Καταρρίπτοντας τους μύθους για την σεξουαλικότητα των Ατόμων με Αναπηρία
Η σεξουαλικότητα είναι μία από τις φυσικές και βασικές πτυχές της ζωής ενός ατόμου. Επεκτείνοντας αυτήν τη φυσική και ανθρώπινη πραγματικότητα, γίνεται κατανοητό ότι η σεξουαλικότητα, καθώς και η έκφραση της, είναι σημαντική και θεμελιώδης τόσο στα άτομα χωρίς, όσο και σε εκείνα με αναπηρία. Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το 1992, ανακήρυξε την 3η Δεκεμβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, δίνοντάς μας την ευκαιρία κατανόησης σε θέματα αναπηρίας και ευαισθητοποίησης για τα δικαιώματα και τις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία. Ωστόσο, οι άνθρωποι με αναπηρία κατοχύρωσαν το δικαίωμα στη σεξουαλική ζωή μόλις το 2007, με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών. Όλα τα ΑμεΑ, ασχέτως με το ποια παθολογική αιτιολογία δημιουργεί το είδος της αναπηρίας, έχουν έμφυτη τη σεξουαλικότητα και, κατ’ επέκταση, την ανάγκη να την εκφράσουν και να την εκδηλώσουν.
Η σεξουαλικότητα και η σεξουαλική εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία περιλαμβάνει στοιχεία όπως η ταυτότητα του φύλου, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η σεξουαλική συμπεριφορά. Επηρεάζεται σημαντικά από τη διανοητική, συναισθηματική, ψυχολογική, φυσική και κοινωνική κατάσταση του ατόμου. Η αναπηρία προσθέτει έναν ακόμη καθοριστικό παράγοντα για τη δύσκολη διαδικασία της σεξουαλικής ωρίμανσης. Τα άτομα με αναπηρία σπανίως απεικονίζονται στα ΜΜΕ ως σεξουαλικά όντα. Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας διαστρεβλωμένης εντύπωσης, για το αν πρέπει να εμφανίζονται και να περιλαμβάνονται στην καθημερινή πραγματικότητα των ρομαντικών σχέσεων, στη σεξουαλική ζωή και στη δημιουργία οικογένειας. Ανέκαθεν επικρατούσαν κάποιοι μύθοι για την σεξουαλικότητα των ατόμων με αναπηρία.
Τα ΑμεΑ δεν έχουν σεξουαλικότητα, είναι εξαρτημένα και έχουν ανάγκη προστασίας.
Για πολλές δεκαετίες θεωρούνταν ότι τα άτομα αυτά έχουν παιδική όψη και συμπεριφορά, είναι εξαρτημένα και έχουν ανάγκη προστασίας. Συνέπεια αυτής της λογικής είναι ότι τα άτομα με αναπηρία δεν μπορούν να δημιουργήσουν μία σχέση, η οποία θα βασίζεται στην ισοτιμία των συντρόφων. Ο μύθος ότι είναι «αιώνια παιδιά» δημιουργεί την λανθασμένη εντύπωση της ασεξουαλικότητας των ατόμων με αναπηρία, δηλαδή θεωρείται ότι έχουν έλλειψη σεξουαλικού δυναμικού ή ενδιαφέροντος. Η κοινωνία φέρει ευθύνη δημιουργώντας συχνά τείχος υπερπροστασίας και αίσθημα ντροπής, αποκόπτοντας τα άτομα αυτά από την εξοικείωση με τη σεξουαλική επαφή, την διερεύνηση της ίδιας τους της σεξουαλικότητας και στερώντας τους ίσως και το δικαίωμα στον έρωτα.
Τα ΑμεΑ δεν είναι σεξουαλικά ελκυστικά.
Τα άτομα με αναπηρία θεωρείται ότι διαφέρουν ως προς την αρρενωπότητα/θηλυκότητα, έτσι όπως την ορίζουν άτομα χωρίς αναπηρία, και από τα ιδανικά πρότυπα ομορφιάς και εικόνας σώματος, όπως αντιπροσωπεύονται στα ΜΜΕ. Η έλλειψη της εικόνας σώματος των ατόμων με αναπηρία ενισχύεται από τη συνεχή προβολή της κανονικότητας του γυναικείου σώματος και από τη σιωπηρή πεποίθηση ότι μόνο το «κανονικό σώμα» μπορεί να είναι επιθυμητό. Η εσωτερίκευση αυτού του μηνύματος έχει ως αποτέλεσμα τα άτομα με αναπηρία πολλές φορές να προσπαθούν να κρύψουν το σώμα τους ή να αλλάξουν την εικόνα τους με ποικίλους τρόπους. Ωστόσο, η ψυχική επιθυμία και η ανάγκη της σεξουαλικής επαφής εξακολουθεί να υφίσταται.
Τα ΑμεΑ δεν μπορούν να απολαύσουν μια σεξουαλική εμπειρία
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνδρες που φτάνουν σε οργασμό και φέρουν ελαφριά βλάβη στον νωτιαίο μυελό ανέρχονται σε ποσοστό 79%, ενώ αυτοί με σοβαρές βλάβες φτάνουν το 28%.
Οι ειδικοί προτείνουν επίσης τρόπους, όπως:
- Παροχή υπηρεσιών από εργάτες του σεξ
- Στοματικός έρωτας
- Χρήση ερωτικής γλώσσας
- Χρήση ερωτικών βοηθημάτων (π.χ. δονητές χρησιμοποιούνται για επιπλέον διέγερση σε περιπτώσεις που η κινητικότητα των χεριών είναι μειωμένη)
Όλα οδηγούν αποδεδειγμένα σε διέγερση, διευκολύνουν την διαδικασία της σεξουαλικής επαφής και το άτομο ικανοποιείται φτάνοντας μέχρι και σε κορύφωση.
Τα ΑμεΑ δεν χρειάζονται σεξουαλική αγωγή.
Η κοινωνία έχει δημιουργήσει την λανθασμένη πεποίθηση ότι τα άτομα με αναπηρία είναι άφυλα, ασεξουαλικά και μη ελκυστικά. Χαρακτηρίζονται, επίσης, από περιορισμένη σεξουαλική γνώση και μικρότερο αριθμό σεξουαλικών εμπειριών κατά τη διάρκεια της ζωής τους, σε σύγκριση με το σύνολο του υπόλοιπου πληθυσμού. Αυτό είναι απόρροια της αντιμετώπισης της σεξουαλικής εκπαίδευσης τους με δυσφορία, σύγχυση και αμφιθυμία, γεγονός που έχει σαν συνέπεια τον περιορισμό της σεξουαλικής συμπεριφοράς και έκφρασης των νέων με αναπηρία. Έτσι, δημιουργούνται επιπλέον προβλήματα ως προς τον αυτοπροσδιορισμό και την αυτοδιάθεση τους, καθώς και στην ανάπτυξη των κοινωνικών και σεξουαλικών δεξιοτήτων τους. Η ελλιπής ενημέρωση και η απουσία σχετικών μαθημάτων από το σχολείο δημιουργούν ζητήματα, που θέτουν την σωματική και ψυχική τους υγεία σε κίνδυνο. Ανάμεσά τους βρίσκονται η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, η έκτρωση, το ενδεχόμενο ΣΜΝ, η σεξουαλική εκμετάλλευση και η κακοποίηση.
Τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να αναγνωρίζονται τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αναφορικά και με τη σεξουαλικότητά τους. Και τα ίδια τα άτομα αυτά έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν τις σεξουαλικές τους ανάγκες και να τις διεκδικούν. Όλοι έχουν δικαίωμα:
- Στη σεξουαλική έκφραση
- Στην αυτοδιάθεση
- Στην ενημέρωση και τη σεξουαλική αγωγή
- Στην ελεύθερη επιλογή του σεξουαλικού συντρόφου τους
- Στην παροχή και πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής και σεξουαλικής υγείας
- Στο να αποφασίζουν για τη ζωή τους
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Σεξουαλική υγεία και η σημασία της σεξουαλικής αγωγής
Παρασκευή 01 Δεκεμβρίου 2023
Master of Science (MSc) in “Health Education”
Διάλεξη του Δρ Θ. Ασκητή με θέμα: “Σεξουαλική υγεία και η σημασία της σεξουαλικής αγωγής”
Ώρες διεξαγωγής: 16:00-19:00
Τόπος διεξαγωγής & Διοργάνωση: Πανεπιστήμιο Πατρών
Learn More
Κοινωνία του σήμερα: Ένας παλμός σιωπής
Στην προσπάθεια να περιγράψει κάποιος την κοινωνία του σήμερα θα βρει ελευθερίες, προοδευτικές αντιλήψεις, άκρα, φόβο, συντηρητισμό, κριτική και πολλές ακόμα αποχρώσεις μίας διαδρομής να καταλάβουμε τελικά πώς κινείται η κοινωνική, αλλά και η σεξουαλική μας ζωή στο τώρα.
Μιλάμε περισσότερο για μία κοινωνία βουτηγμένη στη μοναξιά, το αλκοόλ ως «μοχλό» ενεργοποίησης, τις ουσίες με την κάνναβη να θεωρείται τάση…Εφήβους που μοιάζουν να μεγάλωσαν πριν έρθει η στιγμή, με ένα ίντερνετ να τους παίρνει από το χέρι και να τους βάζει σε βαθιά πηγάδια, χωρίς εισιτήριο επιστροφής στην αγνότητα και αθωότητα μίας άλλης εποχής, που η εφηβεία έμοιαζε με ρομαντικό χάρτη, που εξερευνούσες τις αλήθειες της ζωής, τον μύθο και την πραγματικότητα, τον έρωτα και τον πόνο.
Παρατηρώντας τον παλμό του σύγχρονου «κάθε μέρα μας» ο άνθρωπος πια:
Δεν κάνει σεξ: Βιώνουμε απομάκρυνση, παραίτηση από τις διαπροσωπικές σχέσεις, με διαφήμιση της εφήμερης διασκέδασης και εξιδανίκευση του ευκαιριακού σεναρίου, ως μέθοδο εκπαίδευσης για τον τίτλο του πιο έμπειρου. Οι σχέσεις μοιάζουν περισσότερο με συμβιβασμό, που επικρατεί μία σιωπή με τους δυο μας κάθε βράδυ να ξαπλώνουμε μαζί σαν ξένοι, χαζεύοντας “τα νέα” της ζωής μας σε μία οθόνη smartphone.
Ερωτοτροπεί με το κινητό του: Τις περισσότερες ώρες του ελεύθερου χρόνου του πια τις περνάει με μία συσκευή στο χέρι, προσλαμβανόμενη σαν ώρα ξεκούρασης, που το κάθε άλλο παρά ηρεμία δεν δίνει.
Αυνανίζεται μοναχικά: Το πορνογραφικό υλικό εξουσιάζει τις ζωές πολλών ενηλίκων, θέτοντάς τους σε μία «ζώνη ασφαλείας» μακριά από την ανθρώπινη επαφή, το στρες και τη διέγερση μίας νέας προσέγγισης. Μία γρήγορη ολοκλήρωση που έρχεται όποτε το θέλει, στο εύκολο, απλό, έξτρα διεγερτικό περιεχόμενο που απολαμβάνει στην οθόνη του, με τις φαντασιώσεις να αποτελούν πολυτέλεια, αφού η σκέψη πια δεν έχει ποικιλία και ένταση, είναι στεγνή και μαραμένη.
Δεν πλησιάζει μία νέα γνωριμία: Μεγαλώνει στον φόβο ότι δεν θα γίνει αποδεκτός, αρεστός, θα αποδοκιμαστεί. Πηγαίνει κατευθείαν στο τελευταίο και χειρότερο σενάριο ότι δεν θα τα καταφέρει. Μένει αποκομμένος, δεν μιλάει για το σεξ και τελικά είναι μόνος.
Καπνίζει, πίνει και κάνει χρήση ουσιών: Σε αρκετούς ανθρώπους πια αποτελεί προϋπόθεση μίας ευχάριστης συνθήκης η χρήση αλκοόλ και ουσιών. Ως αποτέλεσμα βρίσκουν στις εξαρτήσεις μια απάντηση που τους κρατάει μακριά από την ανθρώπινη διασύνδεση.
Που πάμε τελικά;
Είναι στο χέρι κάθε οικογένειας και μετέπειτα κοινωνίας να δομήσει νέες αρχές, καινούργιες αξίες που θα προάγουν τη σύνδεση, τη σκέψη, την ενσυναίσθηση, την αλληλοβοήθεια, την ανθρώπινη συναισθηματική επικοινωνία, την πραγμάτωση και πρώτα απ’ όλα την παιδεία.
Βαδίζοντας ο άνθρωπος προς το τέλειο, το αγέραστο, το σύγχρονο, έχασε τον δρόμο της ζωής του και ξέχασε πώς η ανθρώπινη επαφή είναι αυτή που μας φέρνει στη ζωή και τελικά μας κρατάει ενεργούς και ευτυχισμένους…
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.