Είναι η απιστία «μεταδοτική»;
Στην εποχή μας υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι τρόποι να αναζητήσουμε έναν σύντροφο, κυρίως μέσα από τα μέσα τεχνολογίας και ιδιαίτερα τις εφαρμογές γνωριμιών, μίας και πλέον φαντάζει πιο εύκολο να στείλουμε ένα μήνυμα και πιο σύνθετο να ανταλλάξουμε κάποιες κουβέντες από κοντά.
Η επελευθέρωση της σεξουαλικότητας ενίσχυσε την επιλογή πολλών διαφορετικών συντρόφων και στα δύο φύλα και κατέστησε τις ρομαντικές σχέσεις πιο εύθραυστες και μετέωρες. Ανοίγοντας μία εφαρμογή, μπορεί κανείς να βρεθεί μπροστά σε πλήθος επιλογών και πιθανών ερωτικών συντρόφων. Ταυτόχρονα όλο και περισσότερο ακούμε την από κοινού επιλογή της «ελεύθερης σχέσης». Επιπλέον, ένας νέος όρος είναι η πολυσυντροφικότητα (polyamory) και σημαίνει να διατηρεί κανείς σταθερές ερωτικές σχέσεις με δύο ή περισσότερα άτομα, με ειλικρίνεια και με τη συναίνεση όλων. Η πολυσυντροφικότητα είναι ένα είδος ανοιχτής (συναινετικά μη μονογαμικής) σχέσης. Όλα αυτά καταδεικνύουν μία νέα οπτική για τις ερωτικές σχέσεις, που απομακρύνονται από την κλασική δυαδική συντροφικότητα.
Από την άλλη, θα έλεγε κανείς ότι η έννοια της απιστίας ακούγεται όλο και συχνότερα, με ποσοστά αρκετά υψηλά και στα δύο φύλα, περίπου 20% των ανδρών και 10% των γυναικών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε εξοικειωθεί με το άκουσμα της απιστίας μέσα σε ένα ζευγάρι.
Με τον όρο απιστία εννούμε την «απώλεια» της εμπιστοσύνης μας, «χάνω την πίστη μου», έπειτα από κάτι που έμαθα ή είδα και αφορά την σεξουαλική εμπλοκή του συντρόφου μου με κάποιον άλλο. Ο φόβος της απιστίας απασχολεί πολλούς ανθρώπους στις ρομαντικές τους σχέσεις. Εάν κάποιος σύντροφος απιστήσει, αυτό μπορεί να οδηγήσει στο τέλος μίας σχέσης.
Μία λιγότερο δημοφιλής άποψη είναι ότι η απιστία μπορεί να είναι «μεταδοτική», τι σημαίνει, όμως, αυτό; Μία πρόσφατη έρευνα εξέτασε εάν τα άτομα που έμαθαν για την άπιστη συμπεριφορά άλλων, ανέπτυξαν στην συνέχεια κάποια προδιάθεση να είναι οι ίδιοι άπιστοι στις δικές τους ρομαντικές σχέσεις.
Υποστηρίζεται ότι η ενημέρωση για τον επιπολασμό της απιστίας, η οποία κυμαίνεται έως και 70%, μπορεί να μειώσει την επιθυμία και τη δέσμευση για τον σύντροφό μας και να αυξήσει την επιθυμία για έναν εναλλακτικό σύντροφο που θεωρούμε ελκυστικό. Με άλλα λόγια, το να γνωρίζουμε ότι οι άλλοι έχουν εξω-δυαδικές σχέσεις μπορεί να μας εξοικειώσει με την πρόθεση να προχωρήσουμε και εμείς σε τέτοιες συμπεριφορές. Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι η «έκθεση» στην απιστία μπορεί να ομαλοποιήσει αυτή τη συμπεριφορά και να κάνει τις τρέχουσες ρομαντικές μας σχέσεις πιο ευάλωτες στην απιστία. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι γινόμαστε λιγότερο πρόθυμοι να προστατεύσουμε τις σχέσεις μας, κανοντάς μας πιο δεκτικούς να απιστήσουμε οι ίδιοι στο μέλλον. Ωστόσο, το να βλέπουμε άλλα άτομα ως εν δυνάμει νέους συντρόφους ή το να νιώσουμε την επιθυμία να ξαναδούμε ένα ελκυστικό άτομο, σε καμία περίπτωση δεν ισοδυναμεί με την απιστία, όμως, μπορεί να μειώσει τα συναισθήματα ενοχής ή να αμβλύνει την αντίσταση στην απιστία, μειώνοντας ταυτόχρονα το κίνητρο για προστασία της σχέσης μας. Το εύρημα της έρευνας αυτής αποτελεί μία νέα ανακάλυψη και απαιτείται περισσότερη μελέτη προκειμένου να καταλήξουμε σε συμπεράσματα.
Καταλήγοντας, λοιπόν, με τον όρο «μεταδοτική» απιστία δεν εννοούμε ότι πρόκειται για κάτι που θα μας «μολύνει» ή που είναι αναπόφευκτο, αλλά τον χρησιμοποιούμε δίνοντας το νόημα της εξοικείωσης. Στο άκουσμα ότι οι σχέσεις πια δεν έχουν τόση σημασία και με ευκολία κανείς ξεφεύγει από την συντροφικότητα στην εφήμερη ικανοποίηση ή στη δημιουργία παράλληλης σχέσης εξοικειωνόμαστε στην ιδέα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αξιολογούμε τις επιθυμίες μας και να προχωράμε σε συμπεριφορές, γνωριμίες και σχέσεις που μας ολοκληρώνουν ψυχικά και σεξουαλικά.
Πηγή: Birnbaum, G. E., Zholtack, K., & Ayal, S. (2022). Is infidelity contagious? Online exposure to norms of adultery and its effect on expressions of desire for current and alternative partners. Archives of Sexual Behavior, 1-12.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Ψηφιακή σεξουαλικότητα (Digisexuality): οι ψυχολογικές επιπτώσεις του πορνό εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality)
Ζώντας σε μια ψηφιακή εποχή, όπου το Διαδίκτυο μάς προσφέρει πολλαπλές επιλογές και δυνατότητες σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας, παρατηρούμε μια νέα τάση και η σεξουαλικότητα μας να εκφράζεται με έναν ανάλογο τρόπο. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; Ένας όρος που συναντάμε στην βιβλιογραφία τα τελευταία χρόνια είναι οι digisexuals, που αναφέρεται στα άτομα που επιλέγουν να αναζητήσουν την σεξουαλική ικανοποίηση τους χρησιμοποιώντας ψηφιακά μέσα. Μάλιστα, η ψηφιακή σεξουαλικότητα (digisexuality) διακρίνεται σε:
- 1ης γενιάς, όπου ανήκουν τα ψηφιακά μέσα που μπορούν να διευκολύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται το παραδοσιακό πορνό που μπορούν να δουν μαζί οι σύντροφοι, το διαδικτυακό σεξ, όπου το ζευγάρι διεγείρεται σεξουαλικά και φτάνει σε οργασμό αυνανιστικά βλέποντας και αλληλεπιδρώντας μέσω βιντεοκλήσης, το sexting, δηλαδή η ανταλλαγή μηνυμάτων, φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο, και οι εφαρμογές αναζήτησης ερωτικού συντρόφου
- 2ης γενιάς, όπου ανήκουν τα ψηφιακά μέσα που δίνουν την δυνατότητα της σεξουαλικής ικανοποίησης χωρίς την ύπαρξη ερωτικού συντρόφου, ενισχύοντας την εγωκεντρικότητα και την απομόνωση του χρήστη. Χαρακτηριστικά ψηφιακά μέσα 2ης γενιάς είναι τα sex robots και η σεξουαλική επαφή εικονικής πραγματικότητας (virtual reality sex).
Mία μορφή πορνογραφίας που κερδίζει συνεχώς έδαφος στις προτιμήσεις των χρηστών του Διαδικτύου είναι η πορνογραφία εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality). Προκειμένου να την παρακολουθήσει, ο χρήστης πρέπει να διαθέτει τον αντίστοιχο εξοπλισμό, που αποτελείται από μία συσκευή που προσαρμόζεται στο κεφάλι και στα μάτια του, με αποτέλεσμα το βίντεο που παρακολουθεί να γεμίζει το οπτικό του πεδίο. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρήστης έχει την αίσθηση ότι αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην όλη σεξουαλική εμπειρία, μέσα από μια προοπτική πρώτου προσώπου (first-person perspective). Μάλιστα, υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα οι χρήστες να παρακολουθήσουν πορνό, όπου εμφανίζονται οι 3D ψηφιακές εκδοχές των πρωταγωνιστριών (avatars), δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι έρχονται σε απευθείας σεξουαλική επαφή μαζί τους. Δίνεται, έτσι, μια νέα εμπειρία, πιο ρεαλιστική και πιο ζωντανή από την κλασική παρακολούθηση στην οθόνη του υπολογιστή.
Ποιες είναι, όμως, οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους χρήστες, οι οποίες εξηγούν και την υπεροχή του ενός είδους πορνογραφίας έναντι του άλλου; Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Sex Research, 50 ετεροφυλόφιλοι άνδρες, 18-60 ετών, παρακολούθησαν δύο βίντεο, ένα VR κι ένα 2D,ίδιας διάρκειας και ίδιου περιεχομένου: ένα τρίο ανάμεσα σε έναν άνδρα και δύο γυναίκες (threesome), σύμφωνα με την σε πρώτο πρόσωπο προοπτική του άνδρα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα οι συμμετέχοντες, όταν παρακολουθούσαν το VR πορνό, σημείωσαν:
- Μεγαλύτερα ποσοστά σεξουαλικής και σωματικής διέγερσης
- Μεγαλύτερη σεξουαλική επιθυμία για τις ηθοποιούς του πορνό
- Μεγαλύτερο δέσιμο και επιθυμία αλληλεπίδρασης με τις ηθοποιούς. Ένιωσαν περισσότερο θελκτικοί και ότι οι ηθοποιοί τους κοιτούσαν κατευθείαν στα μάτια..
- Το VR πορνό θεωρήθηκε λιγότερο βαρετό και οι συμμετέχοντες ένιωσαν να ταυτίστηκαν με τον άνδρα ηθοποιό.
Τα παραπάνω ευρήματα καταδεικνύουν το ισχυρό αίσθημα εγγύτητας και την ψευδαίσθηση της αλληλεπίδρασης και κοινής εμπειρίας που βιώνονταν κατά την παρακολούθηση του VR πορνό, σε σχέση με το παραδοσιακό 2D. Μήπως, όμως, αυτό ωθεί τους άνδρες στην αναζήτηση της σεξουαλικής ικανοποίησης αλλά και της συναισθηματικής σύνδεσης μόνο μέσα από τη διάσταση της εικονικής πραγματικότητας; Και πόσο ωφέλιμο είναι αυτό για τη γενικότερη ευημερία στη ζωή τους και την ποιότητα στις συντροφικές τους σχέσεις;
Οι άνδρες που παρακολουθούν πορνό διαμορφώνουν μια μη ρεαλιστική εικόνα για τη σεξουαλικότητα, εγκλωβίζονται στα πρότυπα που προβάλλονται και διαμορφώνουν, αντίστοιχα, τις προσδοκίες τους σε σχέση και με τους ίδιους, αλλά και με τις συντρόφους τους. Η παρακολούθηση πορνό αποξενώνει ερωτικά και σεξουαλικά το ζευγάρι και οδηγεί τους άνδρες σε μια αυνανιστική συμπεριφορά, απειλώντας, έτσι, την ίδια τη σχέση με τη σύντροφο.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή:
Dekker, A., Wenzlaff, F., Biedermann, S. V., Briken, P., & Fuss, J. (2020). VR Porn as “Empathy Machine”? Perception of Self and Others in Virtual Reality Pornography. The Journal of Sex Research
Learn More
Πώς ο άνδρας “βλέπει” την γυναίκα σήμερα;
Η έρευνα διενεργήθηκε διαδικτυακά μέσω της ιστοσελίδας του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας Δρ. Θάνος Ασκητής, αλλά και των social media στα οποία διανεμήθηκε. Πραγματοποιήθηκε από την 1.3.2023 – 23.3.2023.
Διαδίκτυο και εφηβεία
Πέμπτη 23 Μαρτίου 2023
Ομιλία των Ψυχολόγων και Επιστημονικών Συνεργατών του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, Διδυμοπούλου Αγγελική και Καρυοφύλλη Δήμητρα, με θέμα: “Διαδίκτυο και εφηβεία”
Ώρα διεξαγωγής: 18:30
Τόπος διεξαγωγής: 6ο Γυμνάσιο Γαλατσίου
Learn More
Debate: Πορνογραφία και Σεξουαλική λειτουργία: Κατά
Σάββατο 18 Μαρτίου 2023
4ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΕΞΟΛΟΓΙΑΣ
Debate με θέμα: «Πορνογραφία και Σεξουαλική λειτουργία»
Θέση Δρς Λ. Αθανασιάδη: Υπερ
Θέση Δρς Θ. Ασκητή: Κατά
Ώρες Διεξαγωγής της Ομιλίας: 20:00-21:00
Τόπος Διεξαγωγής: Αμφιθέατρο ΕΠΙΨΥ Σωρανού του Εφεσίου 2, Παπάγου, Αθήνα
Διοργάνωση: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΕΞΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΥΛΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
Learn More
Πώς ένας άνδρας «βλέπει», αντιμετωπίζει την γυναίκα στον σύγχρονο δυτικό κόσμο;
Τετάρτη 15 Μαρτίου 2023
Oμιλία του Δρ Θ. Ασκητή σε εκδήλωση στο πλαίσιο εορτασμού της Ημέρας της Γυναίκας, με θέμα: Πώς ένας άνδρας «βλέπει», αντιμετωπίζει την γυναίκα στον σύγχρονο δυτικό κόσμο;
Ώρα διεξαγωγής: 19:00
Τόπος διεξαγωγής: Αθηναϊκή Λέσχη
Διοργάνωση: Σοροπτιμιστικός Όμιλος Ψυχικού
Learn More
Διαδίκτυο και γνωριμίες: μια εφαρμογή μπορεί να μου φέρει έναν σύντροφο;
Οι σύγχρονες εφαρμογές γνωριμιών διαφημίζουν την υψηλή διαθεσιμότητα πιθανών συντρόφων, εκτός του ήδη υπάρχοντος κοινωνικού δικτύου των χρηστών. Το Tinder ισχυρίζεται ότι επεξεργάζεται ένα δισεκατομμύριο «χτυπήματα» την ημέρα. Για αυτόν τον λόγο, θα περίμενε κανείς οι εφαρμογές γνωριμιών να προάγουν τη σεξουαλική απελευθέρωση και να διευκολύνουν την εύρεση ρομαντικών ή σεξουαλικών συντρόφων.
Ωστόσο, αποτελούν ένα περιβάλλον εκτεταμένων επιλογών και ενδέχεται να προκαλέσουν υπερφόρτωση επιλογών (choice overload), η οποία συνδέεται με δυσμενείς συνέπειες για τους χρήστες αυτών των εφαρμογών, όπως αναποφασιστικότητα, απόρριψη περισσότερων πιθανών συντρόφων και μειωμένη ικανοποίηση από τις επιλογές που έχουν. Οι χρήστες των εφαρμογών γνωριμιών μπορεί να φοβούνται να πάρουν κάποια απόφαση και να επενδύσουν σε έναν συγκεκριμένο πιθανό σύντροφο, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αυτοπεποίθηση τους και το αίσθημα της αυτοαποτελεσματικότητας.
Παράλληλα, το γεγονός ότι υπάρχει πληθώρα πιθανών συντρόφων ενδέχεται να αυξήσει την πίεση που αισθάνεται κάποιος ότι πρέπει να βρει την τέλεια σχέση και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αποτυχία, την οποία αποδίδουν σε δικό τους σφάλμα ή ελάττωμα. Η ανησυχία, το άγχος και η δυσφορία σχετικά με την τρέχουσα ή δυνητική εμπειρία, του να μην έχεις έναν ρομαντικό σύντροφο ορίζεται ως φόβος να μείνω μόνος (fear of being single).
Ενδεικτικές είναι δύο έρευνες που μελέτησαν τη σχέση ανάμεσα στη χρήση εφαρμογών γνωριμιών, την αντίληψη της διαθεσιμότητας πιθανών συντρόφων, το φόβο του να μείνουν μόνοι και την αυτοπεποίθηση των χρηστών αυτών των εφαρμογών. Τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας σε δείγμα 667 ατόμων με ηλικιακό εύρος 18-67 έτη έδειξαν ότι η χρήση εφαρμογών γνωριμιών συσχετίζεται με αυξημένη αντίληψη ότι ο αριθμός των πιθανών συντρόφων είναι πολύ μεγάλος, γεγονός που, όμως, συσχετίζεται και με μεγαλύτερο φόβο να μείνουν μόνοι. Αναφορικά με την δεύτερη έρευνα, σε δείγμα 248 ατόμων με ηλικιακό εύρος 18-38 έτη προκάλεσαν πειραματικά χαμηλή, μέτρια ή υψηλή διαθεσιμότητα συντρόφων αντιστοιχίζοντας 11, 31 ή 91 προφίλ υποτιθέμενων διαθέσιμων υποψηφίων συντρόφων στους συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η υψηλή (σε σύγκριση με την χαμηλή) διαθεσιμότητα των συντρόφων ενίσχυε τον φόβο των συμμετεχόντων να μείνουν μόνοι, μείωσε την αυτοεκτίμηση τους και αύξησε την υπερφόρτωση επιλογών.
Επομένως, η χρήση και υπερβολική αναζήτηση προφίλ στις εφαρμογές γνωριμιών ενδέχεται να επιφέρει αρνητικές συνέπειες για τη γενική ευημερία του ατόμου. Ενώ, λοιπόν, οι χρήστες αυτών των εφαρμογών μπορεί αρχικά να ελπίζουν στην πληθώρα πιθανών συντρόφων που τους προσφέρουν οι εφαρμογές, κάτι τέτοιο τελικά φαίνεται να λειτουργεί εναντίον τους, γεγονός που θα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν.
Πηγή:
Thomas, M. F., Binder, A., & Matthes, J. (2021). The agony of partner choice: The effect of excessive partner availability on fear of being single, self-esteem, and partner choice overload. Computers in Human Behavior.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More