
Μεγαλώνοντας ένα παιδί με αυτισμό
Η σχέση μας, από μόνη της, είναι μία συνθήκη που απαιτεί προσπάθειες, αμοιβαίες υποχωρήσεις, συνεργασία, μοίρασμα, επικοινωνία. Για να διατηρηθεί μέσα στο χρόνο, μας θέλει ενεργούς «παίκτες» και λειτουργικούς συνοδοιπόρους. Τι συμβαίνει όταν ένα ζευγάρι, που κάνει το επόμενο βήμα, αποκτάει ένα παιδί, μετά από κάποιο χρόνο καταλαβαίνει ότι είναι στο φάσμα του αυτισμού;
Τα κύρια γνωρίσματα του αυτισμού είναι η διαταραχή στην επικοινωνία, στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στο ενδιαφέρον για άλλα άτομα. Μερικά χαρακτηριστικά είναι οι συνεχόμενες στερεοτυπικές κινήσεις, απώλεια της φαντασίας, δυσκολίες στην βλεμματική επαφή, το λόγο, την κίνηση και το συντονισμό, καθώς επίσης και απρόβλεπτες συναισθηματικές αντιδράσεις. Πολύ καλή μακρόχρονη μνήμη και ανεπτυγμένες δεξιότητες στη μουσική και τα μαθηματικά αποτελούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αυτισμού.
Υπάρχουν αρκετές παρεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν στην βελτίωση δεξιοτήτων επικοινωνίας, ένταξης στην κοινωνία και ψυχικής στήριξης του παιδιού, αλλά και της οικογένειας, με απώτερο στόχο τη δημιουργία υποστηρικτικού και όσο το δυνατόν περισσότερο λειτουργικού περιβάλλοντος.
Η ανατροφή ενός παιδιού με αυτισμό μπορεί να φέρει μεγάλες προκλήσεις στη σχέση ενός ζευγαριού:
Πίεση: Η φροντίδα ενός παιδιού απαιτεί ενέργεια, χρόνο και προσοχή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα στρες για τους γονείς, που καλούνται να ανταπεξέλθουν σε μία συνθήκη, που απαιτεί υπομονή και δύναμη.
Επικοινωνιακά προβλήματα: Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει εντάσεις και να δοκιμάσει τις αντοχές και την επικοινωνία μεταξύ των γονέων.
Οικονομικές δυσκολίες: Οι υποστηρικτικές, θεραπευτικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις συνήθως είναι δαπανηρές και χρόνιες, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική εξάντληση και να εντείνει το στρες για το ζευγάρι.
Διαφωνίες σχετικά με την ανατροφή: Οι γονείς μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης του παιδιού. Αυτό μπορεί να προκαλέσει συγκρούσεις και να αρχίσει να δημιουργεί απόσταση μεταξύ τους. Δεν είναι λίγες οι φορές, που ένας γονέας μπορεί να δυσκολεύεται να αποδεχτεί την ιδιαιτερότητα του παιδιού.
Έλλειψη χρόνου για τη σχέση: Η ενασχόληση με το παιδί μπορεί να αφαιρέσει αρκετό χρόνο από τη σχέση του ζευγαριού. Σε πολλές περιπτώσεις το ζευγάρι μπορεί να μην έχει σχεδόν καθόλου προσωπικό χρόνο. Αυτό δύναται να οδηγήσει σε απομόνωση και απομάκρυνση συναισθηματική, αλλά και σεξουαλική.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αν και η φροντίδα ενός παιδιού με αυτισμό φέρνει προκλήσεις, γίνεται επίσης να ενισχύσει τη σχέση ενός ζευγαριού, καθώς οι γονείς μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την ευημερία του παιδιού τους.
Δύο σπουδαίες λέξεις – κλειδιά για την συνέχεια μέσα σε μία δυσκολία είναι:
Αποδοχή είναι σημαντική για την πορεία του παιδιού και την οικογενειακή δυναμική. Είναι ένα βήμα προς την κατανόηση και την αγάπη προς το παιδί, όπως είναι και προς τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος για την ανάπτυξή του, αλλά και για τη δική μας σχέση, ως σύντροφοι και γονείς.
Υποστήριξη ατομική, αλλά και ζεύγους. Είναι σημαντικό το ζευγάρι να φροντίζει και για την δική του ευημερία. Ένας γονέας προκειμένου να βλέπει το παιδί του χαρούμενο και να νιώθει ότι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για το καλό του, μπορεί να παραγκωνίσει την δική του ψυχική εικόνα.
Ως γονέας, σύντροφος, σύζυγος, άνθρωπος, δεν ξεχνάω να αγαπάω τον εαυτό μου και να θυμάμαι πώς η φροντίδα της συντροφικότητάς μου θα κάνει καλό, τόσο σε εμάς τους ίδιους σα ζευγάρι, αλλά και στο παιδί μας.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.

5 σημεία κίνδυνοι που «ανοίγουν» την πύλη των εξαρτήσεων στην εφηβεία
Ξεκινώντας με τον όρο εξάρτηση είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι σημαίνει. Μία λέξη που συχνά ακούμε, έναν κίνδυνο που γνωρίζουμε ότι υπάρχει δίπλα σε κάθε άνθρωπο. Τι σημαίνει αυτό; Ότι είμαστε ευαίσθητοι και επιρρεπείς, όλοι στον ίδιο βαθμό; Υπάρχουν στοιχεία, περιστάσεις, «φωτογραφίες» που αποτυπώνονται στο μυαλό μας από τη ζωή, σχέσεις, συναισθήματα, εμπειρίες, τραύματα, που ναι, αυτά μας κάνουν επιρρεπείς στις εξαρτήσεις.
Ορίζοντας, λοιπόν, τη λέξη πρόκειται για μία κατάσταση κατά την οποία είμαστε εξαρτημένοι από κάποιον ή κάτι, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες μας. Πρόκειται για μία συνθήκη, όπου απουσιάζει η αυτονομία και επικρατεί η αδυναμία. Ως άνθρωποι, από τη στιγμή της γέννησής μας εξαρτώμαστε από κάποιον, ώστε να επιβιώσουμε.
Η «εξάρτηση» επικεντρώνεται στην περιγραφή παθολογικών καταστάσεων, με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών, που αφορούν την ανάγκη, σωματική ή/και ψυχική, για επανάληψη της χρήσης σε σταθερή ή περιοδική συνθήκη, έτσι ώστε να αντλήσει το άτομο αυτή την ευχαρίστηση και να αποφύγει την δυσφορία, που βιώνει όταν στερείται την ουσία ή την συμπεριφορά στην οποία έχει εθιστεί. Μερικά παραδείγματα εξαρτήσεων είναι ο καπνός, το αλκοόλ, αλλά και ο τζόγος, η διατροφή, η χρήση του διαδικτύου και άλλα πολλά.
Η εφηβεία είναι το διάστημα μεταξύ της παιδικής ηλικίας και της ενηλικίωσης, που περικλείεται από αλλαγές στη σωματική, ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη. Τα εφηβικά χρόνια θεωρούνται μια ευαίσθητη περίοδος, λόγω της «δραματικής» αναδιοργάνωσης του εγκεφάλου, που λαμβάνει χώρα. Παρατηρούμε αυξημένη κοινωνικότητα, σε σύγκριση με την παιδική ηλικία, επιδίωξη νέων εμπειριών και μία τάση προς επικίνδυνες ή/και παρορμητικές συμπεριφορές.
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες, κάποιοι άμεσα συνδεόμενοι με την οικογένεια, που δύναται να αυξήσουν τον κίνδυνο ο έφηβος να εμπλακεί σε εθισμούς και εξαρτήσεις:
- Χαμηλή αυτοπεποίθηση: η εφηβεία αποτελεί κομβικό σημείο, όπου η αυτοπεποίθηση, στηριζόμενη στην αποδοχή και στην σύγκριση με τους συνομιλήκους, καθορίζει και προσδιορίζει τον εαυτό.
- Μαθησιακές δυσκολίες: μπορεί να οδηγούν τον έφηβο να αισθάνεται σχολική αποτυχία και αισθήματα μειονεξίας.
- Μειονοτικές ομάδες: όταν νιώθει ότι διαφέρει από τους γύρω του και δεν βρίσκει την στήριξη και κατανόηση που έχει ανάγκη.
- Χωρισμένοι γονείς: ένα περιβάλλον γεμάτο εντάσεις και καβγάδες μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μίας επικίνδυνης διεξόδου από την πραγματικότητα.
- Σχέση που δεν έχει οικοδομήσει ο έφηβος με τον γονέα του: είτε πρόκειται για την μητέρα, είτε για τον πατέρα, όταν υπάρχουν μη ικανοποιητικές σχέσεις και το παιδί δεν έχει εισπράξει την αγάπη και την αποδοχή.
Οι παραπάνω παράγοντες δεν αποτελούν απαραίτητα κανόνα για όλους τους εφήβους. Οι εξαρτήσεις είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο που επηρεάζεται από πολλές διαφορετικές παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένων της γενετικής προδιάθεσης και του κοινωνικού περιβάλλοντος. Εκεί που αξίζει να δώσουμε προσοχή είναι στις συμπεριφορές πρόληψης.
Παρέχοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον στον έφηβό μας, με σταθερούς κανόνες, επικοινωνία με αλήθειες, όρια, σεβασμό, αγάπη, αποδοχή και φυσικά, όταν εμείς οι ίδιοι αποτελούμε πρότυπα συμπεριφοράς για τον ίδιο, τότε προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή υποστήριξη και ασφάλεια, μειώνοντας της πιθανότητες ο έφηβος να κινδυνεύει περισσότερο από τις εξαρτήσεις.
Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν είμαστε σε θέση να προετοιμάσουμε το μέλλον για τα παιδιά μας, μπορούμε, όμως, να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας για το μέλλον που θα ακολουθήσουν…
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.

3 τρόποι να παραμείνουμε ερωτικοί σύντροφοι, ενώ γίναμε γονείς!
Η γονεϊκότητα, τόσο τους πρώτους μήνες που έρχεται το νέο μέλος στη ζωή μας, όσο και τα πρώτα χρόνια, μας δοκιμάζει με διάφορους τρόπους, ένας από τους οποίους είναι και η δυσκολία να φέρουμε την ισορροπία μεταξύ του «είμαι γονιός», αλλά «παραμένω σύντροφος». Τι σημαίνει αυτό; Παρατηρούμε πολλοί γονείς να εστιάζουν στον ρόλο της γονεϊκότητας, με τρόπο που τους κάνει να παραμελούν άλλα σημαντικά σημεία της ζωής τους, την συντροφικότητα, την σεξουαλική ζωή, τις κοινωνικές σχέσεις.
Ο ερχομός ενός παιδιού έρχεται να μας «ξαναγεννήσει», αφού πια ζούμε και υπάρχουμε προστατεύοντας και ανησυχώντας για έναν άλλον άνθρωπο, το παιδί μας.
Υπάρχουν ζευγάρια που απομακρύνθηκαν σεξουαλικά, κάποιες φορές από το διάστημα της εγκυμοσύνης, άλλες από τον τοκετό και έπειτα. Η σεξουαλική απομάκρυνση μπορεί να προκύψει λόγω της αυξημένης αφοσίωσης και φροντίδας προς το παιδί, αλλά και της κούρασης και αϋπνίας που συντροφεύει πολλούς γονείς, ιδιαίτερα τις μητέρες, τα πρώτα χρόνια.
Είναι πράγματι δύσκολο, εάν αποξενωθούμε σεξουαλικά, να έρθουμε και πάλι κοντά. Κάποια ζευγάρια «κολλούν» σε αυτό το στάδιο και εσφαλμένα το παρακάμπτουν, συνεχίζοντας την καθημερινότητα. Ερωτήματα και σκέψεις που μπορεί να μας απασχολούν είναι «Ποιος θα κάνει το πρώτο βήμα;», «Με θέλει ακόμα;», «Είναι η μητέρα του παιδιού μου πια», «Δεν έχουμε χρόνο γι’ αυτό τώρα», «Είμαι κουρασμένος», «Κι αν έρθει το παιδί;».
Τι μπορούμε να κάνουμε για να μην χάσουμε την επαφή με τον σύντροφό μας;
1. Συζητήστε: είναι σημαντικό να επικοινωνήσουμε στον σύντροφό μας τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας για τις νέες συνθήκες ζωής. Η σεξουαλική απομάκρυνση μας αφορά και τους δύο. Μπορεί ο καθένας να την βιώνει διαφορετικά, αλλά είναι σημαντικό να φέρουμε το πρόβλημα στο προσκήνιο και να αναζητήσουμε τον τρόπο αντιμετώπισης μαζί! Τι είναι αυτό που μας εμποδίζει να βρεθούμε ξανά ερωτικά; Τι μας αγχώνει σχετικά με τον γονεϊκό ρόλο και την σεξουαλική ζωή και τελικά ποια κοινή γραμμή μπορούμε και κυρίως θέλουμε, να βρούμε οι δυο μας;
2. Βρείτε χρόνο μόνοι: μπορεί να ακούγεται αστείο σε δύο γονείς, που δουλεύουν και μεγαλώνουν παιδί ή παιδιά, το να μείνουν μόνοι. Ακόμη κι αν δεν έχουμε να αφήσουμε το παιδί μας με κάποιον να το φροντίσει για λίγο (πχ παππούς, γιαγιά, θείος, θεία), από τη στιγμή που ζούμε μαζί θα υπάρξουν λίγα λεπτά της ημέρας, κάποια ώρα, όταν τα παιδιά μας κοιμηθούν, που η πόρτα του δωματίου μας θα κλείσει και τότε θα είμαστε οι δυο μας. Που θα ξαπλώσουμε ο ένας δίπλα στον άλλον. Μην αμφισβητείτε τη δύναμη που έχει ένα ερωτικό άγγιγμα, ένα φιλί, μία αγκαλιά και ένα σύντομο ερωτικό παιχνίδι. Σημασία έχει να το θέλουμε και να το διεκδικούμε.
3. Θετική ενίσχυση: βοηθήστε τον σύντροφό σας να καταλάβει τι μπορεί να σας ευχαριστεί, τι σας έχει λείψει και ενθαρρύνετε αμοιβαία, ο ένας τον άλλον, στα σημεία που αισθάνεστε ότι ενδυναμώνουν τον δεσμό σας. Επιβραβεύστε τον σύντροφο σε συμπεριφορές που σας κάνει να νιώθετε χαρά, κάντε ένα μικρό δώρο, δείξτε ότι είστε εκεί, ότι τον θέλετε και τον αγαπάτε.
Το τελικό στάδιο της οικειότητας ανάμεσα σε δύο ανθρώπους έρχεται όταν γεννάμε ένα παιδί. Πρόκειται για περίοδο ραγδαίων αλλαγών στην ψυχική υγεία, τόσο της μητέρας που έχει να αντιμετωπίσει κι άλλες προκλήσεις, όπως οι σωματικές αλλαγές, οι ορμονικές, ο θηλασμός, όσο και για τον πατέρα.
Οι γονικές ευθύνες και υποχρεώσεις δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο στη σχέση μας. Σίγουρα, δεν θα είναι όλες οι μέρες ίδιες, θα υπάρχουν δυσκολίες, δεν θα έχουμε πάντοτε την ίδια διάθεση. Όμως, είναι στο χέρι μας να διεκδικούμε την ερωτική και ρομαντική πλευρά της σχέσης μας. Κι αν αυτό μας δυσκολεύει ή νιώθουμε ότι έχουμε εγκλωβιστεί στο πρόβλημά μας, ο ειδικός είναι εκεί για να σταθεί κοντά στη δυσκολία μας και να μας βοηθήσει να βρούμε τον τρόπο σαν ζευγάρι να την επικοινωνήσουμε και να την επιλύσουμε.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.

Γονείς και έφηβος: 4 τρόποι για να τον βοηθήσετε να βιώσει μια ερωτική απογοήτευση
Η εφηβεία είναι μια ταραχώδης ηλικιακή περίοδος στην ζωή του ανθρώπου, με πολλές συναισθηματικές και σωματικές μεταβολές που καλείται να διαχειριστεί. Η προσωπικότητα του εφήβου οριοθετείται και ολοκληρώνεται με την βιολογική εξέλιξη, την συναισθηματική ωρίμανση και την σεξουαλική αφύπνιση.
Ο έφηβος ζει το εδώ και τώρα και βιώνει τα πάντα στον μέγιστο βαθμό, λόγω της αύξησης των επιπέδων των ορμονών. Αφενός, έχει την ανάγκη να ανεξαρτητοποιηθεί, να νιώσει ότι αυτοπροσδιορίζεται, αλλά παράλληλα θέλει να ανήκει και να λαμβάνει επιβεβαίωση, μέσα από τη σύγκριση με τους συνομηλίκους, τις φιλικές, αλλά και τις ερωτικές σχέσεις, το φλερτ και τις σεξουαλικές αναζητήσεις.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, ο έφηβος θα έρθει αντιμέτωπος και με ερωτικές απογοητεύσεις. Πώς μπορούν οι γονείς να διαχειριστούν τις συνέπειες που έχει μια ερωτική απογοήτευση στο παιδί τους και να το βοηθήσουν;
1. Ακούστε με διάθεση κατανόησης:
Είναι χρήσιμο να δώσετε στο παιδί σας τον χώρο και τον χρόνο να σας μιλήσει όταν νιώσει έτοιμος. Ενθαρρύνετε τον να εκφράσει τα συναισθήματα του, χωρίς να ενισχύετε ούτε να υποτιμάτε την σημασία που αποδίδει σε αυτήν την εμπειρία. Ακούστε τον με «ανοιχτό» μυαλό, δείχνοντας ενσυναίσθηση, προσπαθώντας δηλαδή να μπείτε στη θέση του, «βλέποντας μέσα από τα μάτια του» γιατί μπορεί να αισθάνεται όπως περιγράφει και τι μπορεί να σημαίνει για τον ίδιο αυτή η ερωτική απογοήτευση.
2. Να είστε υποστηρικτικοί:
Δείξτε του ότι είστε εκεί για να τον στηρίξετε και παροτρύνετε τον να μην εγκλωβίζεται στον αρνητισμό, αλλά να αντιμετωπίσει μια ερωτική απογοήτευση ως μια εμπειρία που θα τον βοηθήσει να γνωρίσει και να διαχειρίζεται καλύτερα τα συναισθήματα του και τον εαυτό του, αλλά και να εξελίξει τις κοινωνικές του δεξιότητες.
3. Βοηθήστε τον να διαχειριστεί την αρνητική απάντηση:
Ο έφηβος κινείται στο δίπολο εξιδανίκευσης-υποτίμησης. Αυτό σημαίνει ότι από το ένα άκρο της εξιδανίκευσης του προσώπου που του αρέσει, όταν λάβει μια αρνητική απάντηση, μπορεί να περάσει στην ακραία υποτίμηση, κατηγορώντας είτε τον εαυτό του ότι δεν ήταν αρκετά ωραίος, ότι είναι βαρετός, είτε το άλλο άτομο. Για τον έφηβο μια αρνητική απάντηση ταυτίζεται με απόρριψη και ακύρωση και αποτελεί πλήγμα για την ίδια την αυτοεκτίμηση και την αξία συνολικά του εαυτού του. Είναι σημαντικό, ως γονείς, να βοηθήσετε τον έφηβο να νοηματοδοτήσει ρεαλιστικά την αρνητική απάντηση και να κατανοήσει ότι είναι μέρος της ζωής και να τον ενθαρρύνετε να μην απομονωθεί, αλλά να συνεχίσει να διεκδικεί και να εκφράζεται.
4. Ενισχύστε την συναισθηματική του έκφραση:
Για τον έφηβο η αναγνώριση της συναισθηματικής του κατάστασης είναι εξίσου σημαντική με την δυνατότητα να την εκφράζει και να την λεκτικοποιεί. Βοηθήστε τον να κατανοήσει ότι δεν υπάρχει ντροπή στο να μιλά για τις απογοητεύσεις και τις ανησυχίες του και ενθαρρύνετε τον να μοιράζετε τους προβληματισμούς του με εσάς, την οικογένεια του, με τους φίλους του.
Με την κατάλληλη υποστήριξη και καθοδήγηση, ο έφηβος μπορεί να μάθει να αντιμετωπίζει τις απογοητεύσεις και να αναπτύξει ανθεκτικότητα, ενισχύοντας τη διαμόρφωση υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Οι μεταβολές που φέρνει στη ζωή μας ένα παιδί και 6 σημεία που πρέπει να θυμόμαστε!
Ο ερχομός ενός παιδιού μας φέρνει αντιμέτωπους με πρωτόγνωρα συναισθήματα και αλλάζει τις συνθήκες ζωής. Στιγμές συγκίνησης, χαράς, βαθιάς αγάπης και συνειδητοποίησης ότι τίποτα δεν μοιάζει όπως πριν, η ζωή πια «χρωματίζεται» διαφορετικά. Πλέον, τόσο η μητέρα, όσο και ο πατέρας, δεν υπάρχουν ως μονάδες, αλλά ως γονείς και προστάτες του παιδιού τους.
Η μετάβαση από την συντροφικότητα στη γονεϊκότητα δεν είναι κάτι απλό. Πολλές φορές διαβάζουμε όλα τα όμορφα που θα εμπλουτίσουν την ζωή μας με τον ερχομό του νέου μέλους. Είμαστε, όμως, προετοιμασμένοι και για τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουμε, την συνεργασία που απαιτείται για το μεγάλωμα ενός παιδιού, καθώς και την ισορροπία που χρειάζεται, για να βρούμε τον εαυτό μας και να προστατέψουμε τη σχέση μας;
Ένα μωρό χρειάζεται αποκλειστικά την φροντίδα μας, ιδιαίτερα τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Ως εκ τούτου, οι ώρες της ημέρας που θα μπορούμε να αφιερώσουμε στον εαυτό μας μειώνονται κατακόρυφα.
Μια νέα μητέρα που ασχολείται αποκλειστικά με την φροντίδα του μωρού της, μπορεί να νιώσει αποκομμένη από την κοινωνική ζωή, να αισθανθεί μόνη και χωρίς στήριξη, κάτι που δύναται να οδηγήσει σε έντονη δυσφορία, ακόμη και επιλόχειο κατάθλιψη. Η επιλόχειος κατάθλιψη εμφανίζεται εντός των πρώτων 12 μηνών μετά τον τοκετό και ο επιπολασμός των καταθλιπτικών συμπτωμάτων κυμαίνεται ευρέως μεταξύ 13-19% των μητέρων. Παρόμοια ποσοστά αναφέρονται και στους συντρόφους με επιλόχειο κατάθλιψη (partner postpartum depression) με μέσο επιπολασμό 14,8%. Η συνειδητοποίηση πως έχει ξεκινήσει μία νέα πραγματικότητα είναι συχνά δύσκολη.
Ο ερχομός του παιδιού έρχεται να «δοκιμάσει» την δυναμική του ζευγαριού. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η σεξουαλική μας ζωή θα επηρεαστεί τον πρώτο καιρό. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες συνήθως αντιμετωπίζουν μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα, εξαιτίας των ορμονικών και ψυχολογικών αλλαγών που φυσιολογικά συμβαίνουν μετά τον τοκετό. Από την άλλη, ο πατέρας μπορεί επίσης να βιώνει δυσκολία στο να έρθει κοντά ερωτικά με την σύντροφό του, η οποία πια έχει το ρόλο της μητέρας του παιδιού του. Το πότε ακριβώς οι νέοι γονείς θα έρθουν ξανά σε επαφή είναι δική τους επιλογή και κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει, γιατί εξαρτάται από το πως οι ίδιοι νιώθουν στο κομμάτι αυτό. Σύμφωνα με μελέτες, η ομαλότητα της σεξουαλικής λειτουργίας ενός ζευγαριού και η ικανοποίησή του από τη σχέση συνδέονται. Ένα υψηλό επίπεδο ικανοποίησης από τη σχέση συνδέεται με υψηλό επίπεδο σεξουαλικής λειτουργίας.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως:
- Είναι μία μεταβατική περιόδος στης ζωή μας που απαιτεί αφοσίωση και δύναμη, ωστόσο δεν θα είναι «για πάντα».
- Εάν υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ των γονιών μπορεί να προσφέρει ο ένας στον άλλον στιγμές λίγης χαλάρωσης και ξεκούρασης.
- Είναι σημαντικό το ζευγάρι να επικοινωνεί τις επιθυμίες του, τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του.
- Ο ύπνος, που πολλές φορές είναι ακανόνιστος ή/και σημαντικά μειωμένος, η μέθοδος τοκετού, οι ορμονικές αλλαγές και ο θηλασμός μπορούν να επηρεάσουν την σεξουαλική μας λειτουργία. Είναι σημαντικό να ενημερωθούμε έγκυρα για τις φυσικές μεταβολές και τα σεξουαλικά ερωτήματα, που αφορούν τη νέα πραγματικότητα.
- Η σεξουαλική μας ζωή είναι φυσικό να παραμεριστεί τους πρώτους μήνες. Ωστόσο, οι δύο σύντροφοι δεν πρέπει να ξεχνούν ότι παραμένουν ζευγάρι με σεξουαλικές ανάγκες και η σεξουαλικότητα συνεχίζει να αποτελεί κομμάτι του εαυτού μας.
- Υπάρχει κίνδυνος να μπούμε σε έναν φαύλο κύκλο σύγκρουσης ή παραίτησης και να εγκλωβιστούμε μέσα στο πρόβλημα. Αν νιώσουμε ότι το μωρό έχει «βλάψει» τη σχέση μας, είναι σημαντικό να ζητήσουμε ψυχοθεραπευτική στήριξη, προκειμένου η σχέση μας να προστατευτεί.
Για πολλούς ανθρώπους, το να γίνουν γονείς δίνει στη ζωή τους μια νέα αίσθηση σκοπού και νόηματος. Ωστόσο, κάθε νέα αρχή απαιτεί προσαρμογή και όσο πιο ενημερωμένοι, τόσο πιο «οπλισμένοι» είμαστε γι’ αυτό που μας περιμένει.
Πηγές:
Szollosi, K., Komka, K., & Szabo, L. (2022). Risk factors for sexual dysfunction during the first year postpartum: A prospective study. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 157(2), 303-312.
Le, J., Alhusen, J., & Dreisbach, C. (2023). Screening for Partner Postpartum Depression: A Systematic Review. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 10-1097.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.

Όταν το άγχος του γονέα μεταβιβάζεται στο παιδί
Τα μικρά παιδιά βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στους φροντιστές τους, προκειμένου να αποκτήσουν πληροφορίες για το περιβάλλον. Αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα όταν αφορά καταστάσεις στρες. Τα παιδιά είναι ευαίσθητα στα συναισθήματα των γονιών τους και μπορούν να αντιληφθούν το άγχος τους. Εάν ένας γονέας είναι συχνά ανήσυχος, ταραγμένος και αγχωμένος μπορεί να δημιουργήσει ένα στρεσογόνο περιβάλλον για το παιδί. Κατ’ επέκταση το παιδί αισθάνεται άγχος και να είναι πιο ευάλωτο μετέπειτα σε συναισθηματικές δυσκολίες.
Η «εξέταση» της γονεϊκής συμπεριφοράς σε στρεσογόνες συνθήκες, μας διευκολύνει στην καλύτερη κατανόηση για τη μακροχρόνια σχέση μεταξύ των πρώιμων περιβαλλοντικών στρεσογόνων παραγόντων και των αλλαγών στη συμπεριφορά του παιδιού. Όπως έχουν δείξει έρευνες, ο υψηλότερος βαθμός έκθεσης στο στρες της οικογένειας, αυξάνει τις πιθανότητες να επιβαρυνθεί η ψυχική υγεία σε παιδιά, ήδη από την ηλικία των 2 έως 6 ετών.
Μια πιο προσεκτική ματιά έδειξε ότι όταν οι στρεσογόνοι παράγοντες στοχεύουν τους ενήλικες και όχι τα ίδια τα παιδιά, συσχετίζονται περισσότερο με προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών. Αυτά τα αποτελέσματα υπογραμμίζουν τη σημασία της εξέτασης της μεσολαβητικής επίδρασης των γονέων, όταν εξετάζονται οι συσχετίσεις μεταξύ του οικογενειακού στρες και της συμπεριφορικής ανάπτυξης των μικρών παιδιών.
Με ποιον τρόπο, λοιπόν, το άγχος μου μπορεί να επιδράσει πάνω στο παιδί μου;
- Δεσμός: Το παιδί έχει ανάγκη από ένα ασφαλές περιβάλλον. Εάν ως γονείς είμαστε επικεντρωμένοι και εγκλωβισμένοι στο άγχος μπορεί να δυσκολευόμαστε να παρέχουμε επαρκή συναισθηματική υποστήριξη και διαθεσιμότητα στις ανάγκες του παιδιού, κάτι που προκαλεί αίσθηση ανασφάλειαςκαι συμβάλλει στην μετέπειτα δυσκολία του παιδιού να δημιουργήσει υγιείς σχέσεις.
- Πρότυπο συμπεριφοράς: Όταν ένας γονέας επιδεικνύει σταθερά αγχώδη συμπεριφορά, το παιδί μπορεί να μάθει να ανταποκρίνεται με παρόμοιο τρόπο σε στρεσογόνες συνθήκες. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να αναπτύξει μια υπερβολικά καχύποπτη και φοβική προσέγγιση της πραγματικότητας.
- Μηχανισμός αντίδρασης στο στρες: Τα παιδιά μέσω της μίμησης μαθαίνουν τον κόσμο, παρατηρώντας τους γονείς τους. Ένα από τα μεγαλύτερα όπλα είναι να παρέχω στο παιδί μου ανακούφιση στην αναστάτωση! Δίνοντας ένα παράδειγμα: εάν το παιδί μου σκοντάψει και εγώ τρέξω πανικόβλητος, φωνάζοντας, προκαλώ την εντύπωση ότι υπάρχει κίνδυνος.
- Υπερπροστασία: Το άγχος και ο φόβος μπορούν να οδηγήσουν σε τακτικές υπερβολικού ελέγχου, προστασίας και άρα σε περιοριστικές μεθόδους, παρεμποδίζοντας την εξερεύνηση που αποτελεί το μέσο σωματικής και κοινωνικής ανάπτυξης του παιδιού.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως δεν θα εμφανίσουν όλα τα παιδιά ευαισθησία στο άγχος. Η ανταπόκριση κάθε παιδιού στο άγχος του γονέα είναι διαφορετική και ποικιλότροπα εξαρτώμενη από την ιδιοσυγκρασία του και την ανθεκτικότητα που αναπτύσσει. Οφείλουμε, όμως, να γνωρίζουμε τις πιθανές επιπτώσεις, αλλά και τους τρόπους που θα μας βοηθήσουν να χτίσουμε ένα πιο υγιές περιβάλλον, τόσο για εμάς ως γονείς, όσο και για το παιδί μας.
Πηγή: Fields, A., Harmon, C., Lee, Z., Louie, J. Y., & Tottenham, N. (2021). Parent’s anxiety links household stress and young children’s behavioral dysregulation. Developmental psychobiology, 63(1), 16-30.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.

6 γονεϊκές προκλήσεις της εφηβείας
Η ανατροφή των παιδιών κατά τη διάρκεια της εφηβείας παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις και είναι σημαντικό να είμαστε ενημερωμένοι και όσο το δυνατόν περισσότερο προετοιμασμένοι για αυτές.
Συχνά, οι γονείς αποτελούν τον πρώτο «στόχο επίθεσης» του εφήβου και αυτό είναι που τους βάζει στην δύσκολη θέση να αντιμετωπίσουν τις παρακάτω δοκιμασίες:
1. Συναισθηματικές διακυμάνσεις: Οι ορμονικές αλλαγές και οι προκλήσεις της εφηβείας προκαλούν έντονες εναλλαγές της διάθεσης και ευερεθιστότητα. Είναι σημαντικό σαν γονείς να κατανοούμε ότι δεν έχει να κάνει με εμάς τους ίδιους αυτό που συμβαίνει, αλλά με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο έφηβος.
2. Διάλογος: Οι έφηβοι περνούν από μια φάση αυξημένης επιθυμίας για ανεξαρτησία και αυτοανακάλυψη, που συχνά οδηγούν σε διατάραξη της επικοινωνίας με τους γονείς. Οι γονείς, με τη σειρά τους δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανάγκες του εφήβου τους, καθιστώντας δύσκολη τη διατήρηση ανοιχτής και αποτελεσματικής επικοινωνίας. Στη φάση της εφηβείας, μπορεί να αισθανόμαστε ότι κάθε προσπάθεια συζήτησης και διαπραγμάτευσης «πέφτει» στο κενό. Στην πραγματικότητα, οι κόποι μας θα ανταμειφθούν κι ας μην μοιάζει τόσο απλό. Ο διάλογος αποτελεί το ισχυρότερο μέσο μετάβασης από την παιδική στην ενήλικη ζωή.
3. Οριοθέτηση με συνέπεια και σταθερότητα: Το σταθερό περιβάλλον και η ανάγκη να ανήκει ο έφηβος σε ένα σύστημα, που δεν το γκρεμίζει με την παρορμητικότητα και τις επιθέσεις του, είναι ύψιστης σημασίας. Μένουμε σταθεροί στα όρια που διέπουν την οικογένεια, γιατί παρά την αντίδραση που μπορεί να εισπράξουμε από τον έφηβο, παράλληλα χτίζουμε ένα ασφαλές πλαίσιο.
4. Η εικόνα του «κακού γονέα»: Πρόκειται για ένα συναίσθημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο γονιός, καθώς πολλές φορές νιώθει ότι τίποτε δεν κάνει σωστά, πως ο έφηβός του ξεφεύγει του ελέγχου του και δεν θυμίζει πια το παιδί που ήξερε.
5. Αποδοχή της ταυτότητας και ενίσχυση αυτοεκτίμησης: Ο έφηβος βρίσκεται στη διαδικασία που «ψάχνει» να βρει τον εαυτό του και να διαμορφώσει την ταυτότητά του. Στη φάση αυτή η εικόνα του σώματος και η αυτοπεποίθησή του προϋποθέτουν το να αισθάνεται αποδοχή από τους ίδιους του τους γονείς, κάτι που μπορεί να αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση εάν η σχέση μας μαζί του περιέχει αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις.
6. Διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Η διάχυτη παρουσία της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί, πλέον, κορυφαία πρόκληση για τους γονείς. Η διαχείριση του χρόνου χρήσης της οθόνης, η διαδικτυακή ασφάλεια και η ενημέρωση για τους κινδύνους (πχ διαδικτυακός εκφοβισμός, πορνογραφικό υλικό) θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση για τους γονείς. Μιλώντας με αλήθειες στον έφηβο, αυξάνουμε τις πιθανότητες της ασφάλειας και της αυτοπροστασίας.
Δεν ξεχνάμε πως για ένα παιδί αποτελούμε πρότυπα ως γονείς. Ο τρόπος που θα διαχειριστούμε καταστάσεις, το πως θα δράσουμε και πως θα επικοινωνήσουμε θα χτίσει μέρος της προσωπικότητας του εφήβου μας. Η συνέπεια βοηθά τους εφήβους να κατανοήσουν ότι τα όρια είναι αδιαπραγμάτευτα και διασφαλίζει ότι ξέρουν τι να περιμένουν.
Υπομονή, κατανόηση, σεβασμός και διατήρηση μιας υποστηρικτικής σχέσης, μα πάνω απ’ όλα η εμπέδωση ότι η εφηβεία αποτελεί κρίσιμη περίοδο εσωτερικών και εξωτερικών αλλαγών, μας καθιστά πιο ανθεκτικούς και προετοιμασμένους να σταθούμε με σταθερότητα και συνέπεια δίπλα στον έφηβο.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.

Εκφραζόμενο συναίσθημα: πως επιδρά ο τρόπος επικοινωνίας της οικογένειας στη χρόνια ψυχική νόσο;
Κάθε άτομο αναπτύσσεται, ωριμάζει και προχωράει μέσα σε ένα σύστημα. Τι σημαίνει, όμως, το σύστημα; Πρόκειται για ένα σύνολο, τα στοιχεία του οποίου αποτελούν οντότητες, κάθε μία από τις οποίες αλληλεπιδρά ή συσχετίζεται με τουλάχιστον μία άλλη από το ίδιο σύνολο. Tο πρώτο σύστημα στο οποίο ανήκουμε είναι η οικογένεια.
Η δυναμική της οικονέγειας, οι σχέσεις και η επικοινωνία που αναπτύσσονται μέσα σε αυτή, η συντροφική αλληλεπίδραση των γονιών αδιαμφισβήτητα μας διαμορφώνει. Το παιδί και ο έφηβος με το πέρασμα των χρόνων «διαμορφώνει» τον εαυτό του μέσα από τον γονιό του.
Ποια είναι η επίδραση του δυναμικού αυτού, όταν μια οικογένεια ζει με μια χρόνια ψυχικό νόσο ενός μέλους; Η χρόνια ψυχική νόσος εμφανίζει συμπτώματα που μπορεί να ελεγχθούν, ωστόσο δεν επιδέχονται οριστική θεραπεία, μπορεί να εμφανίζουν διαστήματα ύφεσης με απουσία συμπτωμάτων και περιόδους υποτροπής. Η ερώτηση είναι τι μπορεί να κάνει μία οικογένεια για να φροντίσει τον ασθενή που νοσεί, αλλά και την δικής της ψυχική υγεία;
Για πρώτη φορά, την δεκαετία του 1960 στην Αμερική, ο Brown παρατήρησε ότι οι υποτροπές των ασθενών που επέστρεφαν σπίτι έπειτα από μία νοσηλεία σχετίζονταν με το συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας. Το γεγονός αυτό πυροδότησε το ενδιαφέρον για έρευνα της σημασίας των ενδοοικογενειακών σχέσεων στην ψυχική νόσο. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην επικοινωνία εντός της οικογένειας, αποτελούν προγνωστικό δείκτη της υποτροπής.
Το εκφραζόμενο συναίσθημα αποτελείται από πέντε παράγοντες:
- Επικριτική διάθεση: ο τρόπος με τον οποίο θα εκφραστούμε, ο τόνος της φωνής μας, η μη λεκτική επικοινωνία του σώματος, δύναται να χρωματίσει ένα σχόλιο σε αρνητικό και επικριτικό. Η επικριτική διάθεση μπορεί να δηλώνεται ξεκάθαρα από αρνητικό σχόλιο ή να μετατρέπεται σε επικριτικό από τον τόνο μας. Για παράδειγμα «Ποτέ δεν κάνει τίποτα σωστά!» αποτελεί ένα σχόλιο με επικριτική διάθεση, σε αντίθεση με «Θα προτιμούσα να το είχε διαχειριστεί με διαφορετικό τρόπο».
- Υπερ-εμπλοκή: συμπεριφορές αυτοθυσίας, υπερπροστασίας και αφοσίωση προς το άτομο που νοσεί μπορεί να φέρουν εντελώς αντίθετα αποτελέσματα από την πρόθεση που μας δημιουργεί την επιθυμία να υπερ-εμπλακούμε και να παρεμβαίνουμε.
- Επιθετικότητα: σχόλια που προσβάλλουν το άτομο για αυτό που είναι και όχι για την συμπεριφορά του. «Είσαι εντελώς ανίκανος!», σε αντίθεση με «Η συγκεκριμένη συμπεριφορά πιστεύω σε αδικεί.». Είναι τελείως διαφορετικό να σχολιάζουμε τον άνθρωπο, και τελείως διαφορετικό να σχολιάζουμε μία πράξη.
- Θετικά σχόλια: εκφράζω την αποδοχή και εκτίμηση στον άνθρωπό μου.
- Ζεστασιά: η ενσυναίσθηση, η φροντίδα και το πραγματικό ενδιαφέρον.
Οι τρεις πρώτοι παράγοντες διαταράσσουν το σύστημα και πυροδοτούν τις υποτροπές. Αρκεί μόνο ένα μέλος της οικογένειας να χαρακτηρίζεται από υψηλά εκφραζόμενο συναίσθημα (δηλαδή επικριτική διάθεση, υπερ-εμπλοκή και επιθετικότητα) για να προκαλέσει «βλάβη». Αντίθετα, η αποδοχή, η ζεστασιά, η εκτίμηση και η ενσυναίσθηση προωθούν ένα κλίμα στήριξης και αγάπης!
Μην ξεχνάμε λοιπόν:
- Να αποδεχτούμε αυτό που μας συμβαίνει και να αγκαλιάσουμε τον άνθρωπό μας που έχει μία χρόνια ψυχική νόσο.
- Να επικοινωνούμε όσο το δυνατόν πιο λειτουργικά, με ηρεμία, ενσυναίσθηση και ενεργητική ακρόαση.
- Ως μέλη της οικογένειας να μην κατηγορούμε τους εαυτούς μας για την ψυχική νόσο.
- Ότι το άτομο που νοσεί συνεχίζει να είναι ένας άνθρωπος με προσωπικότητα, συναισθήματα, επιθυμίες.
Η ψυχοεκπαίδευση της οικογένειας, μέσα από την ενημέρωση για την ψυχική νόσο, την εκμάθηση δεξιοτήτων επικοινωνίας μπορεί να λειτουργήσει ως η καλύτερη πρόληψη για την πορεία του ατόμου που νοσεί και ολόκληρης της οικογένειας. Η έγκυρη ενημέρωση, η εκπαίδευση και η υποστήριξη έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία της οικογένειας, που καλείται να φροντίσει, να στηρίξει τον άνθρωπο που νοσεί ψυχικά και αναμφισβήτητα κουβαλάει ένα μεγάλο συναισθηματικό φορτίο.
Η έγκαιρη παρέμβαση, η ενημέρωση και η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη παρέχει τα θεμέλια για καλύτερη ποιότητα ζωής, ενδυνάμωση των σχέσεων και ψυχικής υγείας.
Πηγές:
Brown, G. W., Birley, J. L., & Wing, J. K. (1972). Influence of family life on the course of schizophrenic disorders: A replication. The British Journal of Psychiatry, 121(562), 241-258.
Brown, G. W., Carstairs, G. M., & Topping, G. (1958). Post-hospital adjustment of chronic mental patients. The Lancet, 272(7048), 685-689.
Harvey, C. (2018). Family psychoeducation for people living with schizophrenia and their families. BJPsych Advances, 24(1), 9-19.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Βία ανηλίκων: γιατί συμβαίνει και τρόποι αντιμετώπισης
Χαρακτηριστική είναι η αύξηση που παρατηρούμε στα φαινόμενα βίαιης συμπεριφοράς από και ανάμεσα σε ανηλίκους, είτε με την μορφή σχολικού εκφοβισμού (bullying), είτε μέσω της δράσης παιδικών «συμμοριών». Και βέβαια σε αυτήν την ανοδική τάση έχει συμβάλει πλήθος παραγόντων μεταξύ των οποίων η αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, η κοινωνική αποστασιοποίηση και οι συνθήκες εγκλεισμού, η έλλειψη επικοινωνίας.
Αν λάβουμε υπόψη την 10ετή οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και μετέπειτα την έλευση της πανδημίας Covid-19 καταλαβαίνουμε πόσο έχει συμπιεστεί η Ελληνική κοινωνία γενικότερα, αλλά και η οικογένεια ειδικότερα. Η πανδημία ανέδειξε τις παθογένειες που υπήρχαν και έφερε ανασφάλεια, μειωμένη ανοχή στη δυσφορία και θυμό στους κόλπους της οικογένειας. Αυτό έχει ως απόρροια την έλλειψη επικοινωνίας και οριοθέτησης ακόμα και την παραμέληση των παιδιών από τους γονείς. Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι φορές που η βίαιη συμπεριφορά των παιδιών αποτελεί αντανάκλαση της βίας που μπορεί να υφίστανται τα ίδια ή κάποιο άλλο μέλος της οικογένεια τους.
Τα παιδιά που εισέρχονται στην περίοδο της εφηβείας, σε αυτήν την ηλικία της σύγκρουσης, της αμφισβήτησης, της αντίδρασης και της παρόρμησης, βιώνουν ήδη μια πληθώρα ψυχοφυσιολογικών αλλαγών, στην οποία καλούνται να προσαρμοστούν. Χαρακτηριστικό αυτής της ηλικιακής περιόδου είναι η ανάγκη να προσδιορίσουν τη ταυτότητα τους και να ανήκουν κάπου. Όταν, λοιπόν, οι σχέσεις με τους γονείς είναι φτωχές, απόμακρες ή και συγκρουσιακές, οι έφηβοι ενδέχεται να χάσουν τον προσανατολισμό τους και να αναζητήσουν τη λύση ακόμα και στη χρήση ουσιών, όπως αλκοόλ ή χασίς, μέσω της οποίας μπορεί να αισθάνονται ότι αποκόπτονται από την γονεϊκή επιρροή και ταυτίζονται με τους συνομηλίκους.
Ο ρόλος του σχολείου είναι μείζονος σημασίας στην ανάπτυξη της προσωπικότητας και την καλλιέργεια κοινωνικών δεξιοτήτων στο παιδί. Ωστόσο, είναι ένας τομέας που έχει δεχτεί πλήγμα λόγω του κορωνοϊού, με τις συνθήκες καραντίνας που επιβλήθηκαν. Σαν αποτέλεσμα, τα παιδιά κλείστηκαν στο σπίτι, αποκόπηκαν και από τους φίλους αλλά και από την επιρροή των εκπαιδευτικών, εστιάζοντας το ενδιαφέρον τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και σε ηλεκτρονικά παιχνίδια, που ενίοτε αναπαράγουν την βία, σαν τρόπο εκτόνωσης και έκφρασης. Όλα τα παραπάνω κάνουν πρόδηλη μια κρίση αξιών που περνάμε και την οποία αντιλαμβάνονται και τα ίδια τα παιδιά.
Η συνεργασία γονέων και εκπαιδευτικής κοινότητας αλλά και των γονέων με τα παιδιά τους κρίνεται σκόπιμη όχι μόνο για την αντιμετώπιση των φαινομένων βίαιης συμπεριφοράς από τα παιδιά αλλά κυρίως για την πρόληψη τους. Συγκεκριμένα, οι γονείς θα πρέπει να:
- Να ενημερώνονται από το σχολείο για την συμπεριφορά των παιδιών
- Να ασχολούνται μαζί τους, κάνοντας διάλογο
- Να τα οριοθετούν, αλλά και να τα ενισχύουν
- Να ικανοποιούν τις συναισθηματικές τους ανάγκες

Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για την πρώτη του φορά;
Η πρώτη σεξουαλική επαφή σηματοδοτεί την έναρξη της σεξουαλικής ζωής του ανθρώπου και την μετάβαση του κοριτσιού και του αγοριού σε γυναίκα και άνδρα, αντίστοιχα. Πρόκειται για την πρώτη εμπειρία όπου το άτομο αναγνωρίζει το πώς λειτουργεί σεξουαλικά και τι αισθάνεται στη σεξουαλική επαφή με έναν σύντροφο.
Προκειμένου να προχωρήσει ομαλά και σε αυτό το βήμα στη ζωή του ένας άνθρωπος είναι σημαντικό να είναι καλά ενημερωμένος και συνειδητοποιημένος. Η συζήτηση για θέματα σεξουαλικής φύσεως θα πρέπει να ξεκινάει από τους γονείς σταδιακά από την είσοδο του εφήβου στην περίοδο της ήβης, έτσι ώστε ο έφηβος να διαχειρίζεται το άγχος που μπορεί να βιώνει μπροστά στην έναρξη της σεξουαλικής του ζωής, αλλά και να καταρρίπτονται μύθοι γύρω από την σεξουαλικότητα.
Η πρώτη φορά μπορεί να συνοδεύεται από ανησυχίες και ανάμεικτα συναισθήματα όπως αμηχανία, ντροπή, ανασφάλεια, φόβο, αλλά και σεξουαλική επιθυμία και διέγερση, εγγύτητα, ικανοποίηση, απόλαυση. Ο γονιός είναι σκόπιμο να έχει μιλήσει στον έφηβο για τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται, προκειμένου να βιώσει ως μια θετική εμπειρία την πρώτη του φορά, ο οποίες είναι οι εξής:
- Ώριμη ηλικία: δεν υπάρχει μία χρονικά καθορισμένη ηλικία όπου θα «πρέπει» να έχει την πρώτη του ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η βιολογική αλλά και συναισθηματική ωρίμανση του, όπου θα έχει εξοικειωθεί με τις αλλαγές που έχουν συμβεί στο σώμα του και θα αισθάνεται την ανάγκη να μοιραστεί τη σεξουαλικότητα του. Τις περισσότερες φορές, η περίοδος αυτή συμπίπτει με το κλείσιμο της εφηβείας (17-20 ετών).
- Συναίνεση: η σεξουαλική επαφή γίνεται σε περίπτωση που το θέλουν κι οι δύο σύντροφοι, χωρίς πίεση, απειλές ή συναισθηματικό εκβιασμό. Είναι ωφέλιμο ο έφηβος να γνωρίζει τα όρια του και να τα θέτει, να κατανοεί τις επιθυμίες και τις ανάγκες του και να τις επικοινωνεί στον σύντροφο του.
- Σταθερή σχέση: Έρευνες έχουν δείξει ότι τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια διαμορφώνουν μια πιο θετική εντύπωση και αντλούν μεγαλύτερη απόλαυση και ικανοποίηση στην πρώτη τους σεξουαλική επαφή όταν γίνεται στο πλαίσιο μιας σταθερής σχέσης σε σύγκριση με μια ευκαιριακή.
- Νηφαλιότητα: Είναι σημαντικό ο έφηβος να μην καταφεύγει στην χρήση ουσιών ή στην κατανάλωση αλκοόλ ως ένα μέσο αγχόλυσης και ψυχολογικής ετοιμότητας για την πρώτη σεξουαλική επαφή.
- Επικοινωνία, αντισύλληψη και προστασία από ΣΜΝ: Ο έφηβος θα πρέπει να νιώθει άνετα να μοιραστεί τις επιθυμίες και προτιμήσεις του με τον σύντροφο του. Επίσης, δεν θα πρέπει να ξεχνά, τόσο το αγόρι όσο και το κορίτσι, πως το προφυλακτικό είναι ευθύνη και υποχρέωση και των δύο ερωτικών συντρόφων.
Οι «σεξουαλικά θετικοί» γονείς (Sex-positive parents), δηλαδή οι γονείς που αισθάνονται άνετα με την σεξουαλική τους ταυτότητα, αναγνωρίζουν την ανάγκη της εφηβικής σεξουαλικής εξερεύνησης, στέκονται δίπλα στον έφηβο και στις αποφάσεις του, προάγοντας τη λήψη μέτρων πρόληψης αλλά και ενημερώνοντας τον για τις θετικές πλευρές της σεξουαλικότητας, συμβάλλουν θετικά στην βίωση αυτής της πρώτης σεξουαλικής εμπειρίας του εφήβου, με θετικές προεκτάσεις και στην συνέχιση της σεξουαλικής του ζωής.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Boydell, V., Wright, K. Q., & Smith, R. D. (2021). A Rapid Review of Sexual Pleasure in First Sexual Experience(s). The Journal of Sex Research, 58(7), 850–862.
Learn More