Η σεξουαλική ζωή στην εμμηνόπαυση: φταίνε μόνο οι ορμόνες μου;
Στην εποχή μας υιοθετούμε μία ιδιαίτερα καταστροφική τάση, βουτηγμένοι σε μία κουλτούρα που εξυψώνει την νεότητα και την ομορφιά της γυναίκας ταυτιζόμενη με αυτή. Φαίνεται να αρνούμαστε ότι ο χρόνος μπορεί να μας αλλάξει. Μία γυναίκα στην εμμηνόπαυση μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με αλλαγές στην διάθεσή της, την εικόνα της, τον ύπνο της, την αντιληπτική της σεξουαλικότητα και σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Οι αλλαγές στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών ή των συντρόφων τους στη μέση ηλικία δύναται να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής και τη σεξουαλική λειτουργία.
Ποιοι είναι οι λόγοι που «συνωμοτούν» κατά της σεξουαλικής μας ζωής στη μέση ηλικία; Συχνά, ενοχοποιούμε τις ορμονικές αλλαγές, που πράγματι μας οδηγούν σε μία νέα συνθήκη, μετακινώντας κάθε γυναίκα σε ένα μονοπάτι που χωρίζει την ζωή πριν και την ζωή μετά την εμμηνόπαυση. Είναι, όμως, οι βιολογικές μεταβολές αυτές καθαυτές που «μας καθορίζουν» σε αυτή τη φάση της ζωής;
Οι κοινωνικές αλλαγές που σχετίζονται με το στάδιο αυτό και τον τρόπο ζωής στη μέση ηλικία μπορεί επίσης να επηρεάσουν. Για παράδειγμα, οι επαγγελματικές υποχρεώσεις μπορεί να αυξάνονται, ενώ για άλλους προκύπτουν ανασφάλειες στον τομέα της εργασίας. Τα παιδιά που ζουν στο σπίτι είναι συχνά στα δύσκολα στάδια της εφηβείας, ενώ παράλληλα οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές έχουν αυξήσει την πιθανότητα τα ενήλικα τέκνα να παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο πατρικό σπίτι, ενώ στην ίδια φάση υπάρχει και το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς» (όταν οι γονείς μένουν μόνοι στο σπίτι, αφού τα παιδιά φεύγουν για σπουδές, για στρατιωτική θητεία κλπ).
Οι έρευνες, λοιπόν, διχάζονται ως προς το ποιοι από αυτούς τους παράγοντες συμβάλλουν περισσότερο στη μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας και της ικανοποίησης. Εκτός από την εμμηνόπαυση και την ηλικία η σημασία του σεξ για την ίδια τη γυναίκα, οι παράγοντες που διαμορφώνουν την σχέση, η ψυχική και σωματική υγεία είναι εξίσου σημαντικά!
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Sex Research ανέλυσε δεδομένα από τη Βρετανική Εθνική Έρευνα για τις σεξουαλικές στάσεις και τον τρόπο ζωής των γυναικών στη μέση ηλικία. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η εμμηνόπαυση και η ηλικία δεν συσχετίστηκαν με καμία από τις διαστάσεις της σεξουαλικής εμπειρίας (δυσαρέσκεια, μειωμένη συχνότητα-αδράνεια, μειωμένη λειτουργία). Ωστόσο, η μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση συνδέθηκε και με τις τρεις διαστάσεις, ενώ η δυσκολία στην επικοινωνία συσχετίστηκε με τη δυσαρέσκεια και τη μειωμένη σεξουαλική λειτουργία. Επιπλέον, επιρροές στη σεξουαλική δραστηριότητα είχε η κούραση που αποδίδεται στις σύγχρονες προκλήσεις της μέσης ηλικίας και η ποιότητα της σχέσης που μεσολάβησε στον αρνητικό αντίκτυπο της σεξουαλικής εμπειρίας.
Συμπερασματικά, η σεξουαλική εμπειρία στη μέση ηλικία πρέπει να ερμηνεύεται λαμβάνοντας υπόψιν το στάδιο της ζωής, αλλά και την εποχή. Απαντώντας στο αρχικό μας ερώτημα, λοιπόν, σίγουρα δεν φταίνε μόνο οι ορμόνες! Όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε και τελικά να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες στην σεξουαλική ζωή στην εμμηνόπαυση, οφείλουμε να έχουμε μία ολιστική εικόνα της ψυχοκοινωνικής και συντροφικής εμπειρίας της γυναίκας.
Πηγή: Wellings, K., Gibson, L., Lewis, R., Datta, J., Macdowall, W., & Mitchell, K. (2023). “We’re Just Tired”: Influences on Sexual Activity Among Male-Partnered Women in Midlife; A Mixed Method Study. The Journal of Sex Research, 1-14.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Διαδίκτυο και γνωριμίες: μια εφαρμογή μπορεί να μου φέρει έναν σύντροφο;
Οι σύγχρονες εφαρμογές γνωριμιών διαφημίζουν την υψηλή διαθεσιμότητα πιθανών συντρόφων, εκτός του ήδη υπάρχοντος κοινωνικού δικτύου των χρηστών. Το Tinder ισχυρίζεται ότι επεξεργάζεται ένα δισεκατομμύριο «χτυπήματα» την ημέρα. Για αυτόν τον λόγο, θα περίμενε κανείς οι εφαρμογές γνωριμιών να προάγουν τη σεξουαλική απελευθέρωση και να διευκολύνουν την εύρεση ρομαντικών ή σεξουαλικών συντρόφων.
Ωστόσο, αποτελούν ένα περιβάλλον εκτεταμένων επιλογών και ενδέχεται να προκαλέσουν υπερφόρτωση επιλογών (choice overload), η οποία συνδέεται με δυσμενείς συνέπειες για τους χρήστες αυτών των εφαρμογών, όπως αναποφασιστικότητα, απόρριψη περισσότερων πιθανών συντρόφων και μειωμένη ικανοποίηση από τις επιλογές που έχουν. Οι χρήστες των εφαρμογών γνωριμιών μπορεί να φοβούνται να πάρουν κάποια απόφαση και να επενδύσουν σε έναν συγκεκριμένο πιθανό σύντροφο, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αυτοπεποίθηση τους και το αίσθημα της αυτοαποτελεσματικότητας.
Παράλληλα, το γεγονός ότι υπάρχει πληθώρα πιθανών συντρόφων ενδέχεται να αυξήσει την πίεση που αισθάνεται κάποιος ότι πρέπει να βρει την τέλεια σχέση και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αποτυχία, την οποία αποδίδουν σε δικό τους σφάλμα ή ελάττωμα. Η ανησυχία, το άγχος και η δυσφορία σχετικά με την τρέχουσα ή δυνητική εμπειρία, του να μην έχεις έναν ρομαντικό σύντροφο ορίζεται ως φόβος να μείνω μόνος (fear of being single).
Ενδεικτικές είναι δύο έρευνες που μελέτησαν τη σχέση ανάμεσα στη χρήση εφαρμογών γνωριμιών, την αντίληψη της διαθεσιμότητας πιθανών συντρόφων, το φόβο του να μείνουν μόνοι και την αυτοπεποίθηση των χρηστών αυτών των εφαρμογών. Τα αποτελέσματα της πρώτης έρευνας σε δείγμα 667 ατόμων με ηλικιακό εύρος 18-67 έτη έδειξαν ότι η χρήση εφαρμογών γνωριμιών συσχετίζεται με αυξημένη αντίληψη ότι ο αριθμός των πιθανών συντρόφων είναι πολύ μεγάλος, γεγονός που, όμως, συσχετίζεται και με μεγαλύτερο φόβο να μείνουν μόνοι. Αναφορικά με την δεύτερη έρευνα, σε δείγμα 248 ατόμων με ηλικιακό εύρος 18-38 έτη προκάλεσαν πειραματικά χαμηλή, μέτρια ή υψηλή διαθεσιμότητα συντρόφων αντιστοιχίζοντας 11, 31 ή 91 προφίλ υποτιθέμενων διαθέσιμων υποψηφίων συντρόφων στους συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η υψηλή (σε σύγκριση με την χαμηλή) διαθεσιμότητα των συντρόφων ενίσχυε τον φόβο των συμμετεχόντων να μείνουν μόνοι, μείωσε την αυτοεκτίμηση τους και αύξησε την υπερφόρτωση επιλογών.
Επομένως, η χρήση και υπερβολική αναζήτηση προφίλ στις εφαρμογές γνωριμιών ενδέχεται να επιφέρει αρνητικές συνέπειες για τη γενική ευημερία του ατόμου. Ενώ, λοιπόν, οι χρήστες αυτών των εφαρμογών μπορεί αρχικά να ελπίζουν στην πληθώρα πιθανών συντρόφων που τους προσφέρουν οι εφαρμογές, κάτι τέτοιο τελικά φαίνεται να λειτουργεί εναντίον τους, γεγονός που θα πρέπει να λαμβάνουν σοβαρά υπόψιν.
Πηγή:
Thomas, M. F., Binder, A., & Matthes, J. (2021). The agony of partner choice: The effect of excessive partner availability on fear of being single, self-esteem, and partner choice overload. Computers in Human Behavior.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Εικόνα σώματος και ψυχική υγεία στην κύηση
Η εικόνα σώματος δεν είναι μόνιμη, αλλάζει σε όλη την διάρκεια της ζωής μας και εξαρτάται τόσο από τον ίδιο τον άνθρωπο, όσο και από τα κοινωνικά πρότυπα. Η αυτοπεποίθηση ενός ατόμου, αλλά και η ίδια η προσωπική του αξία πολλές φορές είναι αλληλένδετα με την αντίληψη για την αυτοεικόνα του. Η εικόνα σώματος φαίνεται να έχει άμεση σχέση με την περίοδο της κύησης, μιας και αυτή αλλάζει.
Το σώμα της γυναίκας αρχίζει να αλλάζει από την πρώτη, έως και την τελευταία εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Η μοναδικότητα της κάθε γυναίκας παίρνει μία νέα μορφή όταν είναι έγκυος. Το σώμα «αποφασίζει» με ποιον ιδιαίτερο τρόπο θα ανταπεξέλθει, αλλάζει θεαματικά και το βάρος αυξάνεται προκειμένου να συντηρεί πλέον δύο υπάρξεις, το έμβρυο και τη μαμά. Η περίοδος αυτή είναι και η μοναδική που η αύξηση του σωματικού βάρους είναι αποδεκτή.
Η εικόνα σώματος, η αντίληψη και οι σκέψεις που έχει ένας άνθρωπος για το σώμα του ρυθμίζουν και τον τρόπο που του συμπεριφέρεται και εν δυνάμει το ελέγχει. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και οι διαταραχές της διατροφής μπορούν να προκύψουν από διαστρεβλωμένη αντίληψης της εικόνας του σώματος και συμπεριφορές που ακολουθούνται λόγω αυτού.
Σύμφωνα με έρευνα, η προώθηση μη ρεαλιστικών λεπτών ιδανικών από την πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και δικτύωσης ενισχύει την αρνητική εικόνα σώματος, οδηγώντας τις γυναίκες σε διαδικασία σύγκρισης με τα λεπτά ιδανικά. Η δυσαρέσκεια απέναντι στο σώμα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κατάθλιψη αποτελούν μερικούς από τους κινδύνους της έκθεσης σε «λεπτά» ιδανικά.
Ως μία μέθοδο ψηφιακής αναψυχής οι γυναίκες που βρίσκονται σε περίοδο κύησης αφιερώνουν μέρος του χρόνου τους σε μέσα ενημέρωσης, κατ’ αυτό τον τρόπο εκτίθενται σε κανονικοποιημένες φωτογραφίες «τέλειων» εγκύων σωμάτων, που προωθούν πρότυπα τα οποία δεν απεικονίζουν ρεαλιστικά το γυναικείο σώμα.
Οι προσδοκίες των γυναικών στην περίοδο εγκυμοσύνης, αλλά και ιδιαίτερα μετά τον τοκετό που επιθυμούν να επιστρέψουν στην προ εγκυμοσύνης εικόνα, πολλές φορές είναι μακριά από την πραγματικότητα. Η αρνητική εικόνα σώματος δεν αφορά απλώς μια φτωχή εκτίμηση του πως η γυναίκα αντιλαμβάνεται και νιώθει το σώμα της, αλλά πολύ σημαντικό είναι ότι μπορεί να φέρει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της.
Ευρήματα στο παρελθόν, αλλά και πρόσφατες έρευνες αναφέρουν πως γυναίκες που ένιωθαν δυσάρεστα για το σώμα τους και λιγότερο ελκυστικές ήταν πιθανότερο να αντιμετωπίζουν άχγος και καταθλιπτική συμπτωματολογία. Αντίστροφα, τα καταθλιπτικά συμπτώματα τόσο σε γνωστικό, όσο και σε συμπεριφορικό επίπεδο ασκούν επιρροή στο πως αισθάνεται η ίδια για το σώμα της.
Είναι σημαντικό να θυμάμαι πως:
- Η κριτική σκέψη, ο ρεαλισμός και η συνειδητοποίηση πως το σώμα καταφέρνει με τον δικό του μοναδικό τρόπο να δημιουργεί μία νέα ύπαρξη, λειτουργούν ως αντίβαρα και με προστατεύουν.
- Οι εικόνες που προβάλλονται στα δίκτυα, συχνά, δεν αποτελούν ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας και οφείλω να αγαπάω το σώμα μου, να το αποδέχομαι, να το φροντίζω.
- Ταυτόχρονα με αυτές τις αλλαγές σε σωματικό και συναισθηματικό επίπεδο, οι ορμόνες στην περίοδο της εγκυμοσύνης αλλά και μετά τον τοκετό είναι φυσιολογικό να μας δημιουργήσουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις.
- Η εγκύτητα με τον σύντροφό μου και η ικανοποίηση από τη σχέση μας λειτουργούν προστατευτικά τόσο για τη σχέση μας όσο και για την ψυχική υγεία.
- Βιώνουμε μία μεταβατική περίοδο αλλαγών σε επίπεδο βιολογικό, σωματικό και συναισθηματικό.
Παρ’ όλο που η κύηση είναι ένα βιολογικό γεγονός, σημαντικό μέρος της βιώνεται ως δυνατή ψυχολογική εμπειρία. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ζούμε σε μία εποχή που στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προβάλλεται με έναν «ιδανικό» τρόπο η ζωή, το σώμα, η διασκέδαση, οι σχέσεις. Ωστόσο, η πραγματικότητα συχνά απέχει από αυτές τις προβολές και οφείλουμε να το υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας.
Πηγές:
Hartley, E., Hill, B., Bailey, C., Fuller-Tyszkiewicz, M., & Skouteris, H. (2018). The associations of weight status and body attitudes with depressive and anxiety symptoms across the first year postpartum. Women’s Health Issues, 28(6), 530-538.
Liechty, T., Coyne, S. M., Collier, K. M., & Sharp, A. D. (2018). “It’s just not very realistic”: perceptions of media among pregnant and postpartum women. Health communication, 33(7), 851-859.
Mayoh, J. (2019). Perfect pregnancy? Pregnant bodies, digital leisure and the presentation of self. Leisure Studies, 38(2), 204-217.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Εκφραζόμενο συναίσθημα: πως επιδρά ο τρόπος επικοινωνίας της οικογένειας στη χρόνια ψυχική νόσο;
Κάθε άτομο αναπτύσσεται, ωριμάζει και προχωράει μέσα σε ένα σύστημα. Τι σημαίνει, όμως, το σύστημα; Πρόκειται για ένα σύνολο, τα στοιχεία του οποίου αποτελούν οντότητες, κάθε μία από τις οποίες αλληλεπιδρά ή συσχετίζεται με τουλάχιστον μία άλλη από το ίδιο σύνολο. Tο πρώτο σύστημα στο οποίο ανήκουμε είναι η οικογένεια.
Η δυναμική της οικονέγειας, οι σχέσεις και η επικοινωνία που αναπτύσσονται μέσα σε αυτή, η συντροφική αλληλεπίδραση των γονιών αδιαμφισβήτητα μας διαμορφώνει. Το παιδί και ο έφηβος με το πέρασμα των χρόνων «διαμορφώνει» τον εαυτό του μέσα από τον γονιό του.
Ποια είναι η επίδραση του δυναμικού αυτού, όταν μια οικογένεια ζει με μια χρόνια ψυχικό νόσο ενός μέλους; Η χρόνια ψυχική νόσος εμφανίζει συμπτώματα που μπορεί να ελεγχθούν, ωστόσο δεν επιδέχονται οριστική θεραπεία, μπορεί να εμφανίζουν διαστήματα ύφεσης με απουσία συμπτωμάτων και περιόδους υποτροπής. Η ερώτηση είναι τι μπορεί να κάνει μία οικογένεια για να φροντίσει τον ασθενή που νοσεί, αλλά και την δικής της ψυχική υγεία;
Για πρώτη φορά, την δεκαετία του 1960 στην Αμερική, ο Brown παρατήρησε ότι οι υποτροπές των ασθενών που επέστρεφαν σπίτι έπειτα από μία νοσηλεία σχετίζονταν με το συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας. Το γεγονός αυτό πυροδότησε το ενδιαφέρον για έρευνα της σημασίας των ενδοοικογενειακών σχέσεων στην ψυχική νόσο. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην επικοινωνία εντός της οικογένειας, αποτελούν προγνωστικό δείκτη της υποτροπής.
Το εκφραζόμενο συναίσθημα αποτελείται από πέντε παράγοντες:
- Επικριτική διάθεση: ο τρόπος με τον οποίο θα εκφραστούμε, ο τόνος της φωνής μας, η μη λεκτική επικοινωνία του σώματος, δύναται να χρωματίσει ένα σχόλιο σε αρνητικό και επικριτικό. Η επικριτική διάθεση μπορεί να δηλώνεται ξεκάθαρα από αρνητικό σχόλιο ή να μετατρέπεται σε επικριτικό από τον τόνο μας. Για παράδειγμα «Ποτέ δεν κάνει τίποτα σωστά!» αποτελεί ένα σχόλιο με επικριτική διάθεση, σε αντίθεση με «Θα προτιμούσα να το είχε διαχειριστεί με διαφορετικό τρόπο».
- Υπερ-εμπλοκή: συμπεριφορές αυτοθυσίας, υπερπροστασίας και αφοσίωση προς το άτομο που νοσεί μπορεί να φέρουν εντελώς αντίθετα αποτελέσματα από την πρόθεση που μας δημιουργεί την επιθυμία να υπερ-εμπλακούμε και να παρεμβαίνουμε.
- Επιθετικότητα: σχόλια που προσβάλλουν το άτομο για αυτό που είναι και όχι για την συμπεριφορά του. «Είσαι εντελώς ανίκανος!», σε αντίθεση με «Η συγκεκριμένη συμπεριφορά πιστεύω σε αδικεί.». Είναι τελείως διαφορετικό να σχολιάζουμε τον άνθρωπο, και τελείως διαφορετικό να σχολιάζουμε μία πράξη.
- Θετικά σχόλια: εκφράζω την αποδοχή και εκτίμηση στον άνθρωπό μου.
- Ζεστασιά: η ενσυναίσθηση, η φροντίδα και το πραγματικό ενδιαφέρον.
Οι τρεις πρώτοι παράγοντες διαταράσσουν το σύστημα και πυροδοτούν τις υποτροπές. Αρκεί μόνο ένα μέλος της οικογένειας να χαρακτηρίζεται από υψηλά εκφραζόμενο συναίσθημα (δηλαδή επικριτική διάθεση, υπερ-εμπλοκή και επιθετικότητα) για να προκαλέσει «βλάβη». Αντίθετα, η αποδοχή, η ζεστασιά, η εκτίμηση και η ενσυναίσθηση προωθούν ένα κλίμα στήριξης και αγάπης!
Μην ξεχνάμε λοιπόν:
- Να αποδεχτούμε αυτό που μας συμβαίνει και να αγκαλιάσουμε τον άνθρωπό μας που έχει μία χρόνια ψυχική νόσο.
- Να επικοινωνούμε όσο το δυνατόν πιο λειτουργικά, με ηρεμία, ενσυναίσθηση και ενεργητική ακρόαση.
- Ως μέλη της οικογένειας να μην κατηγορούμε τους εαυτούς μας για την ψυχική νόσο.
- Ότι το άτομο που νοσεί συνεχίζει να είναι ένας άνθρωπος με προσωπικότητα, συναισθήματα, επιθυμίες.
Η ψυχοεκπαίδευση της οικογένειας, μέσα από την ενημέρωση για την ψυχική νόσο, την εκμάθηση δεξιοτήτων επικοινωνίας μπορεί να λειτουργήσει ως η καλύτερη πρόληψη για την πορεία του ατόμου που νοσεί και ολόκληρης της οικογένειας. Η έγκυρη ενημέρωση, η εκπαίδευση και η υποστήριξη έχει θετικό αντίκτυπο στην ψυχική υγεία της οικογένειας, που καλείται να φροντίσει, να στηρίξει τον άνθρωπο που νοσεί ψυχικά και αναμφισβήτητα κουβαλάει ένα μεγάλο συναισθηματικό φορτίο.
Η έγκαιρη παρέμβαση, η ενημέρωση και η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη παρέχει τα θεμέλια για καλύτερη ποιότητα ζωής, ενδυνάμωση των σχέσεων και ψυχικής υγείας.
Πηγές:
Brown, G. W., Birley, J. L., & Wing, J. K. (1972). Influence of family life on the course of schizophrenic disorders: A replication. The British Journal of Psychiatry, 121(562), 241-258.
Brown, G. W., Carstairs, G. M., & Topping, G. (1958). Post-hospital adjustment of chronic mental patients. The Lancet, 272(7048), 685-689.
Harvey, C. (2018). Family psychoeducation for people living with schizophrenia and their families. BJPsych Advances, 24(1), 9-19.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Εξωσωματική γονιμοποίηση: γιατί είναι σημαντικό να παραμείνουμε ενωμένοι
Η προσπάθεια εγκυμοσύνης και η μη επίτευξή της φέρνει το ζευγάρι συχνά αντιμέτωπο με ψυχολογική σύγχυση, άγχος, φόβο, θυμό, ενοχή, αγωνία, μοναξιά, απόγνωση, μειωμένη αυτοεκτίμηση. Η συναισθηματική αυτή κατάσταση επιδρά αρνητικά και σε σωματικό επίπεδο, μεγιστοποιώντας τη δυσκολία. Εκτός από την ψυχική επιβάρυνση του ζευγαριού επηρεάζεται, ως φυσικό επακόλουθο, η σεξουαλική του ζωή.
Τα τελευταία χρόνια μιλάμε όλο και πιο ανοιχτά για μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, μία από τις οποίες είναι και η εξωσωματική γονιμοποίηση (In vitro fertilization). Πρόκειται για τη διαδικασία γονιμοποίησης όπου ένα ωάριο γονιμοποιείται με σπερματοζωάριο in vitro («εν υάλω» δηλαδή «μέσα στο γυαλί»). Περιλαμβάνει την παρακολούθηση και την διέγερση της ωορρηξίας της γυναίκας και στη συνέχεια την αφαίρεση ωαρίου ή ωαρίων από τις ωοθήκες. Στη συνέχεια, το ωάριο γονιμοποιείται με το σπερματοζωάριο σε εργαστήριο. Η εξωσωματική έχει χαρακτηριστεί, από τις γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτή, ως η πιο αγχωτική διαδικασία από τις θεραπείες υπογονιμότητας.
Στην προσπάθεια απόκτησης παιδιού, κάποια ζευγάρια αποκαλύπτουν ότι το σεξ μπορεί να γίνει «μηχανικό» και στη συνέχεια αναφέρουν χαμηλότερη σεξουαλική αυτοεκτίμηση και απώλεια ελέγχου της σεξουαλικής τους ζωής. Έρευνες έχουν δείξει ότι ενώ στη προσπάθεια σύλληψης υπάρχει μεγάλη προσοχή στη σεξουαλική δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια των θεραπειών γονιμότητας η σεξουαλική επαφή τείνει να παραμερίζεται.
Το φάσμα αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να φέρει μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική επαφή, αλλά και φόβο μην προκαλέσει η επαφή βλάβη στο έμβρυο στην περίπτωση της κύησης. Εάν βρισκόμαστε σε διαδικασία εξωσωματικής ή έχουμε επιτύχει μία κύηση, τι σημαίνει αυτό για την σεξουαλική μας ζωή; Στη σεξουαλική δραστηριότητα εμπεριέχονται προκαταρκτικά, χάδια, αγγίγματα και δεν είναι απαραίτητο όταν γίνεται αναφορά στην σεξουαλική σχέση να εννοείται μόνο η ολοκληρωμένη επαφή. Ακόμη κι αν συνίσταται για ιατρικούς λόγους ή εμείς οι ίδιοι επιθυμούμε να αποφύγουμε την σεξουαλική πράξη με διείσδυση, μπορούμε να επικοινωνήσουμε σεξουαλικά με τον σύντροφό μας με ερωτικά αγγίγματα όπως τα χάδια, οι αγκαλιές και τα φιλιά. Το ερωτικό κάλεσμα δεν σημαίνει πάντοτε ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Η εγγύτητα που αναπτύσσεται από τα προκαταρκτικά παιχνίδια, η απόλαυση που προσφέρει ο σύντροφό μας σε εμάς και το αντίστροφο, προστατεύουν, διατηρούν και ενισχύουν την σεξουαλική ζωή του ζευγαριού.
Η σημασία της διατήρησης της σεξουαλικής ζωής και της επίτευξης της υγείας στο κομμάτι αυτό αποτελεί μία σωστή μετάβαση και εξέλιξη του ζευγαριού από την συντροφικότητα στην γονεϊκότητα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρόκειται για μία περίοδο γεμάτη με ποικιλία συναισθημάτων, τόσο για την γυναίκα, όσο και για τον άντρα. Εάν απομονωθούμε θα ενισχύσουμε το πρόβλημα της σχέσης μας. Είναι σημαντικό η εγγύτητα της σχέσης μας να παραμείνει. Πως μπορεί να γίνει προσπάθεια για αυτό;
- Μοιράζομαι με τον σύντροφό μου τις σκέψεις μου, τους φόβους μου.
- Εκφράζω τα συναισθήματά μου, ακόμη κι αν είναι κυρίως ή εντελώς αρνητικά.
- Παρατηρώ την επικοινωνία μας, γιατί αποτελεί το σημαντικότερο θεμέλιο για να συνεχίζουμε στο «μαζί».
- Αναζητούμε από κοινού ή ξεχωριστά ψυχοθεραπευτική στήριξη.
- Ενημερωνόμαστε έγκυρα από τον θεράποντα ιατρό για οποιοδήποτε θέμα μας απασχολεί.
Η επιθυμία να συνεχίσουμε ενωμένοι μία πρωτόγνωρη διαδικασία και να μην διστάσουμε να μιλήσουμε για την δυσκολία μας δύναται να βελτιώσουν και να δυναμώσουν την σχέση μας ως ζευγάρι, καθιστώντας θετική την συνέχεια στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ή της κύησης που έχει ξεκινήσει έπειτα από εξωσωματική. Η αναζήτηση ψυχικής υποστήριξης και η βοήθεια που προκύπτει από αυτή είναι δικαίωμα όλων μας.
Πηγές:
Amiri, S. E., Brassard, A., Rosen, N. O., Rossi, M. A., Beaulieu, N., Bergeron, S., & Péloquin, K. (2021). Sexual function and satisfaction in couples with infertility: A closer look at the role of personal and relational characteristics. The journal of sexual medicine, 18(12), 1984-1997.
Malina, A., & Pooley, J. A. (2017). Psychological consequences of IVF fertilization–Review of research. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 24(4), 554-558.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Τα όρια του ρεαλισμού
Ένα πρώτο βήμα για την αυτοπραγμάτωση μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι, μπροστά σε επερχόμενες μεταβολές, αποτελεί η αναγνώριση και η συνειδητοποίηση των πραγματικών αναγκών καθώς και η επίτευξη των προσωπικών στόχων που καθορίζονται από τον τρόπο που έχουμε επιλέξει να νοηματοδοτούμε τα ερεθίσματα.
Η αυτοπραγμάτωση αναφέρεται στην αξιοποίηση και πραγματοποίηση των πνευματικών, ψυχικών και σωματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου ώστε να επιτύχει τα μέγιστα, μέσα από την εσωτερική ισορροπία. Για να θέσεις στόχους και να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου χρειάζεται να έχεις θέληση και έναν τρόπο σκέψης που δομείται σε μια θετική προσέγγιση ακόμη και όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με δύσκολες συνθήκες ζωής. Οι δεξιότητες που αναπτύσσει το άτομο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, «σφυριλατούνται» και εδραιώνονται μέσα από καταστάσεις που απαιτούν την άμεση διαχείρισή τους.
“Υπάρχουν κίνδυνοι;”
Ο ρεαλισμός ως αντικειμενική απόδοση της πραγματικότητας και η προσαρμογή των προσωπικών επιδιώξεων, υπάρχει για να μας θυμίζει ποια είναι τα όρια, χωρίς αυτό να σημαίνει πως όταν δημιουργούμε γνωσιακές εναλλακτικές που ενισχύουν την προσαρμοστικότητά μας είμαστε ονειροπόλοι. Υπάρχει όμως κίνδυνος μέσα στην προσπάθεια του ατόμου να αποδώσει μια κατάσταση χωρίς υπερβολές και συναισθηματικές αποχρώσεις, να υιοθετήσει έναν πιο άκαμπτο τρόπο σκέψης όπου οι θετικές εναλλακτικές προσεγγίσεις να μην αποτελούν προτεραιότητα. Η δημιουργία θετικής απόδοσης δεν βασίζεται εξολοκλήρου σε ρεαλιστικά πρότυπα, αλλά στην δυνατότητα του ατόμου να φαντάζεται πώς μπορεί να τα δημιουργήσει. Το μέλλον το δημιουργούμε βάσει μιας επιθυμητής λειτουργικής αναπαράστασης του εαυτού, θέτοντας τους περιορισμούς μόνο για να οριοθετούμαστε και όχι για να μην εξελισσόμαστε.
ΤOP TIP!
Η θετική σκέψη για να είναι ρεαλιστική θα πρέπει να βασίζεται σε μια επιχειρηματολογία και να μην αναλώνεται σε γενικολογίες μπροστά σε συγκεκριμένα ερεθίσματα, ώστε να εξασφαλιστεί με αυτό τον τρόπο η ρεαλιστικότητα των θετικών σκέψεων. Το να έχει κάποιος τη δυνατότητα να σκέφτεται θετικά με ρεαλιστικό τρόπο βασισμένο στις πραγματικές ανάγκες εαυτού προϋποθέτει τη συνείδηση εαυτού και επίγνωση των επιλογών του.
Παπαδόπουλος Περικλής
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπευτής
Επιστημονικός Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Τι κρατάει την γυναίκα σε μια κακοποιητική σχέση;
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα φαινόμενο το οποίο έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις παγκοσμίως, ειδικά μετά την έλευση της πανδημίας Covid-19. Κατά την περίοδο της πρώτης καραντίνας στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν κατά 400% με το 61% των θυμάτων να είναι σύζυγοι/σύντροφοι και το 10% να αφορά παιδιά. Μια από τις πρώτες σκέψεις που περνάει από το μυαλό κάποιου που ακούει για ένα τέτοιο περιστατικό είναι η απορία «γιατί κάθεται και δεν φεύγει;». Διεργασίες οι οποίες είναι αόρατες στους εξωτερικούς παρατηρητές λαμβάνουν χώρο εντός του ζευγαριού. Πιο συγκεκριμένα, ο φαύλος κύκλος που σχηματίζεται δεν αφήνει το θύμα να συνειδητοποιήσει τι του συμβαίνει και το κρατά αλυσοδεμένο στον θύτη. Ο φαύλος αυτός κύκλος είναι η θεωρία της ψυχολόγου Lenore Walker και αποτελείται από 3 μέρη: την φάση «δημιουργίας έντασης», την φάση του «οξέος συμβάντος κακοποίησης», και την «φάση του μήνα του μέλιτος».
• Κατά την διάρκεια της πρώτης φάσης υπάρχει κυρίως λεκτική βία και ίσως μικροεπεισόδια σωματικής βίας, αλλά βασικά υπάρχει ένταση ανάμεσα στο ζευγάρι. Αυτή η φάση μπορεί να κρατήσει από μέρες έως μήνες – ακόμα και χρόνια. Όσο περνάει ο καιρός τα μικροεπεισόδια αυξάνουν σε ένταση και επίπεδα βίας. Σ’ αυτήν τη φάση η γυναίκα μπορεί να αναλάβει την ευθύνη, ρίχνοντας ουσιαστικά το φταίξιμο πάνω της ως αποτέλεσμα φράσεων του συντρόφου όπως «κοίτα τι με οδήγησες να κάνω!». Η γυναίκα προσπαθεί να αιτιολογήσει την σκληρή συμπεριφορά του συντρόφου-θύτη με εξωγενείς παράγοντες όπως προβλήματα στην εργασία του η με δικές της συμπεριφορές – «δεν είχα έτοιμο το βραδινό όταν γύρισε απ’ τη δουλειά». Αυτές οι σκέψεις δεν της επιτρέπουν να δει καθαρά το πρόσωπο του θύτη, ό,τι κι αν κάνει για να το αντιμετωπίσει δεν θα έχει αποτέλεσμα και οδηγείται στο «σημείο βρασμού».
• Το «οξύ συμβάν κακοποίησης» στον κύκλο μπορεί να είναι το πιο σύντομο, κρατώντας κατά μέσο όρο 2-24 ώρες αλλά είναι μακράν το πιο τραυματικό. Η βία σε αυτό το στάδιο είναι πολύ έντονη και μπορεί να είναι λεκτική, σωματική, σεξουαλική αλλά και συναισθηματική. Σε αυτήν τη φάση ο θύτης θα δείξει τα πραγματικά επίπεδα βίας που είναι ικανός να φτάσει καθώς χάνει κάθε έλεγχο. Ο ίδιος ίσως θεωρεί ότι τον προκάλεσε εκείνη και ότι ίσως πρέπει να της «δώσει ένα μάθημα».
• Η τρίτη φάση, του «μήνα του μέλιτος» είναι η φάση κατά την οποία ο θύτης αναγνωρίζει ότι «το παρατράβηξε» και θα προσπαθήσει να επανορθώσει. Θα απολογηθεί επανειλημμένα στη σύντροφο του, θα ικετέψει, θα κάνει μεγαλειώδεις και ρομαντικές κινήσεις για να της δείξει την μεταμέλεια του και θα προσπαθήσει να δείξει ότι έχει αλλάξει. Όλα αυτά βεβαίως δεν ισχύουν και ο κύκλος αργά ή γρήγορα θα ξεκινήσει από την αρχή.
Η ενημέρωση λοιπόν των γυναικών είναι μείζονος σημασίας ώστε να μπορούν να αναγνωρίσουν τέτοιου είδους συμπεριφορές στην αρχή τους και να εγκαταλείψουν μια τέτοια παθογενή σχέση όσο το δυνατόν γρηγορότερα και με τις μικρότερες για την σωματική και την ψυχική υγεία τους επιπτώσεις.
Πηγή: Wilson, J. K. (2019). Cycle of Violence. The Encyclopedia of Women and Crime, 1-5.
Learn More
Οι επιπτώσεις του Covid-19 στην ψυχική και σεξουαλική υγεία
Η πανδημία Covid-19 συνεχίζει να αποτελεί μέρος της καθημερινότητας μας, καθορίζοντας τη συμπεριφορά μας σε ατομικό, διαπροσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, με εμφανείς και ισχυρές επιπτώσεις τόσο στην ψυχική όσο και στην σεξουαλική υγεία και ζωή.
Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι μακροχρόνιες συνέπειες της νόσησης με Covid στην ψυχική υγεία. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία έχει παρατηρηθεί αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως άγχους, κατάθλιψης, κατάχρησης αλκοόλ και άλλων εθιστικών ουσιών, διαταραχής του ύπνου, αυτοκτονικών σκέψεων, σε άτομα που νόσησαν με Covid-19 ακόμα και έναν χρόνο μετά την αρχική νόσηση.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό British Medical Journal (BMJ) όσοι είχαν νοσήσει με Covid-19 σε βάθος ενός έτους είχαν 60% μεγαλύτερο κίνδυνο να διαγνωστούν αργότερα με κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας ή να τους συνταγογραφηθεί κάποιο ψυχοφάρμακο. Ο κίνδυνος εμφάνισης ψυχολογικού προβλήματος αυξανόταν κατά 86% στην περίπτωση των ανθρώπων που είχε χρειαστεί να νοσηλευτούν λόγω κορωνοϊού.
Φυσικά, και η σεξουαλική υγεία και ζωή ως άρρηκτα συνδεδεμένες με τις συνθήκες ζωής του ατόμου, δε θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν από την έλευση του Covid-19. Έχει βρεθεί ότι σχεδόν ο μισός Αμερικάνικος πληθυσμός, ηλικίας 18-35 ετών, αναφέρει σεξουαλικά προβλήματα στη σεξουαλική επαφή, όπως μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, ασυμφωνία στα σεξουαλικά κίνητρα και σεξουαλικές δυσλειτουργίες (διαταραχές στον οργασμό και στη στύση).
Τα δεδομένα ισχύουν τόσο για τα έγγαμα ζευγάρια, που, κυρίως στη διάρκεια της καραντίνας, περιορίστηκαν εντός σπιτιού με την διαρκή παρουσία των παιδιών και την έλλειψη ιδιωτικότητας και προσωπικού χρόνου, όσο και για τα ζευγάρια που είχαν σχέσεις εξ αποστάσεως ή τα άτομα που δεν βρίσκονταν σε κάποια σχέση, των οποίων οι ευκαιρίες για σεξουαλική επαφή μειώθηκαν έτι περισσότερο. Ωστόσο, ο κύριος λόγος για τη μείωση της σεξουαλικής ζωής είναι το αίσθημα ανασφάλειας και το άγχος το οποίο υφίστανται οι άνθρωποι από την αρχή της πανδημίας, γεγονός που μετατόπισε το ενδιαφέρον από την έκφραση της σεξουαλικότητας στην καθημερινή επιβίωση.
Χαρακτηριστική είναι η σχέση αλληλεπίδρασης που υφίσταται ανάμεσα στον Covid-19 και τη Στυτική Δυσλειτουργία. Ειδικότερα, οι άνδρες που έχουν νοσήσει με Covid-19 έχουν 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν Στυτική Δυσλειτουργία σε σύγκριση με εκείνους που δεν έχουν νοσήσει, ανεξαρτήτως του αν αντιμετωπίζουν κάποια αγχώδη ή καταθλιπτική διαταραχή ή έχουν αυξημένο δείκτη μάζας σώματος. Αντίστοιχα, τα άτομα που αντιμετωπίζουν Στυτική Δυσλειτουργία έχουν αυξημένες πιθανότητες να νοσήσουν με Covid -19, λόγω των υποκείμενων ιατρικών παθήσεων που επηρεάζουν τη στύση και τη συνολική υγεία του ατόμου όπως υπέρταση, παχυσαρκία, διαβήτη και ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Από τα παραπάνω δεδομένα γίνεται πρόδηλη η ανάγκη αντιμετώπισης των επιπτώσεων τόσο στην ψυχική όσο και στην σεξουαλική υγεία, ιδιαίτερα όσων νόσησαν με κορωνοϊό, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Η αμφίδρομη σχέση ψυχικής και σεξουαλικής υγείας
Η ψυχική και η σεξουαλική υγεία είναι δύο απαραίτητες παράμετροι στη ζωή του ανθρώπου οι οποίες είναι αλληλένδετες.
Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. η ψυχική υγεία ορίζεται ως “η κατάσταση ευεξίας όπου κάθε άτομο αντιμετωπίζει με επιτυχία τα προβλήματα της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και να συμμετέχει ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον και όχι απλά η απουσία ενός προβλήματος ή μιας «διαταραχής». Προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση και στη σεξουαλική λειτουργικότητα του ατόμου, η οποία εκδηλώνεται διαφορετικά στον καθένα. Επί παραδείγματι, η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας και διέγερσης. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει κυρίως στους ανθρώπους που έχουν την τάση να εσωτερικεύουν τα δυσφορικά συναισθήματα τους και να αποσύρονται κοινωνικά. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να στρέφουν τα αρνητικά συναισθήματα προς τον εαυτό τους, να έχουν αισθήματα αναξιότητας και ιδέες αυτομομφής, με αποτέλεσμα να μην έχουν την διάθεση για να απολαύσουν σεξουαλικές εμπειρίες.
Αφετέρου, η κατάθλιψη μπορεί να επιφέρει μια αντίθετη επίδραση σε κάποιες περιπτώσεις, προκαλώντας έντονη σεξουαλική συμπεριφορά ή την υιοθέτηση επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών. Αυτό συμβαίνει σε εκείνους που εξωτερικεύουν τα αρνητικά συναισθήματα τους, στην προσπάθεια τους να τα διαχειριστούν. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα άτομα μπορεί να χρησιμοποιούν το σεξ σαν ένα μέσο απόσπασης από τον ψυχικό πόνο ή να ασχολούνται με επικίνδυνες δραστηριότητες, με σκοπό να βιώσουν μια αίσθηση ζωντάνιας ή να ρυθμίσουν την ψυχική τους διάθεση.
Αντίστοιχα, η σεξουαλική υγεία, δηλαδή η κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα και όχι απλώς η απουσία ασθένειας, δυσλειτουργίας ή αναπηρίας, μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία του ατόμου. Επί παραδείγματι, τα άτομα που έχουν μολυνθεί με Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα, όπως ΗPV ή HIV, μπορεί να βιώνουν ανασφάλεια, να έχουν αισθήματα ντροπής και αυτοενοχής, να ανησυχούν για την αντίδραση και τη στάση του συντρόφου τους και τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις στην σωματική τους υγεία. Ως απόρροια είναι πιθανό να αισθάνονται μοναξιά και άγχος.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η σεξουαλική υγεία επιδρά στην ψυχική είναι οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Πιο συγκεκριμένα, άτομα που αντιμετωπίζουν άγχος επίδοσης πχ ως προς την ικανότητα απόκτησης ή διατήρησης στύσης μπορεί να αισθάνονται ντροπή, αμηχανία και άγχος, να ανησυχούν συστηματικά και να χαρακτηρίζονται από μια υπεραπασχόληση με την πιθανότητα αποτυχίας, προκαλώντας μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η ψυχική τους υγεία, οδηγούμενοι ενδεχομένως στην κατάθλιψη.
Επομένως, όταν κανείς φροντίζει την ψυχική του υγεία πρέπει να λαμβάνει υπόψιν και τη σεξουαλική του υγεία και το αντίστροφο. Κρίνεται σημαντικό το άτομο να αναζητά την κατάλληλη καθοδήγηση και θεραπευτική αντιμετώπιση ανάλογα με το αντίστοιχο πρόβλημα, χωρίς να αισθάνεται ντροπή και αμηχανία.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Miltz, A. R., Rodger, A. J., Phillips, A. N., Sewell, J., Edwards, S., Allan, S., … & Lampe, F. C. (2021). Opposing associations of depression with sexual behaviour: implications for epidemiological investigation among gay, bisexual and other men who have sex with men. Sexually Transmitted Infections.
Learn More
Ψυχική Υγεία: σκέψεις και προβληματισμοί ενός ψυχιάτρου…
Χθες ήταν η Παγκόσμια Ημέρα της Ψυχικής Υγείας. Περνάμε δύσκολους καιρούς που η ανθρώπινη σκέψη, συναίσθημα και συμπεριφορά δοκιμάζονται σχεδόν 12 χρόνια από την οικονομική κρίση και τον κορονoϊό στην ενεργειακή ύφεση, λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.
Η ψυχική υγεία, με απλά λόγια, είναι η ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται, να εκφράζεται, να επικοινωνεί και ασφαλώς να συνδέεται. Έτσι, όλες αυτές οι λειτουργικές δυνατότητες του μυαλού μας, μας κάνουν ρεαλιστικά πραγματικούς στο σήμερα, με κυρίαρχο στόχο «να ξέρω, να αγαπώ, να φροντίζω τον εαυτό μου». Η ψυχή μας, από την γένεση μέχρι τον θάνατο μας, ζει μοναδικά μέσα από το πρώτο κριτήριο του δεσμού, δηλαδή ο άνθρωπος με τον άνθρωπο, (μητέρας-παιδιού), για να κυριαρχήσει στο σύνολο μιας ομάδας που νιώθει, επικοινωνεί και συνδέεται συνεχώς και αδιαλείπτως για την βελτίωση και την ολοκλήρωση της ανθρώπινης σχέσης. Σκοπός όλης αυτής της πορείας είναι η αυτονομία και η υπαρξιακή αναγνώριση ως συνέχεια της ζωής μας, στην ανθρώπινη κοινότητα.
Η ψυχική υγεία, δηλαδή ο εγκέφαλος, ζει το κάθε μέρα, με την ανθρώπινη ζωή να διεκδικεί την επικοινωνία και την σωματική ευεξία, προσδοκώντας σε μια ποιοτική επιβίωση και ποσοτική απόλαυση «της ευδαιμονίας». Αυτό είναι το πλέον χαρακτηριστικό μέρος, που η διαχείριση της ψυχικής υγείας, το αναζητά με κάθε τρόπο και μέσο, που μπορεί να προβληθεί από «το εγώ στο εμείς» (η διαπροσωπική μας σχέση) και από «το εμείς στο εμάς» (τα παιδιά μας, η οικογένεια μας, η κοινωνικότητα μας).
Όλο αυτό το σύστημα της λειτουργικής ζωής μας, δοκιμάζεται ιδιαίτερα στις μέρες μας, συμπιέζοντας όλο και πιο πολύ τη συναισθηματική ικανοποίηση, την ψυχική ολοκλήρωση και κυρίως την επικοινωνία και την ενσυναίσθηση. Δεν θα αναφερθώ σε ψυχιατρικούς όρους και κλινικά ψυχικά σύνδρομα, τα οποία έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο στο γενικό πληθυσμό 10-15% τα τελευταία 3 χρόνια, ούτε θα εστιάσω στην ανάγκη του σημερινού ανθρώπου να χρησιμοποιήσει υποκατάστατα της χαράς και της καλής διάθεσης , γιατί έτσι πια, δεν θα μιλάω για έναν άνθρωπο που αναζητάει την αυτονομία του, την συναισθηματική του ολοκλήρωση και τον ψυχικό δεσμό του με κάποιον άλλον, γιατί στην υπάρχουσα ψυχοπαθολογία του, θα ακυρώσει οποιεσδήποτε τέτοιες «υπερβολές» της παρούσης κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης.
Ας ξέρουμε, πόσο σημαντικό είναι ο άνθρωπος να μην χάσει τον εαυτό του, να ζει μέσα από ένα σύστημα που τον ενισχύει και τον αξιώνει και να γνωρίζει ότι αν κάποια στιγμή αισθανθεί ότι η ζωή του συμπιέζεται, δοκιμάζεται με το σύννεφο μέσα στο συναίσθημα του να του μαυρίζει το φως, και την ομίχλη του μυαλού του να τον απομακρύνει από την καθαρή σκέψη του, μπορεί να εμπιστευθεί τον τομέα της ψυχιατρικής-ψυχολογικής προσέγγισης και θεραπείας, που θα του δώσουν την ανάλογη στήριξη στις δυσκολίες του, κατανοώντας ο ίδιος, ότι όλα αυτά που φαίνονται βουνό στη ζωή του, να μπορέσει «να κατηφορίσει το λόφο και να βγει στο ξέφωτο». Ζώντας σήμερα καταφέραμε όλοι εμείς, «να αποδεσμεύσουμε» τις προσωπικές μας ζωές, βλέποντας μέσα από τα δίκτυα της ψηφιακής τεχνολογίας, εστιάζοντας σε «αυτό που φαίνεται» και όχι σε «αυτό που είναι». Η εικόνα που μας εθίζει ναρκισσιστικά και εγωπαθητικά, ανεβάζει την ανθρώπινη φοβία και απομόνωση, ενώ η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, φαντάζει μακρινή και χωρίς συγκεκριμένο στόχο, με αποτέλεσμα «να ζούμε το σήμερα», δυστυχώς όμως περισσότερο μόνοι, πιο μελαγχολικοί, απαισιόδοξοι και θυμωμένοι, κρυμμένοι στη σιωπή, στη βία και στο αγωνιώδες αυριανό ξημέρωμα…
Κλείνοντας αυτό το μικρό κείμενο, για την «γιορτή» της Ημέρας της Ψυχικής Υγείας, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, δεν θα σκεφτόμουν ότι ο ίδιος ο άνθρωπος που γίνεται κτηνώδης, βίαιος και αυτοκαταστροφικός, να μην χρησιμοποιήσει πιο κυρίαρχα και σημαντικά τις εγκεφαλικές λειτουργίες και τις σωματικές του δυνάμεις, για να ξαναχαμογελάσει, να αγαπήσει και να ζήσει με την θετική αντίληψη ότι «μάχομαι, γιατί θέλω να υπάρχω και όχι να υπάρχω, για να μάχομαι».
Δρ Θ. Ασκητής
Ψυχίατρος – Σεξολόγος
Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕUC
Learn More