Δεσμοί προσκόλλησης και στρατηγικές διατήρησης της σχέσης
Η θεωρία της προσκόλλησης (Αttachment theory) αναφέρεται στον τρόπο που οι άνθρωποι αναπτύσσουν δεσμούς μεταξύ τους και διατηρούν τις σχέσεις τους. Οι άνθρωποι μπορεί να είναι ασφαλείς ή ανασφαλείς στους δεσμούς τους, ενώ οι ανασφαλείς χαρακτηρίζονται ως αγχώδεις, που διακρίνονται από τον φόβο απόρριψης και εγκατάλειψης που βιώνουν, ή αποφευκτικοί, που έχουν την τάση να μην εμπιστεύονται και να αποφεύγουν την εγγύτητα με τους άλλους.
Τα στυλ δεσμού που αναπτύσσουν τα άτομα μεταξύ τους επηρεάζουν τις σχέσεις τους σε διάφορα επίπεδα όπως στο ότι καθορίζουν τις στρατηγικές διατήρησης της σχέσης (mate-retention strategies), δηλαδή τις συμπεριφορές που χρησιμοποιούν προκειμένου να «κρατήσουν» τον σύντροφο τους και να διατηρήσουν τη σχέση τους. Άτομα με αγχώδεις δεσμούς προσκόλλησης είναι πιο πιθανό να καταφύγουν στη συναισθηματική χειραγώγηση και άλλες επιζήμιες συμπεριφορές, με σκοπό το να αποτρέψουν τον σύντροφο από το να «φύγει» από τη σχέση, γεγονός που, όμως, συνδέεται με μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση.
Χαρακτηριστική είναι έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Evolutionary Behavioral Sciences και μελέτησε σε δείγμα 420 ατόμων με μακροχρόνιες σχέσεις τα μέσα που μετέρχονταν προκειμένου να τις διατηρήσουν, καθώς και το επίπεδο της σχεσιακής ικανοποίησης και τα στυλ δεσμού τους.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι τα άτομα που είχαν αγχώδεις δεσμούς προσκόλλησης είχαν την τάση να καταφεύγουν τόσο σε επιζήμιες στρατηγικές διατήρησης του συντρόφου, όπως έλεγχος των αλληλεπιδράσεων του στο κινητό ή προσπάθεια να κάνουν τον σύντροφο να ζηλέψει πχ μιλώντας σε έναν άγνωστο σε ένα πάρτυ, όσο και ωφέλιμες στρατηγικές διατήρησης του συντρόφου, όπως φιλοφρόνηση στον σύντροφο για την εμφάνιση του ή εκδήλωση τρυφερότητας απέναντι του. Αντιθέτως, τα άτομα με αποφευκτικούς δεσμούς προσκόλλησης παρατηρήθηκε ότι κατέφευγαν μόνο στις επιζήμιες στρατηγικές διατήρησης της σχέσης.
Επιπροσθέτως, τα άτομα με αγχώδεις και εκείνα με αποφευκτικούς δεσμούς ανέφεραν μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση, η οποία συνδεόταν περισσότερο με τις επιζήμιες παρά με τις ωφέλιμες στρατηγικές διατήρησης της σχέσης.
Τα στυλ δεσμού επηρεάζουν τον τρόπο που οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και αξιολογούν την ποιότητα της σχέσης τους, το οποίο κατ’ επέκταση καθορίζει και τις συμπεριφορές που επιδεικνύουν. Ο βαθμός της σχεσιακής ικανοποίησης συγκαταλέγεται στους παράγοντες που μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε την παραπάνω συσχέτιση, μαζί με άλλους όπως η ζήλεια, η προσλαμβανόμενη απειλή για απιστία, η εγγύτητα/οικειότητα στη σχέση.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Nascimento, B. S., Little, A. C., Monteiro, R. P., Hanel, P. H. P., & Vione, K. C. (2021). Attachment styles and mate-retention: Exploring the mediating role of relationship satisfaction. Evolutionary Behavioral Sciences. Advance online publication.
Learn More
Γιατί Χωρίζουν Ζευγάρια μετά από 20 χρόνια Γάμου;
Το διαζύγιο ως θεσμός των καιρών μας φαίνεται πως «χτυπά την πόρτα» σε ζευγάρια που είναι σε γάμο για 20 έως 30 χρόνια! Και ενώ θα περείμενε κανείς πως δύο άνθρωποι που έχουν μοιραστεί τη ζωή τους για ένα τόσο πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα δεν έχουν λόγο να χωρίσουν, τα στοιχεία έρχονται να το διαψεύσουν. Από τα στοιχεία της Συμβουλευτικής Γραμμής Σεξουαλικής Υγείας προκύπτει πως ένας μεγάλος αριθμός ζευγαριών προχωρεί σε λύση του γάμου, μετά από 22 χρόνια κατά μέσο όρο κοινής συμβίωσης.
Το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, με πρόεδρο τον Dr. Θ. Ασκητή, πραγματοποίησε έρευνα σχετικά με τους αιτιολογικούς παράγοντες που ωθούν ένα ζευγάρι με τόσο μακρόχρονη σχέση στο χωρισμό.
Παρακάτω παρουσιάζονται οι πιο συχνοί αιτιολογικοί παράγοντες σύφωνα με τα στοιχεία του Ινστιτούτου.
- Ένα ποσοστό 33% αναφέρει πως ο κορεσμός και η ρουτίνα είναι που τους ωθούν στο διαζύγιο. Η κάθε μέρα είναι ίδια με την άλλη και όλες οι μέρες γίνονται σταδιακά ίδιες. Δημιουργούνται αισθήματα απογοήτευσης και μοναξιάς και η αρχική αμφιβολία μετατρέπεται σε βεβαιότητα για το ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει, με αποτέλασμα η απομάκρυνση και η απόσταση ολοένα να μεγαλώνει. Πολύ συχνά οι σύντροφοι παραπονιούνται ότι έχουν κουραστεί ψυχολογικά, ότι αισθάνονται άδειοι και ότι ή σχέση δεν τους ευχαριστεί πλέον.
- Το 29% αναφέρει πως το γεγονός ότι τα παιδιά έχουν φύγει από το σπίτι είναι καθοριστικής σημασίας για την απόφασή τους.
Μετά από 30 χρόνια γάμου τα παιδιά έχουν φύγει από το γονεικό σύστημα και έτσι οι γονείς δεν έχουν το κίνητρο να μείνουν μαζί προκειμένου να τα μεγαλώσουν και να τα φροντίζουν. Θεωρούν πλέον ότι είναι ικανά να διαχειστούν το διαζύγιο, ενώ η απουσία των παιδιών από το σπίτι, φέρνει συχνά στην επιφάνεια το συναισθηματικό κενό μεταξύ των συντρόφων. - Το 16% αναφέρει πως η απιστία οδηγεί στο διαζύγιο. Και πράγματι στη μέση ηλικία τόσο ο άνρας όσο και η γυναίκα χαρακτηρίζονται από φιληδονία. Βλέποντας πως τα χρόνια περνούν αισθάνονται την ανάγκη να ξανανιώσουν. Η ανασφάλεια που φέρνει ο χρόνος με το πέρασμά του, δημιουργεί την ανάγκη της επιβεβαίωσης, ότι ακόμα «μετράω». Έτσι, οδηγείται κανείς στη δημιουργία μιας άλλης σχέσης που τον κάνει να νιώθει αρεστό/ή. Εξάλλου, στην ηλικία αυτή το σεξ παραμένει σημαντικό και για τα δύο φύλα, ως στοιχείο ευχαρίστησης, χαράς και επιβεβαίωσης.
- Η σεξουαλική απομάκρυνση οδηγεί ένα ποσοστό 13% σε χωρισμό. Πολλά ζευγάρια παραπονιούνται για την αλλαγή στη σεξουαλική τους ζωή, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις μεταβάλλεται δραματικά, έτσι ώστε δεν είναι σπάνιο κάποιοι να απέχουν σεξουαλικά. Οι συγκρούσεις, η φθορά της καθημερινότητας, η ύπαρξη ενός σεξουαλικού προβλήματος που συνδέεται με την αύξηση της ηλικίας, η ψυχική απομάκρυνση, η σχέση που πλέον είναι «δεδομένη» και δε χρειάζεται να προσπαθήσεις για αυτήν, οδηγούν τους συντρόφους σε μια σχέση που το σεξ δεν έχει χώρο.
- Υπαρξιακού τύπου προβλήματα είναι ικανά να οδηγήσουν ένα ζευγάρι στο χωρισμό, όπως αναφέρει ένα ποσοστό 9%. Η υπαρξιακή- εσωτερικού τύπου κρίση που περνά κανείς όσο μεγαλώνει και κάνει έναν απολογισμό ζωής, δημιουργεί ερωτηματικά, ανασφάλεια, φόβο και την ανάγκη να «προλάβει» να ζήσει όσα δεν έκανε, να ευχαριστηθεί. Εξάλλου, τα προβλήματα υγείας είναι συχνά σε αυτήν την ηλικιακή περίοδο και δημιουργούν άισθημα ανεπάρκειας και ψυχολογικής πίεσης.
Στη σύχρονη εποχή τα κοινωνικά δρώμενα «επιτρέπουν» το διαζύγιο, το οποίο σε παλαιότερες εποχές ήταν συνυφασμένο με τον κοινωνικό στιγματισμό. Η σημερινή κοινωνία είναι πιο απελευθερωμένη, το «επιτρέπει». Από την άλλη, το γεγονός ότι ο μέσος όρος ζωής των ανθρώπων έχει αυξηθεί κατά πολύ συγκριτικά με παλαιότερα, δίνει τη δυνατότητα να μπορεί να ξαναφτιάξει και πάλι τη ζωή του κάποιος στα 50 ή 60 του χρόνια.
Learn More
4 σημάδια κρίσης στο γάμο μας!
Όλο και περισσότερα ζευγάρια στην εποχή μας βιώνουν κρίση στο γάμο τους, κάτι το οποίο μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε διαζύγιο. Η κρίση σε ένα γάμο δεν οδηγεί απαραίτητα σε χωρισμό, καθώς η σχέση μπορεί να αναδιαμορφωθεί και να βγει κερδισμένη από μια τέτοια δοκιμασία.
- Το πρώτο σημάδι κρίσης είναι οι συνεχόμενες εντάσεις και έντονοι διαπληκτισμοί, ειδικά όταν το ζευγάρι τσακώνεται με ασήμαντες αφορμές. Πρόκειται για δύο ανθρώπους που δεν είναι ικανοποιημένοι από την πορεία της σχέσης, είναι θυμωμένοι και βρίσκουν σημαντικούς ή ασήμαντους λόγους για να επιτεθούν και να υποτιμήσουν ο ένας τον άλλον. Η αίσθηση ότι ο γάμος δεν πληροί τις προσδοκίες τους, τους κάνει σκληρούς και απότομους, με αποτέλεσμα οι τσακωμοί να γίνονται όλο και πιο έντονοι, ενώ συχνά δε λείπουν οι προσβολές και οι αλληλοκατηγορίες.
- Η συναισθηματική αποξένωση είναι ένα ακόμη σημάδι ότι η σχέση τους περνάει κρίση. Οι σύντροφοι καταλήγουν να είναι απλά δύο ξένοι που μοιράζονται το ίδιο σπίτι και που άλλοι λόγοι, όπως τα παιδιά και οι κοινές οικονομικές υποχρεώσεις τους κρατάνε μαζί, δέσμιους στη συζυγική στέγη. Η επικοινωνία μειώνεται στο ελάχιστο και όταν υπάρχει, έχει να κάνει συνήθως με υποχρεώσεις και τυπικά ζητήματα. Η παραμέληση της εμφάνισης και η αδιαφορία για το αν θα αρέσουμε στον σύντροφό μας δείχνουν συνήθως και την αδιαφορία για τη διατήρηση του γάμου. Δεν μας ενδιαφέρει πια να του είμαστε αρεστοί, δεν επιδιώκουμε να τραβήξουμε την προσοχή του και να τον γοητεύσουμε. Σε αυτό το σημείο, υπάρχει μεγάλο κενό στον γάμο, ένα κενό που ένα τρίτο πρόσωπο βρίσκοντας έδαφος, μπαίνει στη ζωή του ζευγαριού για να καλύψει. Η έλξη για άλλα άτομα και η δημιουργία εξωσυζυγικής σχέσης δηλώνει την προβληματική σχέση του ζευγαριού.
- Η απουσία ερωτικής διάθεσης για τον σύντροφό μας σίγουρα θα πρέπει να μας θορυβήσει για το ότι κάτι δεν πάει καλά. Είναι λογικό σε ένα βαθμό, μεγαλώνοντας οι δύο σύζυγοι να νιώθουν περισσότερο συντροφικά και να βιώνουν συναισθήματα εκτίμησης, αγάπης και σεβασμού. Ωστόσο, η παντελής έλλειψη ερωτικού ενδιαφέροντος οδηγεί στο να αισθάνονται οι σύντροφοι σαν αδέρφια… Το ζευγάρι σταδιακά μειώνει τις σεξουαλικές επαφές, οι οποίες και όταν υπάρχουν είναι μονότονες και βαρετές μέχρι που στο τέλος δεν έχει σεξουαλική ζωή. Πολύ συχνά, η εμφάνιση σεξουαλικών δυσλειτουργιών τόσο στον άνδρα όσο και στη γυναίκα κρύβει από πίσω την προβληματική σχέση του ζευγαριού, που μεταφέρει και στην κρεβατοκάμαρά του το πρόβλημα που βιώνει.
- Όταν οι δύο σύζυγοι προτιμούν να περνάνε το χρόνο τους με φίλους και γνωστούς, αποφεύγοντας κοινές εξόδους και δραστηριότητες μεταξύ τους, ίσως θα πρέπει να αναρωτηθούν τι δεν πάει καλά, κάνοντας μια γενικότερη ανασκόπηση της σχέσης τους. Η αίσθηση, ότι ο σύντροφος δεν μας γεμίζει χαρά, αλλά αρνητικές σκέψεις και δυσάρεστα συναισθήματα είναι κάποιοι ακόμα ενδεικτικοί παράγοντες της κρίσης στο γάμο. Παράλληλα, αισθήματα απελπισίας και η αίσθηση ότι κανείς είναι εγκλωβισμένος μέσα στο ίδιο του το σπίτι πρέπει να ανησυχούν τους συντρόφους και να δημιουργούν ερωτηματικά για το αβέβαιο μέλλον του γάμου.
Απιστία: Φεύγεις ή μένεις;
Η Μαρία συνήθιζε να λέει πριν παντρευτεί ότι αν τσακώσει τον άνδρα της να την απατάει θα τον διώξει το επόμενο δευτερόλεπτο. Όταν ένα βράδυ ο σύζυγός της κοιμόταν και η ίδια ασχολούνταν με τον υπολογιστή του, ανακάλυψε έξι selfies φωτογραφίες, που του είχε στείλει μια άλλη γυναίκα. Την στιγμή εκείνη τα πράγματα δεν έμοιαζαν τόσο απόλυτα και αν και έγινε έξαλλη, δεν σκέφτηκε να τον εγκαταλείψει. Στην πορεία κατάλαβε ότι επρόκειτο για εξωσυζυγική σχέση. Έβγαλε ακόμη και την φωτογραφία του γάμου τους από τον τοίχο και την πέταξε στην κουζίνα, όπου όλος ο χώρος γέμισε με σπασμένα γυαλιά. Παρά το πόνο, την προδοσία, το θυμό και το μίσος που ένιωσε, αποφάσισε να μείνει…
Απιστία: η επόμενη ώρα, η επόμενη μέρα! Σκέψεις και λόγια που βγαίνουν εύκολα από το στόμα εκείνου που είναι σίγουρος ότι δεν θα του συμβεί αυτό το κακό ή που δεν του έχει τουλάχιστον συμβεί ακόμη! Λόγια που ξεστομίζονται με μεγάλη σιγουριά και υποστηρίζονται θερμά, πριν το μυστικό έρθει στην επιφάνεια και πάψει να είναι μυστικό: «Αν με απατήσει, θα τον χωρίσω! …σιγά μην τον/την έχω ακόμα δίπλα μου!» Λόγια που εύκολα λέγονται, δύσκολα όμως πραγματοποιούνται, όπως έγινε και στην περίπτωση της Μαρίας στην ιστορία που αναφέρεται παραπάνω.
«Αποφάσισα να μείνω!»
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη από το Indiana University, περίπου 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 4 άνδρες που βρίσκονται σε μονογαμικές σχέσεις έχουν απιστήσει. Όταν η απιστία μαθαίνεται, κάποια ζευγάρια φαίνεται ότι επιθυμούν να συνεχίσουν την κοινή τους πορεία και να παραμείνουν μαζί, ακόμη και αν ένας από τους δύο έχει προβεί σε απιστία. Δεν είναι ξεκάθαρα τα ποσοστά στα οποία ο ένας από τους δύο έμαθε για το ξεστράτισμα του άλλου, ωστόσο πρόκειται για ένα φαινόμενο που κρατεί καλά, οδηγώντας σε αύξηση του ποσοστού των διαζυγίων.
Σήμερα, είναι γεγονός ότι μέσα από την τεχνολογία προσφέρεται πολύ πιο εύκολα η δυνατότητα να αναζητήσει κάποιος ένα τρίτο πρόσωπο. Οι διάφορες συσκευές όπως smartphones και tablets, έχουν σίγουρα κάνει ευκολότερο το να σταλεί μία σέξι φωτογραφία κάποιου ή κάποιας, διευκολύνοντας έτσι την δημιουργία μιας «καυτής παράνομης σχέσης». Επίσης είναι πολύ ευκολότερο (για μερικούς, τουλάχιστον) να βρουν ενοχοποιητικά e-mails, SMS ή online dating προφίλ. Με άλλα λόγια, δεν είναι ότι σήμερα η απιστία είναι πιο συχνή, αλλά μάλλον ότι μπορεί να μαθευτεί πολύ πιο εύκολα.
Οι άνθρωποι γενικότερα θέλουν να έχουν καλύτερες σχέσεις και έχουν την τάση να μιλούν περισσότερο για τη σχέση τους και για τους ίδιους, για το πώς αισθάνονται. Έτσι είναι πιο πιθανό να κάνουν ερωτήσεις αν ο ένας σύντροφος αρχίσει και γίνεται πιο απόμακρος, πονηρεύοντας τον άλλον που το παρατηρεί και αρχίζει και αναρωτιέται ακόμα και για τους καινούργιους φίλους στο facebook.
«Μπορεί να σταθεί ξανά η σχέση στα πόδια της όταν η απιστία μαθευτεί;»
Απιστία και μετατραυματικό στρες
Το φλέγον ερώτημα είναι κατά πόσο μια σχέση μπορεί να σταθεί ξανά στα πόδια της όταν η απιστία μαθευτεί;
Επιστημονικά δεδομένα (University of Tennessee) αναφέρουν ότι μετά από μια τέτοια αποκάλυψη και οι δύο σύντροφοι παρουσιάζουν συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρες, κάτι που κανείς συναντά σε όσους έχουν ζήσει κάποιας μορφής τραυματική εμπειρία. Και ναι, η απιστία είναι μία μορφή τραυματικής εμπειρίας. Πράγματα που θεωρούσαμε δεδομένα ανατρέπονται, η εμπιστοσύνη χάνεται, η σχέση περνάει από μικροσκόπιο, η απώλεια του δεδομένου, της σιγουριάς και του «τι ήταν αυτό που είχαμε;» κάνει την εμφάνισή της μέσα από το πένθος. Ένα πένθος που απλώνεται μέσα από τα στάδιά του και την ιδέα του «πως νόμιζα ότι όλα ήταν καλά; πως έγινε αυτό;» Η αίσθηση είναι εκείνη του μουδιάσματος, οι εικόνες ή πιο σωστά οι πιθανές εικόνες γύρω από τον «άπιστο» και το τρίτο πρόσωπο διαδέχονται η μία την άλλη καθώς περνούν συνεχώς από το μυαλό.
Η στάση του άπιστου
Αντίστοιχα, έντονο άγχος αλλά και φόβο για την πορεία της σχέσης βιώνει και ο «άπιστος» σύντροφος, καθώς αισθάνεται ένοχος για τα προβλήματα που προκάλεσε στην σχέση και για τον πόνο και την απογοήτευση που νιώθει ο δικός του άνθρωπος.
«Πως μπορούμε να ξεπεράσουμε την απιστία;»
Η αλήθεια είναι ότι για να κατορθώσουν να επουλώσουν και οι δύο σύντροφοι τις πληγές τους χρειάζεται πολύ μεγάλη προσπάθεια, χρόνος και υπομονή και από τις δύο πλευρές. Και δεν είναι μόνο ο θιγμένος ναρκισσισμός εξαιτίας του αισθήματος της απόρριψης αλλά κυρίως η απώλεια της εμπιστοσύνης που συχνά χρειάζεται πολύ κόπο για να ανακτηθεί.
Ταυτόχρονα, η ίδια η διαδικασία της αποκάλυψης του μυστικού βιώνεται ως επιθετικότητα, έλλειψη προστασίας ακόμη και ως μια επιθυμία εκδίκησης, για τα λάθη που έχει κάνει ο άλλος στην διάρκεια της σχέσης.
Στην περίπτωση που τα συναισθήματα αυτά εκφραστούν, συζητηθούν και γίνουν αποδεκτά, είναι πιθανό να καταφέρουν να κερδίσουν ξανά ο ένας τον άλλον, όχι βέβαια ξεχνώντας την απιστία, αλλά μην επιτρέποντάς της να κυριαρχήσει στην ζωή τους.
Όλο αυτό σίγουρα δεν είναι μία τόσο εύκολη υπόθεση, καθώς ο απατημένος σύντροφος γυρίζει ξανά και ξανά στα ίδια, ζητά επίμονα να μάθει όλο και περισσότερες λεπτομέρειες για το τρίτο πρόσωπο, για τον τρόπο που έκαναν σεξ, πως το έκαναν, πόσο συχνά, που συναντιόντουσαν, πόσες ώρες, τι συζητούσαν, τι ερωτόλογα αντάλλαζαν…, συγκρίνοντας τη δική τους σχέση. Λεπτομέρειες που όμως όσο πιο πλούσιες γίνονται, τόσο πιο πολύ πονάνε και τόσο πιο έντονο κάνουν τον ψυχικό πόνο! Από την άλλη, ο άπιστος σύντροφος που δεν θέλει να χαλάσει τη σχέση του ή τον γάμο του και νιώθει ένοχος που προκάλεσε όλη αυτή την «καταστροφή», για να εξιλεωθεί απαντάει σε όλες αυτές τις ερωτήσεις χωρίς να βάζει ένα όριο για να μην εξαγριώσει και άλλο τον πονεμένο σύντροφο! Ένας φαύλος κύκλος δημιουργείται που δυστυχώς δεν αφήνει το ζευγάρι να ηρεμήσει και να μπορέσει να βγει από την δύσκολη αυτή κατάσταση.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η βοήθεια του ειδικού είναι απαραίτητη, καθώς θα προσπαθήσει να τους βοηθήσει να δουν ο καθένας το δικό του μερίδιο ευθύνης και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Να μπορέσει ο απατημένος να διαχειριστεί το θυμό του, την προδοσία, την απώλεια, την απόρριψη και να αρχίσει να χτίζει ξανά την εμπιστοσύνη. Να μπορέσει επίσης ο άπιστος να δει τι ήταν αυτό που τον οδήγησε στο τρίτο πρόσωπο, τι ήταν αυτό που μπορεί να μην του άρεσε στο σύντροφό του αλλά δεν τολμούσε να το πει ή και να ζητήσει άλλο τρόπο συμπεριφοράς ή ακόμα και αν το έκανε, να ξαναδεί τον τρόπο του που προφανώς δεν απέδωσε…
Στόχος λοιπόν είναι να βοηθηθεί το ζευγάρι να αναγνωρίσει και να επεξεργαστεί αυτά τα διαφορετικά συναισθήματα και να αποφασίσει αν θα συνεχίσει να είναι μαζί, σε μία καλύτερη όμως βάση, γιατί είναι αλήθεια, πως όταν το ζευγάρι αποφασίσει να μείνει μαζί και να το παλέψει, αναγνωρίζοντας ο καθένας την δική του ευθύνη, η σχέση παίρνει μία πολύ πιο θετική και καλύτερη τροπή. Και ναι, η απιστία δεν ξεχνιέται αλλά μπορεί να οδηγήσει το ζευγάρι σε άλλο επίπεδο επικοινωνίας.
Ας μην ξεχνάμε ότι για να μπει το τρίτο πρόσωπο στη σχέση μας χρειάζεται εμείς οι δύο να αφήσουμε την πόρτα ανοιχτή…
Learn More
Για ποιο λόγο παραμένει κανείς παρθένος;
Η σεξουαλική επανάσταση κατά τη δεκαετία 1960 είχε ως συνέπεια ένα μεγάλο ποσοστό αγοριών και κοριτσιών να εισέρχονται πλέον στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχοντας αποκτήσει σεξουαλικές εμπειρίες.
Τι γίνεται όμως με τους εφήβους και τους νεαρούς ενήλικες που επιλέγουν να παραμείνουν παρθένοι και να ξεκινήσουν αργότερα την σεξουαλική τους ζωή;
Η «παρθενία» φαίνεται να συνιστά έναν νεφελώδη όρο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το τι αποτελεί σεξ δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο. Για παράδειγμα, απουσιάζει η ομοφωνία ως προς το αν οι μη κολπικές σεξουαλικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα το στοματικό σεξ, είναι ενδεικτικές του ότι κάποιος έχει χάσει την παρθενιά του ή όχι. Για το λόγο αυτό οι μελέτες διακρίνουν τους παρθένους σε δύο κατηγορίες:
- στην πρώτη ανήκουν εκείνοι που δεν έχουν καμιά σεξουαλική εμπειρία και
- στην δεύτερη εκείνοι που έχουν εμπλακεί σε σεξουαλικές πράξεις εκτός της συνουσίας.
Οι μελέτες του Kinsey στις δεκαετίες του 1940 και 1950 έδειχναν ότι η παρθενία και η αποχή από το σεξ πριν από το γάμο ήταν ενδεδειγμένη «καθωσπρέπει» συμπεριφορά, ιδιαίτερα στις γυναίκες.
Σήμερα, όπως δείχνουν διάφορες μελέτες, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην επιλογή της καθυστέρησης εμπλοκής σε σεξουαλική δραστηριότητα έχει βρεθεί ότι αναφέρονται στις γυναίκες:
- σε θέματα θρησκείας και ηθικής,
- στο ότι κάποιος δεν έχει συναντήσει «τον/την κατάλληλο/η»,
- στο ότι δεν αισθάνεται έτοιμος/η (ή δεν νιώθει ερωτευμένος/η),
- στα αισθήματα ενοχής,
- στο φόβο της εγκυμοσύνης και
- στο φόβο μετάδοσης νοσημάτων μέσω της σεξουαλικής επαφής.
Οι άνδρες προβάλλουν καταστασιακούς παράγοντες, όπως:
- η μη επιθυμία της συντρόφου, στην διατήρηση της παρθενιάς τους.
Έρευνες σε φοιτητές δείχνουν ότι κάποιοι αισθάνονται την παρθενιά τους ως δώρο και άλλοι ως στίγμα. Τα δύο φύλα παρουσιάζουν διαφορετική αντιμετώπιση σε αυτό, με τους άνδρες να βιώνουν μεγαλύτερο άγχος αναλογικά με το χρονικό διάστημα που περνά μέχρι να ξεκινήσουν την σεξουαλική τους ζωή. Ο φόβος τους εντοπίζεται περισσότερο στις κοινωνικές συνέπειες και στο πως θα επηρεαστεί η φήμη τους.
Κάποιες θεωρίες, όπως οι εξελικτικές, εξηγούν την μεγαλύτερη καθυστέρηση των γυναικών στην έναρξη της σεξουαλικής τους ζωής, ως συνέπεια των αναπαραγωγικών αναγκών του εξελικτικού παρελθόντος του ανθρώπου. Έτσι, φαίνεται να αναζητούν κάποιον που να μπορεί να προσφέρει τα απαραίτητα εφόδια για την ανατροφή του δυνητικού παιδιού τους. Αντίθετα, οι άνδρες είναι περισσότεροι έτοιμοι να εμπλακούν στο σεξ, καθώς το βιώνουν ως ευχαρίστηση και διασκέδαση, και καθυστερούν εξαιτίας της άρνησης της συντρόφου τους.
Αντίστοιχα, η θεωρία της κοινωνικής ανταλλαγής υποστηρίζει ότι το σεξ αποτελεί μια μορφή ανταλλαγής μεταξύ των ανθρώπων, και στις περιπτώσεις που τα οφέλη είναι λιγότερα του κόστους, τότε αυτό μπορεί να εξηγεί την επιλογή της καθυστέρησης εμπλοκής σε αυτό.
Έτσι, ο φόβος για μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ή η παραβίαση των ηθικών αρχών μπορεί να επηρεάσει την απόφαση της σεξουαλικής αποχής στις γυναίκες ενώ ο φόβος του κοινωνικού στιγματισμού φαίνεται να πιέζει τους άνδρες να εμπλακούν σεξουαλικά.
Πηγή: Sprechera,S. & Treger, S. (2015). Virgin College Students’ Reasons for and Reactions to their Abstinence from Sex: Results from a 23-year Study at a Midwestern U.S. University. The Journal of Sex Research. 0(0), 1–13
Learn More
Σχέσεις Εξάρτησης
Ο έρωτας, η εξάρτηση και η ζήλεια είναι έννοιες διαχρονικές, σύνθετες και συναντώνται στο πλαίσιο της εσωτερικής μας αναζήτησης, ωριμότητας και ολοκλήρωσης. Την έννοια του έρωτα θα μπορούσαμε να την κατανοήσουμε πιο εύκολα αν τη φανταστούμε ως ένα συνεχές όπου στον ένα πόλο υπάρχει ο έρωτας της εξάρτησης και στον άλλο η ανιδιοτελής αγάπη. Στην ανιδιοτελή αγάπη, ο σύντροφος προσδοκά το καλύτερο για το ταίρι του ανεξάρτητα αν συνεχίσει να είναι μέρος της ζωής του ή όχι. Προσδοκά πρωτίστως να προσφέρει αγάπη και μετά να πάρει. Χαίρεται με την ευτυχία του συντρόφου του έστω και αν δεν περιλαμβάνει αυτόν μέσα.
Ο έρωτας της εξάρτησης από την άλλη πλευρά, είναι ένα είδος αγάπης, η οποία εκφράζεται ως εξάρτηση στο πρόσωπό του συντρόφου μας. Όταν κάποιος είναι εξαρτημένος από ένα άλλο άτομο σημαίνει ότι δεν μπορεί με τίποτα να ζήσει ευτυχισμένος χωρίς αυτό, να βρίσκεται ή να περάσει καλά μακριά του. Τέτοιου είδους σχέσεις δημιουργούν ενοχές, εντάσεις και συχνά κακομεταχείριση. Για παράδειγμα πολύ συχνά στην καθημερινότητά του το ζευγάρι έχει να αντιμετωπίσει την παρακάτω εικόνα.. «Που είσαι; Γιατί δεν με πήρες τηλέφωνο ενώ τελείωσες τη δουλειά πριν λίγο; Πάλι θα βγεις με τους φίλους σου; εμένα πότε θα με δεις;». Όταν η σχέση είναι εξαρτητική ή όταν ο ένας από τους δύο είναι περισσότερο εξαρτημένος, τότε απαιτεί όλες τις ελεύθερες ώρες τους να τις περνάνε μαζί. Δεν υπάρχει προσωπικός χώρος και χρόνος, ενώ όταν ζητείται κάτι τέτοιο από τον σύντροφο, αυτό ερμηνεύεται ως απόρριψη. Το εξαρτημένο άτομο έχοντας χαμηλή αυτοεκτίμηση, πεπεισμένο ότι δεν αξίζει, αισθάνεται συνεχώς απόρριψη ανεξαρτήτου ερεθίσματος από τον σύντροφό του που οποιαδήποτε και αν είναι η εκάστοτε συμπεριφορά του, πιστεύει ότι δεν τον αγαπάει πραγματικά. Η πεποίθηση του αυτή τον οδηγεί σε ένα προτετελεσμένο, ατελείωτο κυνήγι της ουτοπικής αγάπης που καταλήγει σε συναισθήματα θυμού και απογοήτευσης.
Ο έρωτας της εξάρτησης εγκλείει μέσα του μεγάλη εσωτερική δύναμη και ισχύ και συχνά τροφοδοτεί με ενέργεια συμπεριφορές ζηλοτυπικού τύπου. Πολύ συχνά ο εραστής ή η ερωμένη φτάνει σε ακραίες συμπεριφορές στην προσπάθειά του να ελέγξει το σύντροφο και τη σχέση του και με αυτό τον τρόπο να αισθανθεί ασφαλής. Ο άνθρωπος που ζηλεύει παθολογικά συνήθως είναι και αυτός που αισθάνεται περισσότερο ανασφαλής και συνεπώς είναι πιο εξαρτημένος. Έχει απόλυτη ανάγκη και ταυτόχρονα απαιτεί να αγαπηθεί, ενώ ο ίδιος δεν είναι ικανός να αγαπήσει με τον ίδιο τρόπο που με τόσο πάθος το απαιτεί . Άλλες φορές γίνεται χειριστικός. Προσπαθεί χρησιμοποιώντας «σενάρια υποκριτικής», τη γοητεία, το χρήμα, το σεξ και άλλους πλάγιους τρόπους να μη χάσει «την πηγή» της προσωπικής του αξίας.
Ο έρωτας της εξάρτησης όντας απαιτητικός και απόλυτος εξασθενεί τον σύντροφο που στην προσπάθεια να διαφυλάξει την ασφάλεια της σχέσης, σταδιακά διαβρώνει τα θεμέλια της, οδηγώντας την στον κορεσμό, στις εντάσεις και τελικώς στον χωρισμό. Ο έρωτας της εξάρτησης είναι παιδικός και ανώριμος στα χαρακτηριστικά του. Σε αρκετούς τομείς προσομοιάζει τη σχέση γονιού – παιδιού, με τη μόνη διαφορά ότι στην ερωτική σχέση τα όρια του κάθε ατόμου είναι λιγότερο διακριτά.
Learn More
Εθισμός στον έρωτα
Ρομαντική αγάπη, έρωτας! Τι είναι; Μπορούμε να ορίσουμε αυτά τα τόσο όμορφα συναισθήματα; Αναφέρεται στη βαθιά σχέση μεταξύ των συντρόφων, στα έντονα συναισθήματα που τρέφει ο ένας για τον άλλον, στη σωματική και ψυχική επαφή (Acevedo& Aron, 2009). Αρκετοί ερευνητές διαχωρίζουν τις ερωτικές σχέσεις σε ώριμες και ανώριμες, με τις ώριμες να περιλαμβάνουν συναισθηματικό δόσιμο, κάλυψη των αναγκών του συντρόφου, ρομαντισμό και συντροφικότητα. Αυτή η μορφή έρωτα δίνει την ευκαιρία στους συντρόφους να εξελιχθούν και να αναπτυχθούν σαν προσωπικότητες. Η ανώριμη σχέση από την άλλη περιλαμβάνει την άσκηση δύναμης του ενός προς τον άλλον, κτητικότητα, προστασία, λύπηση και παρεμβατικότητα, δημιουργώντας ένα νοσηρό περιβάλλον για τα μέλη της. Επίσης μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία εμμονής με τον άλλον, άγχος και αίσθημα ότι ο έρωτας είναι ανεξέλεγκτος. Όταν στην ανώριμη, λοιπόν, σχέση υπάρχουν: α) συνεχής ενασχόληση με τη ζωή του άλλου, β) παρεμβατική συμπεριφορά εκτός ελέγχου και γ) αρνητικές επιπτώσεις στη ζωή κάποιου, τότε μιλάμε για εξάρτηση από τον έρωτα (love addiction).
Ο εθισμός στον έρωτα θεωρείται μία διαδικασία εξάρτησης, όπου αρχικά υπάρχει ένα έντονο αίσθημα ευχαρίστησης, αλλά και διαρκούς σκέψης αυτού του συναισθήματος. Το άτομο δηλαδή έχει την ακατανίκητη ανάγκη να είναι μαζί με το αντικείμενο του πόθου του. Η υπερβολική αυτή ανάγκη τελικά οδηγεί σε αρνητικές συνέπειες για το άτομο (Sussman & Ames,2008, Fisher, 2006). Στην ουσία ο ίδιος είναι περισσότερο εστιασμένος στα συναισθήματα που του προκαλεί ο έρωτας, με αποτέλεσμα να γίνεται δυσλειτουργικός. Συνηθισμένες φράσεις που αντικατοπτρίζουν την εξάρτηση αυτή είναι «Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα..», «Δεν είμαι τίποτα, αν δεν έχω εσένα πλάι μου..», «Χωρίς εσένα είμαι μισός άνθρωπος..».
Εκτιμάται ότι 5-10% του πληθυσμού εμφανίζουν εθισμό στον έρωτα, ενώ τα άτομα που τον εμφανίζουν είναι κατά βάση αγχώδη και με ισχυρή την ανάγκη να πιστέψουν στην «ιδανική αγάπη».
Όσον αφορά στην αιτιολογία της εξάρτησης αυτής τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι έχει σχέση με λειτουργίες των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου, οι οποίες είναι παρόμοιες με την επίδραση που έχουν οι ναρκωτικές ουσίες στον εγκέφαλο. Μάλιστα έχει βρεθεί ότι ο εθισμός στον έρωτα μπορεί να είναι ένα υποκατάστατο για ανθρώπους που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών (Yoder,1990).
Ισχυρός παράγοντας για αυτού του είδους της εξάρτηση φαίνεται να είναι τα κοινωνικά πρότυπα. Η κοινωνική μάθηση δηλαδή έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη αυτού του εθισμού, όπως αυτή γίνεται μέσα από τα ΜΜΕ και την κουλτούρα του κάθε λαού. Επιπλέον, οι πιο συχνές υποθέσεις για την αιτιολογία υποστηρίζουν ότι η διαδικασία αυτή ξεκινά στην εφηβεία, μαζί με άλλα προβλήματα συμπεριφοράς, όπως ο πειραματισμός με ουσίες (Peabody, 2005). Οι έφηβοι που παρουσιάζουν αυτό τον εθισμό μπορεί να εξιδανικεύουν τις σχέσεις των ενηλίκων και μπορεί να βιώνουν μια αγχώδη και εξαρτητική συμπεριφορά από τους άλλους. Επιπλέον, κάποιες τυπικές τάσεις που έχουν οι έφηβοι, όπως η εξάρτηση από συνομηλίκους, η εξιδανίκευσή τους, η ερωτική απογοήτευση, όταν είναι πολύ αυξημένες, μπορεί να οδηγήσουν σε εθισμό στον έρωτα ή και σε κατάχρηση ουσιών. Σημαντικό είναι ότι όσο νωρίτερα εμφανιστεί κάτι τέτοιο τόσο πιο ενδεικτικό είναι για άλλες εξαρτήσεις στο μέλλον.
Συσχετίζεται η εξάρτηση από τον έρωτα με άλλες διαταραχές;
Οι Sussman & Ames (2008) περιγράφουν την ανάπτυξη της εξάρτησης από ουσίες σαν τη σχέση με ένα αντικείμενο, που περιλαμβάνει τις αισθήσεις, την επικοινωνία και τις προσδοκίες. Μία αντίστοιχη αναλογία φαίνεται να υπάρχει και στις ερωτικές σχέσεις. Το γεγονός ότι το άτομο μπορεί να συμπεριφέρεται στο αντικείμενο του πόθου του σαν να είναι ναρκωτικό, δείχνει μία αντιστοιχία στις δύο διαταραχές.
Επίσης, ενδέχεται να συσχετίζεται με κάποιες διαταραχές προσωπικότητας, όπως εξαρτητική, δραματική ή ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας ή ακόμη και με σεξουαλική εξάρτηση. Κάποιοι ερευνητές εντάσσουν την εξάρτηση αυτή σαν μία καθαρά εξαρτητική συμπεριφορά. Άλλοι ερευνητές τη θεωρούν παρορμητική-καταναγκαστική συμπεριφορά (Wolfe, 2000).
Υπάρχει θεραπεία για την εξάρτηση από τον έρωτα;
Οι θεραπείες που χρησιμοποιούνται για την απεξάρτηση από τον έρωτα περιλαμβάνουν βιβλία αυτοβοήθειας, ατομική θεραπεία ή θεραπεία ζεύγους, αλλά και προγράμματα ομαδικής θεραπείας.
Πηγή:Sussman,S.,Love addiction:definition, etiology, treatment, Sexual Addiction & Compulsivity, 2010, V 17
Learn More
Οι ανιδιοτελείς άνθρωποι κάνουν πιο συχνά σεξ!
Οι ανιδιοτελείς άνθρωποι κάνουν πιο συχνά σεξ σύμφωνα με έρευνα
Η αλτρουιστική συμπεριφορά έχει παρατηρηθεί σε όλους τους έμβιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου.
Τι είναι αλτρουισμός;
Αλτρουιστικές χαρακτηρίζονται οι συμπεριφορές που έχουν ως σκοπό την παροχή σε οφέλη σε έναν παραλήπτη, ασχέτως των βαθύτερων ψυχολογικών κίνητρων εκείνου που ενεργεί αλτρουιστικά.
Γιατί υπάρχει η αλτρουιστική συμπεριφορά;
Οι πρώτοι ερευνητές που μελέτησαν την αλτρουιστική συμπεριφορά υποστήριξαν ότι οι άνθρωποι συμπεριφέρονται δίχως εγωισμό με σκοπό να λάβουν οφέλη στο μέλλον. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια πολλοί επιστήμονες πιστεύουν πως υπάρχουν κ άλλοι λόγοι που καθιστούν κάποιον αλτρουιστή. Πιθανότατα η αλτρουιστική συμπεριφορά να έχει εξελιχθεί στο ανθρώπινο είδος, εν μέρει, ως σήμα μετάδοσης διαφόρων επιθυμητών ιδιοτήτων που βοηθούν το άτομο στην αναπαραγωγή. Μάλιστα, σε διάφορες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν και τα δυο φύλα έχουν δείξει προτίμηση στα αλτρουιστικά χαρακτηριστικά ενός πιθανού μελλοντικού συντρόφου και κυρίως οι γυναίκες.
Σύμφωνα με νέα έρευνα η οποία πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο Nipissing και το Πανεπιστήμιο του Guelph με έδρα τον Καναδά και η οποία δημοσιεύτηκε στο British Journal of Psychology, η ανιδιοτέλεια φαίνεται πως μπορεί να μεταφραστεί σε πραγματική επιτυχία «ζευγαρώματος» στους δυτικούς πληθυσμούς. Αυτό σημαίνει ότι η ανιδιοτέλεια συμβάλει στην πιο εύκολη σύναψη και διατήρηση μιας σχέσης, είτε σταθερής είτε περιστασιακής. Επιπλέον, οι αλτρουιστές έχουν περισσότερους συντρόφους από τους μη αλτρουιστές.
Στην έρευνα συμμετείχαν περίπου 800 άνθρωποι, ηλικίας από 16 έως 47 και οι οποίοι είναι κάτοικοι του Οντάριο του Καναδά. Για τους σκοπούς της έρευνας οι συμμετέχοντες έπρεπε να απαντήσουν σε ερωτήσεις που αφορούσαν τις ερωτικές τους σχέσεις και την κλίση τους στο να βοηθούν άλλους ανθρώπους, συμμετέχοντας σε φιλανθρωπίες, δωρίζοντας αίμα, βοηθώντας ξένους να περάσουν το δρόμο, δωρίζοντας τα κέρδη τους, βοηθώντας συμμαθητές κλπ.
Από την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώθηκε ότι οι αλτρουιστές ανέφεραν περισσότερους σεξουαλικούς συντρόφους κατά τη διάρκεια της ζωής τους, περισσότερους περιστασιακούς σεξουαλικούς συντρόφους και πιο συχνό σεξ με τη τωρινή τους σχέση. Επίσης, τα αποτελέσματα έδειξαν πως γενικά τα ανιδιοτελή άτομα έχουν αυξημένα ποσοστά επιτυχίας στα ραντεβού και το σεξ. Παρόλα αυτά, η ανιδιοτέλεια αποτελεί μεγαλύτερο προσόν για τον άντρα απ’ ότι για τη γυναίκα, καθώς επηρεάζει με πιο θετικό τρόπο την ύπαρξη σεξουαλικών συντρόφων καθ όλη τη διάρκεια ζωής. Βασιζόμενοι στα παραπάνω δεδομένα οι επιστήμονες που πραγματοποίησαν την έρευνα κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι αλτρουιστές έχουν μεγαλύτερη επιτυχία στη σύναψη ερωτικής σχέσης και ότι ο αλτρουισμός, ως χαρακτηριστικό, λειτουργεί ως σήμα που περιλαμβάνει όλες εκείνες τις αρετές του ατόμου που είναι δύσκολο να παρατηρηθούν και οι οποίες εκπέμπονται σε έναν πιθανό μελλοντικό σύντροφο. Τέλος, οι ερευνητές πιστεύουν πως η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί την βάση πάνω στην οποία μπορεί να διερευνηθεί μελλοντικά πώς διαφορετικά είδη αλτρουισμού επηρεάζουν βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα την επιτυχία «ζευγαρώματος».
Βιβλιογραφικές Αναφορές:
Arnocky, S., Piché, T., Albert, G., Ouellette, D., & Barclay, P. (2017). Altruism predicts mating success in humans. British Journal of Psychology, 108(2), 416-435
Learn More