Η εικόνα σώματος δεν είναι μόνιμη, αλλάζει σε όλη την διάρκεια της ζωής μας και εξαρτάται τόσο από τον ίδιο τον άνθρωπο, όσο και από τα κοινωνικά πρότυπα. Η αυτοπεποίθηση ενός ατόμου, αλλά και η ίδια η προσωπική του αξία πολλές φορές είναι αλληλένδετα με την αντίληψη για την αυτοεικόνα του. Η εικόνα σώματος φαίνεται να έχει άμεση σχέση με την περίοδο της κύησης, μιας και αυτή αλλάζει.
Το σώμα της γυναίκας αρχίζει να αλλάζει από την πρώτη, έως και την τελευταία εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Η μοναδικότητα της κάθε γυναίκας παίρνει μία νέα μορφή όταν είναι έγκυος. Το σώμα «αποφασίζει» με ποιον ιδιαίτερο τρόπο θα ανταπεξέλθει, αλλάζει θεαματικά και το βάρος αυξάνεται προκειμένου να συντηρεί πλέον δύο υπάρξεις, το έμβρυο και τη μαμά. Η περίοδος αυτή είναι και η μοναδική που η αύξηση του σωματικού βάρους είναι αποδεκτή.
Η εικόνα σώματος, η αντίληψη και οι σκέψεις που έχει ένας άνθρωπος για το σώμα του ρυθμίζουν και τον τρόπο που του συμπεριφέρεται και εν δυνάμει το ελέγχει. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση και οι διαταραχές της διατροφής μπορούν να προκύψουν από διαστρεβλωμένη αντίληψης της εικόνας του σώματος και συμπεριφορές που ακολουθούνται λόγω αυτού.
Σύμφωνα με έρευνα, η προώθηση μη ρεαλιστικών λεπτών ιδανικών από την πλειοψηφία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και δικτύωσης ενισχύει την αρνητική εικόνα σώματος, οδηγώντας τις γυναίκες σε διαδικασία σύγκρισης με τα λεπτά ιδανικά. Η δυσαρέσκεια απέναντι στο σώμα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η κατάθλιψη αποτελούν μερικούς από τους κινδύνους της έκθεσης σε «λεπτά» ιδανικά.
Ως μία μέθοδο ψηφιακής αναψυχής οι γυναίκες που βρίσκονται σε περίοδο κύησης αφιερώνουν μέρος του χρόνου τους σε μέσα ενημέρωσης, κατ’ αυτό τον τρόπο εκτίθενται σε κανονικοποιημένες φωτογραφίες «τέλειων» εγκύων σωμάτων, που προωθούν πρότυπα τα οποία δεν απεικονίζουν ρεαλιστικά το γυναικείο σώμα.
Οι προσδοκίες των γυναικών στην περίοδο εγκυμοσύνης, αλλά και ιδιαίτερα μετά τον τοκετό που επιθυμούν να επιστρέψουν στην προ εγκυμοσύνης εικόνα, πολλές φορές είναι μακριά από την πραγματικότητα. Η αρνητική εικόνα σώματος δεν αφορά απλώς μια φτωχή εκτίμηση του πως η γυναίκα αντιλαμβάνεται και νιώθει το σώμα της, αλλά πολύ σημαντικό είναι ότι μπορεί να φέρει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της.
Ευρήματα στο παρελθόν, αλλά και πρόσφατες έρευνες αναφέρουν πως γυναίκες που ένιωθαν δυσάρεστα για το σώμα τους και λιγότερο ελκυστικές ήταν πιθανότερο να αντιμετωπίζουν άχγος και καταθλιπτική συμπτωματολογία. Αντίστροφα, τα καταθλιπτικά συμπτώματα τόσο σε γνωστικό, όσο και σε συμπεριφορικό επίπεδο ασκούν επιρροή στο πως αισθάνεται η ίδια για το σώμα της.
Είναι σημαντικό να θυμάμαι πως:
- Η κριτική σκέψη, ο ρεαλισμός και η συνειδητοποίηση πως το σώμα καταφέρνει με τον δικό του μοναδικό τρόπο να δημιουργεί μία νέα ύπαρξη, λειτουργούν ως αντίβαρα και με προστατεύουν.
- Οι εικόνες που προβάλλονται στα δίκτυα, συχνά, δεν αποτελούν ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας και οφείλω να αγαπάω το σώμα μου, να το αποδέχομαι, να το φροντίζω.
- Ταυτόχρονα με αυτές τις αλλαγές σε σωματικό και συναισθηματικό επίπεδο, οι ορμόνες στην περίοδο της εγκυμοσύνης αλλά και μετά τον τοκετό είναι φυσιολογικό να μας δημιουργήσουν έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις.
- Η εγκύτητα με τον σύντροφό μου και η ικανοποίηση από τη σχέση μας λειτουργούν προστατευτικά τόσο για τη σχέση μας όσο και για την ψυχική υγεία.
- Βιώνουμε μία μεταβατική περίοδο αλλαγών σε επίπεδο βιολογικό, σωματικό και συναισθηματικό.
Παρ’ όλο που η κύηση είναι ένα βιολογικό γεγονός, σημαντικό μέρος της βιώνεται ως δυνατή ψυχολογική εμπειρία. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ζούμε σε μία εποχή που στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προβάλλεται με έναν «ιδανικό» τρόπο η ζωή, το σώμα, η διασκέδαση, οι σχέσεις. Ωστόσο, η πραγματικότητα συχνά απέχει από αυτές τις προβολές και οφείλουμε να το υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας.
Πηγές:
Hartley, E., Hill, B., Bailey, C., Fuller-Tyszkiewicz, M., & Skouteris, H. (2018). The associations of weight status and body attitudes with depressive and anxiety symptoms across the first year postpartum. Women’s Health Issues, 28(6), 530-538.
Liechty, T., Coyne, S. M., Collier, K. M., & Sharp, A. D. (2018). “It’s just not very realistic”: perceptions of media among pregnant and postpartum women. Health communication, 33(7), 851-859.
Mayoh, J. (2019). Perfect pregnancy? Pregnant bodies, digital leisure and the presentation of self. Leisure Studies, 38(2), 204-217.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.