Η σεξουαλικότητα είναι μια πολυδιάστατη έννοια, της οποίας η νοηματοδότηση ξεκινά από νεαρή ηλικία και εξελίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εφηβείας μέχρι και την ενήλικη ζωή. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από τους γονείς που έχει ως στόχο να καταρρίψει τους μύθους, να προσφέρει σωστή ενημέρωση, προκειμένου να αποτρέψει τους εφήβους από το να αναζητήσουν τις πληροφορίες με επιβλαβείς τρόπους, μέσω επικίνδυνου πειραματισμού ή χωρίς τη λήψη μέτρων προφύλαξης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γονείς έχουν την τάση να εφιστούν την προσοχή στους εφήβους ως προς το τι πρέπει να αποφεύγουν. Έτσι, επικεντρώνονται σε θέματα που αφορούν σε επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές και στους τρόπους πρόληψης όπως χρήση προφυλακτικού/αντισύλληψη, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, εγκυμοσύνη, εκτρώσεις. Ωστόσο, παραλείπουν να αναφερθούν σε πιο θετικές έννοιες που αφορούν τη σεξουαλικότητα όπως σεξουαλική επιθυμία, ικανοποίηση, εναλλακτικές μορφές σεξουαλικών πρακτικών που προσφέρουν ικανοποίηση (αυνανισμός), επιλογή σεξουαλικών συντρόφων.
Μερικά θέματα για τα οποία θα πρέπει οι γονείς να συζητούν με τους εφήβους είναι τα εξής:
Συμπεριληπτική εφηβεία (inclusive puberty)
Οι συζητήσεις για την εφηβεία πρέπει να είναι απλές και κατανοητές και να λαμβάνουν χώρα από νωρίς, ανάλογα με το ηλικιακό, γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο των παιδιών. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να επέρχεται εξοικείωση και τα παιδιά να συνηθίζουν να αναζητούν την πληροφόρηση από τους γονείς. Εν προκειμένω, είναι σημαντικό οι συζητήσεις αυτές να εστιάζουν στο ότι το κάθε σώμα είναι διαφορετικό και κάτι τέτοιο είναι εντάξει. Ενδεικτικά η έμμηνος ρύση είναι ένα θέμα για το οποίο πρέπει κάθε παιδί να λαμβάνει ενημέρωση. Τοιουτοτρόπως, όταν όλα τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν την έμμηνο ρύση σαν μια φυσική διαδικασία, εξαλείφονται η ντροπή, ο φόβος, η παραπληροφόρηση, ο σεξισμός, ενώ προάγεται ο σεβασμός για το σώμα, τόσο των ίδιων όσο και των άλλων.
Συγκατάθεση
Η συγκατάθεση δεν αποτελεί ένα απλό θέμα, που εξαντλείται στο να μάθει το παιδί να λέει «ναι» ή «όχι», αλλά ιδιαίτερη σημασία έχει το να μάθει να διαχειρίζεται μια αρνητική απάντηση που μπορεί να του δώσουν. Τα παιδιά είναι σημαντικό να μάθουν να ζητούν κάτι το οποίο θέλουν, να αναμένουν την απάντηση του άλλου, καθώς και να αναγνωρίζουν και να σέβονται ότι το «όχι» σημαίνει και το τέλος της συζήτησης.
Ανάγκες σε μια σχέση
Οι γονείς θα πρέπει να συζητούν με τα παιδιά για τη σημασία του να σκέφτονται και να λαμβάνουν υπόψιν τι θέλουν και τι τους γεμίζει σε μια σχέση, του να το διεκδικούν, καθώς και να αναγνωρίζουν τις ανάγκες των άλλων. Είναι σημαντικό να κατανοούν τους λόγους που μπορεί μια σχέση να μην είναι λειτουργική και για τις δύο πλευρές.
Πληροφόρηση γύρω από το πορνό
Η πρόσβαση στο πορνό, είτε κατά λάθος είτε από πρόθεση, είναι αναπόφευκτη. Η προεφηβεία και εφηβεία είναι η περίοδος που ενεργοποιείται η περιέργεια των παιδιών για το σώμα τους, καθώς και για το σώμα του άλλου φύλου, ενώ εμφανίζεται πιο έντονα η ανάγκη να διερευνήσουν τη σεξουαλικότητα τους. Οι γονείς θα πρέπει να μιλάνε με τα παιδιά τους για τα θέματα που τους απασχολούν ανοιχτά, με ειλικρίνεια και σαφήνεια και χωρίς κριτική στάση, και να τονίζουν ότι είναι φυσιολογικό να έχουν απορίες και ότι το πορνό δεν είναι ούτε ασφαλής ούτε αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης.
Η συμμετοχή των γονέων στη σεξουαλική αγωγή των παιδιών θα τους ενθαρρύνει να αναπτύξουν μια υγιή σεξουαλικότητα, που θα χαρακτηρίζεται από σωματική γνωσία, την ικανότητα να γνωρίζουν το σώμα τους, να το αγαπούν, να το φροντίζουν και να εκφράζονται μέσα από αυτό, και να διαμορφώνουν λειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.