H τάση των νέων να παρατείνουν την παραμονή τους στη γονεϊκή εστία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο με πολλές προεκτάσεις. Νέα έρευνα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) έδειξε, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων από το 2019, ότι στην Ελλάδα το 69,4% των ηλικιών 18–34 ετών ζουν με τους γονείς τους, ποσοστό που από το 2011 μέχρι το 2019 ακολουθεί συνεχώς ανοδική πορεία.
Τα στοιχεία της έρευνας κατατάσσουν την Ελλάδα στην 6η θέση σε λίστα με 35 ευρωπαϊκές χώρες για το 2019. Πιο συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των νέων 18-34 ετών που μένουν με γονείς για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περίπου 50%. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται κυρίως στα κράτη των Βαλκανίων (Μαυροβούνιο: 77,8% ) και της Νότιας Ευρώπης (Ισπανία: 64,5%), ενώ μικρότερα είναι εκείνα των χωρών της Βόρειας Ευρώπης (Δανία: 17,2%.).
Είναι προφανές ότι υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στις προαναφερθείσες χώρες ως προς το κατά πόσο οι νέοι παρατείνουν την παραμονή τους στο γονεϊκό σπίτι, γεγονός που υποδηλώνει μια διαφοροποίηση στη νοοτροπία αλλά και την κοινωνική δομή. Στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης όταν ο νέος κλείσει τα 18 έτη θεωρείται ενήλικας με την έννοια της αυθύπαρκτης οντότητας, που πρέπει να αντιμετωπίσει την κοινωνική πραγματικότητα και να είναι υπεύθυνος των πράξεων και επιλογών του. Εν αντιθέσει με την Ελλάδα, όπου παρατηρείται μια υπερεμπλοκή (έλεγχος και παρεμβατικότητα) στη ζωή του παιδιού και μια στάση υπερευπευθυνότητας από την πλευρά της οικογένειας.
Ποια είναι, όμως, τα αίτια αυτού του φαινομένου; Πέραν των οικονομικών αιτιών που επικρατούσαν επί οικονομικής κρίσης, φαίνεται να συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες τόσο από την πλευρά των νέων όσο και των γονέων. Αφενός, οι νέοι, παρά το ότι ταυτόχρονα μπορεί να περιορίζονται, αισθάνονται και μια ανακούφιση, γνωρίζοντας πως έχουν ένα σταθερό έρεισμα σε επερχόμενες δυσκολίες- συνθήκες ζωής. Αφετέρου, η σχέση εξάρτησης ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά είναι αμφίδρομη. Και τι σημαίνει αυτό; Ενίοτε οι γονείς μπορεί να χρησιμοποιήσουν το παιδί σαν διαμεσολαβητή των συγκρούσεων τους, διαμορφώνοντας ένα δυσλειτουργικό τρίγωνο (τριγωνοποίηση), που, εν τέλει, εγκλωβίζει το παιδί στους κόλπους της οικογένειας.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι γονείς μπορεί να επωφελούνται από την παραμονή των παιδιών μαζί τους είναι και ο φόβος να αντιμετωπίσουν τα δυσφορικά συναισθήματα που θα αναδύονταν αν έφευγαν τα παιδιά και να μπουν στη διαδικασία επαναπροσαρμογής του ρόλου τους ως γονείς και ζευγάρι και διαμόρφωσης μιας εναλλακτικής ταυτότητας, τόσο ατομικά όσο και ως δυάδα,που να τους εκφράζει (Σύνδρομο της άδειας φωλιάς).
Η τάση αυτή των νέων να αργούν να φύγουν από τη γονεϊκή εστία επιφέρει αρνητικές συνέπειες τόσο στους ίδιους όσο και στη σχέση μεταξύ των γονέων. Όσον αφορά τους νέους, μπορεί να επιδρά αρνητικά στην ολοκλήρωση της ενηλικίωσης τους και στην προσαρμοστικότητα τους στις απαιτήσεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Αναλυτικότερα, ενδέχεται να δυσχεραίνεται η ανάπτυξη της προσωπικότητας τους, η συναισθηματική τους ωρίμανση και να καθορίζεται, αντίστοιχα, η συμπεριφορά τους, κάνοντας τους φοβικούς, αναβλητικούς, ανασφαλείς, με απώτερη συνέπεια τη μείωση της αυτοεκτίμησης.
Από την άλλη πλευρά, όταν οι γονείς επωμίζονται τις οικονομικές υποχρεώσεις που θα αναλάμβανε το παιδί αν έμενε μόνο του φαίνεται να επέρχεται μια σύγχυση στη σχέση τους ως ζευγάρι. Λειτουργούν περισσότερο με βάση το ρόλο τους ως γονείς, γεγονός που δημιουργεί διαφωνίες, άγχος και τριβές ανάμεσα τους.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα καταδεικνύει ότι στην Ελλάδα οι άνδρες των ηλικιών 18-34 ετών παραμένουν στο γονεϊκό σπίτι σε μεγαλύτερο ποσοστό (77,1%) σε σχέση με τις γυναίκες (61,8%).Η τάση αυτή φαίνεται να είναι συνυφασμένη με το Πνεύμα της Εποχής (Zeitgeist). Ο ι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες ωθούν τη γυναίκα να αναλαμβάνει όλο και πιο δυναμικό και ενεργητικό ρόλο στο εργασιακό και το οικογενειακό πλαίσιο, με αντίκτυπο και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ταυτόχρονα, ο άνδρας καλείται να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του μέσα σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα.
Το φαινόμενο της παράτασης της παραμονής των νέων με τους γονείς τους δεν είναι ένα νεοαναδυόμενο φαινόμενο. Έχει βαθιές ρίζες και προεκτάσεις στην ίδια την κοινωνία. Κρίνεται σκόπιμο να αντιληφθούν τόσο οι νέοι και οι γονείς τους τα πραγματικά αίτια αλλά και τις δυσμενείς συνέπειες που μπορεί να τους επιφέρει.
Πηγή:
Eurostat (2020). Share of young adults aged 18-34 living with their parents by age and sex – EU-SILC survey. Ανακτήθηκε από URL: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_lvps08/default/table?lang=en