Χθες ήταν η Παγκόσμια Ημέρα της Ψυχικής Υγείας. Περνάμε δύσκολους καιρούς που η ανθρώπινη σκέψη, συναίσθημα και συμπεριφορά δοκιμάζονται σχεδόν 12 χρόνια από την οικονομική κρίση και τον κορονoϊό στην ενεργειακή ύφεση, λόγω του πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.
Η ψυχική υγεία, με απλά λόγια, είναι η ικανότητα του ανθρώπου να σκέφτεται, να εκφράζεται, να επικοινωνεί και ασφαλώς να συνδέεται. Έτσι, όλες αυτές οι λειτουργικές δυνατότητες του μυαλού μας, μας κάνουν ρεαλιστικά πραγματικούς στο σήμερα, με κυρίαρχο στόχο «να ξέρω, να αγαπώ, να φροντίζω τον εαυτό μου». Η ψυχή μας, από την γένεση μέχρι τον θάνατο μας, ζει μοναδικά μέσα από το πρώτο κριτήριο του δεσμού, δηλαδή ο άνθρωπος με τον άνθρωπο, (μητέρας-παιδιού), για να κυριαρχήσει στο σύνολο μιας ομάδας που νιώθει, επικοινωνεί και συνδέεται συνεχώς και αδιαλείπτως για την βελτίωση και την ολοκλήρωση της ανθρώπινης σχέσης. Σκοπός όλης αυτής της πορείας είναι η αυτονομία και η υπαρξιακή αναγνώριση ως συνέχεια της ζωής μας, στην ανθρώπινη κοινότητα.
Η ψυχική υγεία, δηλαδή ο εγκέφαλος, ζει το κάθε μέρα, με την ανθρώπινη ζωή να διεκδικεί την επικοινωνία και την σωματική ευεξία, προσδοκώντας σε μια ποιοτική επιβίωση και ποσοτική απόλαυση «της ευδαιμονίας». Αυτό είναι το πλέον χαρακτηριστικό μέρος, που η διαχείριση της ψυχικής υγείας, το αναζητά με κάθε τρόπο και μέσο, που μπορεί να προβληθεί από «το εγώ στο εμείς» (η διαπροσωπική μας σχέση) και από «το εμείς στο εμάς» (τα παιδιά μας, η οικογένεια μας, η κοινωνικότητα μας).
Όλο αυτό το σύστημα της λειτουργικής ζωής μας, δοκιμάζεται ιδιαίτερα στις μέρες μας, συμπιέζοντας όλο και πιο πολύ τη συναισθηματική ικανοποίηση, την ψυχική ολοκλήρωση και κυρίως την επικοινωνία και την ενσυναίσθηση. Δεν θα αναφερθώ σε ψυχιατρικούς όρους και κλινικά ψυχικά σύνδρομα, τα οποία έχουν αυξηθεί κατά μέσο όρο στο γενικό πληθυσμό 10-15% τα τελευταία 3 χρόνια, ούτε θα εστιάσω στην ανάγκη του σημερινού ανθρώπου να χρησιμοποιήσει υποκατάστατα της χαράς και της καλής διάθεσης , γιατί έτσι πια, δεν θα μιλάω για έναν άνθρωπο που αναζητάει την αυτονομία του, την συναισθηματική του ολοκλήρωση και τον ψυχικό δεσμό του με κάποιον άλλον, γιατί στην υπάρχουσα ψυχοπαθολογία του, θα ακυρώσει οποιεσδήποτε τέτοιες «υπερβολές» της παρούσης κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης.
Ας ξέρουμε, πόσο σημαντικό είναι ο άνθρωπος να μην χάσει τον εαυτό του, να ζει μέσα από ένα σύστημα που τον ενισχύει και τον αξιώνει και να γνωρίζει ότι αν κάποια στιγμή αισθανθεί ότι η ζωή του συμπιέζεται, δοκιμάζεται με το σύννεφο μέσα στο συναίσθημα του να του μαυρίζει το φως, και την ομίχλη του μυαλού του να τον απομακρύνει από την καθαρή σκέψη του, μπορεί να εμπιστευθεί τον τομέα της ψυχιατρικής-ψυχολογικής προσέγγισης και θεραπείας, που θα του δώσουν την ανάλογη στήριξη στις δυσκολίες του, κατανοώντας ο ίδιος, ότι όλα αυτά που φαίνονται βουνό στη ζωή του, να μπορέσει «να κατηφορίσει το λόφο και να βγει στο ξέφωτο». Ζώντας σήμερα καταφέραμε όλοι εμείς, «να αποδεσμεύσουμε» τις προσωπικές μας ζωές, βλέποντας μέσα από τα δίκτυα της ψηφιακής τεχνολογίας, εστιάζοντας σε «αυτό που φαίνεται» και όχι σε «αυτό που είναι». Η εικόνα που μας εθίζει ναρκισσιστικά και εγωπαθητικά, ανεβάζει την ανθρώπινη φοβία και απομόνωση, ενώ η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο, φαντάζει μακρινή και χωρίς συγκεκριμένο στόχο, με αποτέλεσμα «να ζούμε το σήμερα», δυστυχώς όμως περισσότερο μόνοι, πιο μελαγχολικοί, απαισιόδοξοι και θυμωμένοι, κρυμμένοι στη σιωπή, στη βία και στο αγωνιώδες αυριανό ξημέρωμα…
Κλείνοντας αυτό το μικρό κείμενο, για την «γιορτή» της Ημέρας της Ψυχικής Υγείας, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, δεν θα σκεφτόμουν ότι ο ίδιος ο άνθρωπος που γίνεται κτηνώδης, βίαιος και αυτοκαταστροφικός, να μην χρησιμοποιήσει πιο κυρίαρχα και σημαντικά τις εγκεφαλικές λειτουργίες και τις σωματικές του δυνάμεις, για να ξαναχαμογελάσει, να αγαπήσει και να ζήσει με την θετική αντίληψη ότι «μάχομαι, γιατί θέλω να υπάρχω και όχι να υπάρχω, για να μάχομαι».
Δρ Θ. Ασκητής
Ψυχίατρος – Σεξολόγος
Καθηγητής Ψυχιατρικής ΕUC