Η προσπάθεια εγκυμοσύνης και η μη επίτευξή της φέρνει το ζευγάρι συχνά αντιμέτωπο με ψυχολογική σύγχυση, άγχος, φόβο, θυμό, ενοχή, αγωνία, μοναξιά, απόγνωση, μειωμένη αυτοεκτίμηση. Η συναισθηματική αυτή κατάσταση επιδρά αρνητικά και σε σωματικό επίπεδο, μεγιστοποιώντας τη δυσκολία. Εκτός από την ψυχική επιβάρυνση του ζευγαριού επηρεάζεται, ως φυσικό επακόλουθο, η σεξουαλική του ζωή.
Τα τελευταία χρόνια μιλάμε όλο και πιο ανοιχτά για μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, μία από τις οποίες είναι και η εξωσωματική γονιμοποίηση (In vitro fertilization). Πρόκειται για τη διαδικασία γονιμοποίησης όπου ένα ωάριο γονιμοποιείται με σπερματοζωάριο in vitro («εν υάλω» δηλαδή «μέσα στο γυαλί»). Περιλαμβάνει την παρακολούθηση και την διέγερση της ωορρηξίας της γυναίκας και στη συνέχεια την αφαίρεση ωαρίου ή ωαρίων από τις ωοθήκες. Στη συνέχεια, το ωάριο γονιμοποιείται με το σπερματοζωάριο σε εργαστήριο. Η εξωσωματική έχει χαρακτηριστεί, από τις γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτή, ως η πιο αγχωτική διαδικασία από τις θεραπείες υπογονιμότητας.
Στην προσπάθεια απόκτησης παιδιού, κάποια ζευγάρια αποκαλύπτουν ότι το σεξ μπορεί να γίνει «μηχανικό» και στη συνέχεια αναφέρουν χαμηλότερη σεξουαλική αυτοεκτίμηση και απώλεια ελέγχου της σεξουαλικής τους ζωής. Έρευνες έχουν δείξει ότι ενώ στη προσπάθεια σύλληψης υπάρχει μεγάλη προσοχή στη σεξουαλική δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια των θεραπειών γονιμότητας η σεξουαλική επαφή τείνει να παραμερίζεται.
Το φάσμα αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να φέρει μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική επαφή, αλλά και φόβο μην προκαλέσει η επαφή βλάβη στο έμβρυο στην περίπτωση της κύησης. Εάν βρισκόμαστε σε διαδικασία εξωσωματικής ή έχουμε επιτύχει μία κύηση, τι σημαίνει αυτό για την σεξουαλική μας ζωή; Στη σεξουαλική δραστηριότητα εμπεριέχονται προκαταρκτικά, χάδια, αγγίγματα και δεν είναι απαραίτητο όταν γίνεται αναφορά στην σεξουαλική σχέση να εννοείται μόνο η ολοκληρωμένη επαφή. Ακόμη κι αν συνίσταται για ιατρικούς λόγους ή εμείς οι ίδιοι επιθυμούμε να αποφύγουμε την σεξουαλική πράξη με διείσδυση, μπορούμε να επικοινωνήσουμε σεξουαλικά με τον σύντροφό μας με ερωτικά αγγίγματα όπως τα χάδια, οι αγκαλιές και τα φιλιά. Το ερωτικό κάλεσμα δεν σημαίνει πάντοτε ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Η εγγύτητα που αναπτύσσεται από τα προκαταρκτικά παιχνίδια, η απόλαυση που προσφέρει ο σύντροφό μας σε εμάς και το αντίστροφο, προστατεύουν, διατηρούν και ενισχύουν την σεξουαλική ζωή του ζευγαριού.
Η σημασία της διατήρησης της σεξουαλικής ζωής και της επίτευξης της υγείας στο κομμάτι αυτό αποτελεί μία σωστή μετάβαση και εξέλιξη του ζευγαριού από την συντροφικότητα στην γονεϊκότητα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρόκειται για μία περίοδο γεμάτη με ποικιλία συναισθημάτων, τόσο για την γυναίκα, όσο και για τον άντρα. Εάν απομονωθούμε θα ενισχύσουμε το πρόβλημα της σχέσης μας. Είναι σημαντικό η εγγύτητα της σχέσης μας να παραμείνει. Πως μπορεί να γίνει προσπάθεια για αυτό;
- Μοιράζομαι με τον σύντροφό μου τις σκέψεις μου, τους φόβους μου.
- Εκφράζω τα συναισθήματά μου, ακόμη κι αν είναι κυρίως ή εντελώς αρνητικά.
- Παρατηρώ την επικοινωνία μας, γιατί αποτελεί το σημαντικότερο θεμέλιο για να συνεχίζουμε στο «μαζί».
- Αναζητούμε από κοινού ή ξεχωριστά ψυχοθεραπευτική στήριξη.
- Ενημερωνόμαστε έγκυρα από τον θεράποντα ιατρό για οποιοδήποτε θέμα μας απασχολεί.
Η επιθυμία να συνεχίσουμε ενωμένοι μία πρωτόγνωρη διαδικασία και να μην διστάσουμε να μιλήσουμε για την δυσκολία μας δύναται να βελτιώσουν και να δυναμώσουν την σχέση μας ως ζευγάρι, καθιστώντας θετική την συνέχεια στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ή της κύησης που έχει ξεκινήσει έπειτα από εξωσωματική. Η αναζήτηση ψυχικής υποστήριξης και η βοήθεια που προκύπτει από αυτή είναι δικαίωμα όλων μας.
Πηγές:
Amiri, S. E., Brassard, A., Rosen, N. O., Rossi, M. A., Beaulieu, N., Bergeron, S., & Péloquin, K. (2021). Sexual function and satisfaction in couples with infertility: A closer look at the role of personal and relational characteristics. The journal of sexual medicine, 18(12), 1984-1997.
Malina, A., & Pooley, J. A. (2017). Psychological consequences of IVF fertilization–Review of research. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 24(4), 554-558.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.