Ζηλοτυπικές σχέσεις: Η επίδραση των social media

Η ζήλεια στις σχέσεις μπορεί να πηγάζει είτε από μία «μελλοντική απειλή», δηλαδή φόβο πως ο σύντροφος σου θα εμπλακεί συναισθηματικά ή σεξουαλικά με ένα τρίτο άτομο στο μέλλον είτε από μία «παρελθοντική απειλή», όπως να ζηλεύεις έναν πρώην σύντροφο. Ακόμα και αν ο πρώην δεν αποτελεί «απειλή» για τη σχέση, συχνά αναδύονται αισθήματα ζήλιας και άγχος. Επίσης,  η απειλή μπορεί να είναι πραγματική ή φανταστική, π.χ. όταν ζηλεύουμε έναν πρώην σύντροφο χωρίς να έχουμε ενδείξεις πως απειλεί την σχέση μας στο παρόν. Μάλιστα, το δυναμικό λειτουργικό μοντέλο της ζήλειας προσπαθεί να εξηγήσει πως αναπτύσσονται τα αισθήματα της ζήλειας. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η ζήλεια αναπτύσσεται ως αντίδραση για να προλάβει ή να σταματήσει ένα απειλητικό νέο ειδύλλιο και για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της υπάρχουσας σχέσης. Η αντικατάσταση μας συναισθηματικά και σεξουαλικά δεν απειλεί μόνο τη σχέση με το σύντροφο μας αλλά και την αίσθηση  εαυτού, καθώς παύουμε να νιώθουμε μοναδικοί!

Το διαδίκτυο και τα social media έχουν φέρει νέα δυναμική στις ανθρώπινες σχέσεις, καθώς διευκολύνουν την επικοινωνία με πολλά άτομα που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν εύκολη. Επίσης, επιτρέπουν στο άτομο να «παρακολουθεί» με ποιους αλληλοεπιδρά ο σύντροφος του, όπως με ποιον ανεβάζει φωτογραφίες. Οι φωτογραφίες που απεικονίζουν εγγύτητα, για παράδειγμα μέσω μιας αγκαλιάς με ένα φίλο, μπορεί να προκαλέσουν ζήλεια στο σύντροφο. Επίσης, μπορεί κάποιος να συνεχίσει να έχει επαφές με έναν πρώην, γεγονός που συχνά αποτελεί πηγή αισθημάτων ζήλειας για τον νυν σύντροφο. Γενικά, τα social media κάνουν τον «κίνδυνο ενός νέου ειδυλλίου» δημόσιο, πιο ζωντανό και επομένως πιο απειλητικό.

Επίσης, έχει φανεί πως δεν βιώνουν όλοι το ίδιο εύκολα ζήλεια σε διαπροσωπικό επίπεδο ή στα ίδια επίπεδα, είτε λόγω των social media είτε και εκτός από αυτά. Συγκεκριμένα, έχει φανεί πως άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση ή ανασφαλή με φόβο εγκατάλειψης βιώνουν πιο εύκολα αισθήματα ζήλιας για το σύντροφο τους, καθώς αντιμετωπίζουν εν γένει δυσκολίες να εμπιστευτούν.

Οι επιπτώσεις της ζήλειας που εκλύεται από τα social media μπορεί να είναι ποικίλες. Συνήθως, η αλληλεπίδραση με τρίτα άτομα στο διαδίκτυο αποτελεί πηγή συγκρούσεων και εντάσεων στη σχέση.  Πιο σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε τερματισμό της σχέσης και μόνο ο φόβος ενός ειδυλλίου, ενώ αισθήματα ζήλειας έχουν συνδεθεί και με εκδηλώσεις βίας μέσα στη σχέση. Εν γένει, η ζήλια απειλεί τη σχέση καθώς φαίνεται να συνδέεται με μειωμένη ικανοποίηση και συναισθηματική σύνδεση και αισθήματα εχθρικότητας μεταξύ των συντρόφων.

Λαφαζάνη Περσεφόνη

Ψυχολόγος

Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.