Σακχαρώδης διαβήτης: η σημασία της αυτοφροντίδας
Κάθε διάγνωση αυτοάνοσης νόσου συνεπάγεται δέσμευση δια βίου. Είναι μια μόνιμη αλλαγή στην καθημερινότητα, αλλά και στον εσωτερικό κόσμο του ατόμου. Ο σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει σχεδόν 415 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Είναι μια μεταβολική διαταραχή που οφείλεται σε μειωμένη έκκριση ή μειωμένη δράση της ινσουλίνης ή και των δύο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ολική (διαβήτης τύπου 1) ή μερική έλλειψη ινσουλίνης (διαβήτης τύπου 2).
Η διάγνωση μιας αυτοάνοσης νόσου, ιδιαίτερα σε νεαρή ηλικία, δημιουργεί ένα άνευ προηγουμένου πλαίσιο στον νεαρό ενήλικα, μια αίσθηση αδυναμίας και ανασφάλειας για το μέλλον. Η διάγνωση του διαβήτη έχει συσχετιστεί με ψυχολογική συννοσηρότητα. Τα άτομα με διαβήτη έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν άγχος. Το έντονο στρες μπορεί να οδηγήσει σε ένα μόνιμο άγχος, που μας συνοδεύει και μας ταλαιπωρεί. Το υψηλότερο άγχος έχει συσχετιστεί με πιο πρόσφατη διάγνωση της νόσου. Επιπλέον, είναι πιθανό να εμφανιστεί κάποια ψυχική διαταραχή ή να επιδεινωθεί κάποια ήδη υπάρχουσα, όπως κατάθλιψη ή διατροφική διαταραχή. Στην περίπτωση των διατροφικών διαταραχών, μπορεί να υπάρξει σημαντική δυσκολία στη συμμόρφωση με τη θεραπεία.
Ένας όρος που αναφέρεται στα αρνητικά συναισθήματα και τις προκλήσεις ψυχοκοινωνικής προσαρμογής στην προσπάθεια διαχείρισης του διαβήτη, είναι η δυσφορία του διαβήτη (diabetes distress). Μέχρι πρόσφατα, η δυσφορία για τον διαβήτη θεωρούνταν σύμπτωμα κλινικής κατάθλιψης. Μεταγενέστερες μελέτες έδειξαν ότι τα άτομα που βίωναν αρνητικά συναισθήματα, λόγω της νόσου, δεν είχαν κατάθλιψη. Η δυσφορία εδράζεται στην καθημερινή εμπειρία της ζωής του διαβητικού, ενώ η κατάθλιψη είναι το γενικό αίσθημα που δεν συνδέεται με μια συγκεκριμένη κατάσταση ή εμπειρία. Επομένως, η δυσφορία του διαβήτη αφορά, τόσο συμπεριφορικές και βιολογικές μεταβλητές, όσο και το άγχος που βιώνει το άτομο για την κατάστασή του.
Η δυσφορία του διαβήτη (diabetes distress) σχετίζεται με:
• χαμηλότερα επίπεδα αυτοφροντίδας
• μειωμένη συναισθηματική ευεξία
• κακή διατροφή
• καθιστική ζωή
• αυξημένα επίπεδα ορμονών του στρες
• κακή τήρηση της θεραπείας
• υψηλότερα ποσοστά επιπλοκών
Είναι σημαντικό να γνωρίζω ότι ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να φέρει αλλαγές:
• Στην καθημερινότητά μου, την διατροφή και τις συνήθειές μου. Απαιτεί πιστή τήρηση της θεραπείας, με ενέσεις ή χάπια και έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Μία ισορροπημένη διατροφή και άσκηση θα φέρει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στη ρύθμιση του σακχάρου και έτσι στη σωματική και ψυχική μου υγεία.
• Ψυχολογικές και σωματικές που σχετίζονται άμεσα με τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, την υπογλυκαιμία (ταραχή, ταχυπαλμία, δυσκολία ομιλίας, εφίδρωση, ρίγη, ζαλάδα, ναυτία, κεφαλαλγία) και την υπεργλυκαιμία (αίσθημα δίψας, ατονία, συχνοουρία, μειωμένη όρεξη, διαταραχή της όρασης, πόνος στην κοιλιακή χώρα, κεφαλαλγία). Είναι σημαντικό να παρακολουθούμε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα τακτικά και να γνωρίζουμε πως να δράσουμε άμεσα σε κάθε περίπτωση.
• Στην σεξουαλική μου λειτουργία, μπορεί να εμφανιστεί δυσκολία στη στύση στον άνδρα και μειωμένη επιθυμία, εφύγρανση, αδυναμία οργασμού ή πόνος κατά την επαφή στη γυναίκα. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να φέρουν το άτομο σε σκέψεις διακοπής της θεραπείας, το οποίο θα έχει αρνητικές επιπτώσεις. Εάν παρουσιάσουμε μία σεξουαλική δυσλειτουργία να μην διστάσουμε να διατυπώσουμε τις απορίες μας στον θεράποντα ιατρό, και να προχωρήσουμε στην κατάλληλη ενημέρωση και θεραπεία.
Η πορεία της νόσου και η τήρηση της θεραπείας βασίζεται, κατά κύριο λόγο, στο ίδιο το άτομο και τις συμπεριφορές αυτοφροντίδας. Ωστόσο, η βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι υπάρχει σταθερή συσχέτιση μεταξύ της κοινωνικής υποστήριξης και της καλύτερης ψυχικής και σωματικής υγείας. Η υποστήριξη μέσα από το περιβάλλον: τη συντροφική σχέση, την οικογένεια, τους φίλους είναι ένας σημαντικός ψυχοκοινωνικός «διευκολυντής», που δρα θετικά στην πορεία της νόσου.
Πηγές:
De Silva, N. L., Wickramarachchi, R. E., Sumanatilleke, M., & Somasundaram, N. (2022). Sexual dysfunction among men with diabetes: A review. Sri Lanka Journal of Diabetes Endocrinology and Metabolism, 13(2).
Farooqi, A., Gillies, C., Sathanapally, H., Abner, S., Seidu, S., Davies, M. J., … & Khunti, K. (2022). A systematic review and meta-analysis to compare the prevalence of depression between people with and without type 1 and type 2 diabetes. Primary care diabetes, 16(1), 1-10.
Winkley, K., Kristensen, C., & Fosbury, J. (2021). Sexual health and function in women with diabetes. Diabetic Medicine, 38(11), e14644.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Οι μεταβολές που φέρνει στη ζωή μας ένα παιδί και 6 σημεία που πρέπει να θυμόμαστε!
Ο ερχομός ενός παιδιού μας φέρνει αντιμέτωπους με πρωτόγνωρα συναισθήματα και αλλάζει τις συνθήκες ζωής. Στιγμές συγκίνησης, χαράς, βαθιάς αγάπης και συνειδητοποίησης ότι τίποτα δεν μοιάζει όπως πριν, η ζωή πια «χρωματίζεται» διαφορετικά. Πλέον, τόσο η μητέρα, όσο και ο πατέρας, δεν υπάρχουν ως μονάδες, αλλά ως γονείς και προστάτες του παιδιού τους.
Η μετάβαση από την συντροφικότητα στη γονεϊκότητα δεν είναι κάτι απλό. Πολλές φορές διαβάζουμε όλα τα όμορφα που θα εμπλουτίσουν την ζωή μας με τον ερχομό του νέου μέλους. Είμαστε, όμως, προετοιμασμένοι και για τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουμε, την συνεργασία που απαιτείται για το μεγάλωμα ενός παιδιού, καθώς και την ισορροπία που χρειάζεται, για να βρούμε τον εαυτό μας και να προστατέψουμε τη σχέση μας;
Ένα μωρό χρειάζεται αποκλειστικά την φροντίδα μας, ιδιαίτερα τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Ως εκ τούτου, οι ώρες της ημέρας που θα μπορούμε να αφιερώσουμε στον εαυτό μας μειώνονται κατακόρυφα.
Μια νέα μητέρα που ασχολείται αποκλειστικά με την φροντίδα του μωρού της, μπορεί να νιώσει αποκομμένη από την κοινωνική ζωή, να αισθανθεί μόνη και χωρίς στήριξη, κάτι που δύναται να οδηγήσει σε έντονη δυσφορία, ακόμη και επιλόχειο κατάθλιψη. Η επιλόχειος κατάθλιψη εμφανίζεται εντός των πρώτων 12 μηνών μετά τον τοκετό και ο επιπολασμός των καταθλιπτικών συμπτωμάτων κυμαίνεται ευρέως μεταξύ 13-19% των μητέρων. Παρόμοια ποσοστά αναφέρονται και στους συντρόφους με επιλόχειο κατάθλιψη (partner postpartum depression) με μέσο επιπολασμό 14,8%. Η συνειδητοποίηση πως έχει ξεκινήσει μία νέα πραγματικότητα είναι συχνά δύσκολη.
Ο ερχομός του παιδιού έρχεται να «δοκιμάσει» την δυναμική του ζευγαριού. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η σεξουαλική μας ζωή θα επηρεαστεί τον πρώτο καιρό. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες συνήθως αντιμετωπίζουν μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα, εξαιτίας των ορμονικών και ψυχολογικών αλλαγών που φυσιολογικά συμβαίνουν μετά τον τοκετό. Από την άλλη, ο πατέρας μπορεί επίσης να βιώνει δυσκολία στο να έρθει κοντά ερωτικά με την σύντροφό του, η οποία πια έχει το ρόλο της μητέρας του παιδιού του. Το πότε ακριβώς οι νέοι γονείς θα έρθουν ξανά σε επαφή είναι δική τους επιλογή και κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει, γιατί εξαρτάται από το πως οι ίδιοι νιώθουν στο κομμάτι αυτό. Σύμφωνα με μελέτες, η ομαλότητα της σεξουαλικής λειτουργίας ενός ζευγαριού και η ικανοποίησή του από τη σχέση συνδέονται. Ένα υψηλό επίπεδο ικανοποίησης από τη σχέση συνδέεται με υψηλό επίπεδο σεξουαλικής λειτουργίας.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως:
- Είναι μία μεταβατική περιόδος στης ζωή μας που απαιτεί αφοσίωση και δύναμη, ωστόσο δεν θα είναι «για πάντα».
- Εάν υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ των γονιών μπορεί να προσφέρει ο ένας στον άλλον στιγμές λίγης χαλάρωσης και ξεκούρασης.
- Είναι σημαντικό το ζευγάρι να επικοινωνεί τις επιθυμίες του, τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του.
- Ο ύπνος, που πολλές φορές είναι ακανόνιστος ή/και σημαντικά μειωμένος, η μέθοδος τοκετού, οι ορμονικές αλλαγές και ο θηλασμός μπορούν να επηρεάσουν την σεξουαλική μας λειτουργία. Είναι σημαντικό να ενημερωθούμε έγκυρα για τις φυσικές μεταβολές και τα σεξουαλικά ερωτήματα, που αφορούν τη νέα πραγματικότητα.
- Η σεξουαλική μας ζωή είναι φυσικό να παραμεριστεί τους πρώτους μήνες. Ωστόσο, οι δύο σύντροφοι δεν πρέπει να ξεχνούν ότι παραμένουν ζευγάρι με σεξουαλικές ανάγκες και η σεξουαλικότητα συνεχίζει να αποτελεί κομμάτι του εαυτού μας.
- Υπάρχει κίνδυνος να μπούμε σε έναν φαύλο κύκλο σύγκρουσης ή παραίτησης και να εγκλωβιστούμε μέσα στο πρόβλημα. Αν νιώσουμε ότι το μωρό έχει «βλάψει» τη σχέση μας, είναι σημαντικό να ζητήσουμε ψυχοθεραπευτική στήριξη, προκειμένου η σχέση μας να προστατευτεί.
Για πολλούς ανθρώπους, το να γίνουν γονείς δίνει στη ζωή τους μια νέα αίσθηση σκοπού και νόηματος. Ωστόσο, κάθε νέα αρχή απαιτεί προσαρμογή και όσο πιο ενημερωμένοι, τόσο πιο «οπλισμένοι» είμαστε γι’ αυτό που μας περιμένει.
Πηγές:
Szollosi, K., Komka, K., & Szabo, L. (2022). Risk factors for sexual dysfunction during the first year postpartum: A prospective study. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 157(2), 303-312.
Le, J., Alhusen, J., & Dreisbach, C. (2023). Screening for Partner Postpartum Depression: A Systematic Review. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 10-1097.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Η σεξουαλική ζωή στην εμμηνόπαυση: φταίνε μόνο οι ορμόνες μου;
Στην εποχή μας υιοθετούμε μία ιδιαίτερα καταστροφική τάση, βουτηγμένοι σε μία κουλτούρα που εξυψώνει την νεότητα και την ομορφιά της γυναίκας ταυτιζόμενη με αυτή. Φαίνεται να αρνούμαστε ότι ο χρόνος μπορεί να μας αλλάξει. Μία γυναίκα στην εμμηνόπαυση μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με αλλαγές στην διάθεσή της, την εικόνα της, τον ύπνο της, την αντιληπτική της σεξουαλικότητα και σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Οι αλλαγές στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών ή των συντρόφων τους στη μέση ηλικία δύναται να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής και τη σεξουαλική λειτουργία.
Ποιοι είναι οι λόγοι που «συνωμοτούν» κατά της σεξουαλικής μας ζωής στη μέση ηλικία; Συχνά, ενοχοποιούμε τις ορμονικές αλλαγές, που πράγματι μας οδηγούν σε μία νέα συνθήκη, μετακινώντας κάθε γυναίκα σε ένα μονοπάτι που χωρίζει την ζωή πριν και την ζωή μετά την εμμηνόπαυση. Είναι, όμως, οι βιολογικές μεταβολές αυτές καθαυτές που «μας καθορίζουν» σε αυτή τη φάση της ζωής;
Οι κοινωνικές αλλαγές που σχετίζονται με το στάδιο αυτό και τον τρόπο ζωής στη μέση ηλικία μπορεί επίσης να επηρεάσουν. Για παράδειγμα, οι επαγγελματικές υποχρεώσεις μπορεί να αυξάνονται, ενώ για άλλους προκύπτουν ανασφάλειες στον τομέα της εργασίας. Τα παιδιά που ζουν στο σπίτι είναι συχνά στα δύσκολα στάδια της εφηβείας, ενώ παράλληλα οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές έχουν αυξήσει την πιθανότητα τα ενήλικα τέκνα να παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο πατρικό σπίτι, ενώ στην ίδια φάση υπάρχει και το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς» (όταν οι γονείς μένουν μόνοι στο σπίτι, αφού τα παιδιά φεύγουν για σπουδές, για στρατιωτική θητεία κλπ).
Οι έρευνες, λοιπόν, διχάζονται ως προς το ποιοι από αυτούς τους παράγοντες συμβάλλουν περισσότερο στη μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας και της ικανοποίησης. Εκτός από την εμμηνόπαυση και την ηλικία η σημασία του σεξ για την ίδια τη γυναίκα, οι παράγοντες που διαμορφώνουν την σχέση, η ψυχική και σωματική υγεία είναι εξίσου σημαντικά!
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Sex Research ανέλυσε δεδομένα από τη Βρετανική Εθνική Έρευνα για τις σεξουαλικές στάσεις και τον τρόπο ζωής των γυναικών στη μέση ηλικία. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η εμμηνόπαυση και η ηλικία δεν συσχετίστηκαν με καμία από τις διαστάσεις της σεξουαλικής εμπειρίας (δυσαρέσκεια, μειωμένη συχνότητα-αδράνεια, μειωμένη λειτουργία). Ωστόσο, η μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση συνδέθηκε και με τις τρεις διαστάσεις, ενώ η δυσκολία στην επικοινωνία συσχετίστηκε με τη δυσαρέσκεια και τη μειωμένη σεξουαλική λειτουργία. Επιπλέον, επιρροές στη σεξουαλική δραστηριότητα είχε η κούραση που αποδίδεται στις σύγχρονες προκλήσεις της μέσης ηλικίας και η ποιότητα της σχέσης που μεσολάβησε στον αρνητικό αντίκτυπο της σεξουαλικής εμπειρίας.
Συμπερασματικά, η σεξουαλική εμπειρία στη μέση ηλικία πρέπει να ερμηνεύεται λαμβάνοντας υπόψιν το στάδιο της ζωής, αλλά και την εποχή. Απαντώντας στο αρχικό μας ερώτημα, λοιπόν, σίγουρα δεν φταίνε μόνο οι ορμόνες! Όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε και τελικά να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες στην σεξουαλική ζωή στην εμμηνόπαυση, οφείλουμε να έχουμε μία ολιστική εικόνα της ψυχοκοινωνικής και συντροφικής εμπειρίας της γυναίκας.
Πηγή: Wellings, K., Gibson, L., Lewis, R., Datta, J., Macdowall, W., & Mitchell, K. (2023). “We’re Just Tired”: Influences on Sexual Activity Among Male-Partnered Women in Midlife; A Mixed Method Study. The Journal of Sex Research, 1-14.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.