6 γονεϊκές προκλήσεις της εφηβείας
Η ανατροφή των παιδιών κατά τη διάρκεια της εφηβείας παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις και είναι σημαντικό να είμαστε ενημερωμένοι και όσο το δυνατόν περισσότερο προετοιμασμένοι για αυτές.
Συχνά, οι γονείς αποτελούν τον πρώτο «στόχο επίθεσης» του εφήβου και αυτό είναι που τους βάζει στην δύσκολη θέση να αντιμετωπίσουν τις παρακάτω δοκιμασίες:
1. Συναισθηματικές διακυμάνσεις: Οι ορμονικές αλλαγές και οι προκλήσεις της εφηβείας προκαλούν έντονες εναλλαγές της διάθεσης και ευερεθιστότητα. Είναι σημαντικό σαν γονείς να κατανοούμε ότι δεν έχει να κάνει με εμάς τους ίδιους αυτό που συμβαίνει, αλλά με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο έφηβος.
2. Διάλογος: Οι έφηβοι περνούν από μια φάση αυξημένης επιθυμίας για ανεξαρτησία και αυτοανακάλυψη, που συχνά οδηγούν σε διατάραξη της επικοινωνίας με τους γονείς. Οι γονείς, με τη σειρά τους δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανάγκες του εφήβου τους, καθιστώντας δύσκολη τη διατήρηση ανοιχτής και αποτελεσματικής επικοινωνίας. Στη φάση της εφηβείας, μπορεί να αισθανόμαστε ότι κάθε προσπάθεια συζήτησης και διαπραγμάτευσης «πέφτει» στο κενό. Στην πραγματικότητα, οι κόποι μας θα ανταμειφθούν κι ας μην μοιάζει τόσο απλό. Ο διάλογος αποτελεί το ισχυρότερο μέσο μετάβασης από την παιδική στην ενήλικη ζωή.
3. Οριοθέτηση με συνέπεια και σταθερότητα: Το σταθερό περιβάλλον και η ανάγκη να ανήκει ο έφηβος σε ένα σύστημα, που δεν το γκρεμίζει με την παρορμητικότητα και τις επιθέσεις του, είναι ύψιστης σημασίας. Μένουμε σταθεροί στα όρια που διέπουν την οικογένεια, γιατί παρά την αντίδραση που μπορεί να εισπράξουμε από τον έφηβο, παράλληλα χτίζουμε ένα ασφαλές πλαίσιο.
4. Η εικόνα του «κακού γονέα»: Πρόκειται για ένα συναίσθημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο γονιός, καθώς πολλές φορές νιώθει ότι τίποτε δεν κάνει σωστά, πως ο έφηβός του ξεφεύγει του ελέγχου του και δεν θυμίζει πια το παιδί που ήξερε.
5. Αποδοχή της ταυτότητας και ενίσχυση αυτοεκτίμησης: Ο έφηβος βρίσκεται στη διαδικασία που «ψάχνει» να βρει τον εαυτό του και να διαμορφώσει την ταυτότητά του. Στη φάση αυτή η εικόνα του σώματος και η αυτοπεποίθησή του προϋποθέτουν το να αισθάνεται αποδοχή από τους ίδιους του τους γονείς, κάτι που μπορεί να αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση εάν η σχέση μας μαζί του περιέχει αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις.
6. Διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Η διάχυτη παρουσία της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί, πλέον, κορυφαία πρόκληση για τους γονείς. Η διαχείριση του χρόνου χρήσης της οθόνης, η διαδικτυακή ασφάλεια και η ενημέρωση για τους κινδύνους (πχ διαδικτυακός εκφοβισμός, πορνογραφικό υλικό) θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση για τους γονείς. Μιλώντας με αλήθειες στον έφηβο, αυξάνουμε τις πιθανότητες της ασφάλειας και της αυτοπροστασίας.
Δεν ξεχνάμε πως για ένα παιδί αποτελούμε πρότυπα ως γονείς. Ο τρόπος που θα διαχειριστούμε καταστάσεις, το πως θα δράσουμε και πως θα επικοινωνήσουμε θα χτίσει μέρος της προσωπικότητας του εφήβου μας. Η συνέπεια βοηθά τους εφήβους να κατανοήσουν ότι τα όρια είναι αδιαπραγμάτευτα και διασφαλίζει ότι ξέρουν τι να περιμένουν.
Υπομονή, κατανόηση, σεβασμός και διατήρηση μιας υποστηρικτικής σχέσης, μα πάνω απ’ όλα η εμπέδωση ότι η εφηβεία αποτελεί κρίσιμη περίοδο εσωτερικών και εξωτερικών αλλαγών, μας καθιστά πιο ανθεκτικούς και προετοιμασμένους να σταθούμε με σταθερότητα και συνέπεια δίπλα στον έφηβο.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Εφηβεία
Παρασκευή 7 Απριλίου 2023
Ομιλία των Κλινικών Ψυχολόγων και Επιστημονικών Συνεργατών του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, Καρυοφύλλη Δήμητρα και Παπαδόπουλος Περικλής, με θέμα: “Εφηβεία”
Ώρα διεξαγωγής: 11:30 π.μ.
Τόπος διεξαγωγής: 4ο Δημοτικό Σχολείο Ζωγράφου
Learn More
Πώς να μιλήσω στο παιδί μου για την πρώτη του φορά;
Η πρώτη σεξουαλική επαφή σηματοδοτεί την έναρξη της σεξουαλικής ζωής του ανθρώπου και την μετάβαση του κοριτσιού και του αγοριού σε γυναίκα και άνδρα, αντίστοιχα. Πρόκειται για την πρώτη εμπειρία όπου το άτομο αναγνωρίζει το πώς λειτουργεί σεξουαλικά και τι αισθάνεται στη σεξουαλική επαφή με έναν σύντροφο.
Προκειμένου να προχωρήσει ομαλά και σε αυτό το βήμα στη ζωή του ένας άνθρωπος είναι σημαντικό να είναι καλά ενημερωμένος και συνειδητοποιημένος. Η συζήτηση για θέματα σεξουαλικής φύσεως θα πρέπει να ξεκινάει από τους γονείς σταδιακά από την είσοδο του εφήβου στην περίοδο της ήβης, έτσι ώστε ο έφηβος να διαχειρίζεται το άγχος που μπορεί να βιώνει μπροστά στην έναρξη της σεξουαλικής του ζωής, αλλά και να καταρρίπτονται μύθοι γύρω από την σεξουαλικότητα.
Η πρώτη φορά μπορεί να συνοδεύεται από ανησυχίες και ανάμεικτα συναισθήματα όπως αμηχανία, ντροπή, ανασφάλεια, φόβο, αλλά και σεξουαλική επιθυμία και διέγερση, εγγύτητα, ικανοποίηση, απόλαυση. Ο γονιός είναι σκόπιμο να έχει μιλήσει στον έφηβο για τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται, προκειμένου να βιώσει ως μια θετική εμπειρία την πρώτη του φορά, ο οποίες είναι οι εξής:
- Ώριμη ηλικία: δεν υπάρχει μία χρονικά καθορισμένη ηλικία όπου θα «πρέπει» να έχει την πρώτη του ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η βιολογική αλλά και συναισθηματική ωρίμανση του, όπου θα έχει εξοικειωθεί με τις αλλαγές που έχουν συμβεί στο σώμα του και θα αισθάνεται την ανάγκη να μοιραστεί τη σεξουαλικότητα του. Τις περισσότερες φορές, η περίοδος αυτή συμπίπτει με το κλείσιμο της εφηβείας (17-20 ετών).
- Συναίνεση: η σεξουαλική επαφή γίνεται σε περίπτωση που το θέλουν κι οι δύο σύντροφοι, χωρίς πίεση, απειλές ή συναισθηματικό εκβιασμό. Είναι ωφέλιμο ο έφηβος να γνωρίζει τα όρια του και να τα θέτει, να κατανοεί τις επιθυμίες και τις ανάγκες του και να τις επικοινωνεί στον σύντροφο του.
- Σταθερή σχέση: Έρευνες έχουν δείξει ότι τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια διαμορφώνουν μια πιο θετική εντύπωση και αντλούν μεγαλύτερη απόλαυση και ικανοποίηση στην πρώτη τους σεξουαλική επαφή όταν γίνεται στο πλαίσιο μιας σταθερής σχέσης σε σύγκριση με μια ευκαιριακή.
- Νηφαλιότητα: Είναι σημαντικό ο έφηβος να μην καταφεύγει στην χρήση ουσιών ή στην κατανάλωση αλκοόλ ως ένα μέσο αγχόλυσης και ψυχολογικής ετοιμότητας για την πρώτη σεξουαλική επαφή.
- Επικοινωνία, αντισύλληψη και προστασία από ΣΜΝ: Ο έφηβος θα πρέπει να νιώθει άνετα να μοιραστεί τις επιθυμίες και προτιμήσεις του με τον σύντροφο του. Επίσης, δεν θα πρέπει να ξεχνά, τόσο το αγόρι όσο και το κορίτσι, πως το προφυλακτικό είναι ευθύνη και υποχρέωση και των δύο ερωτικών συντρόφων.
Οι «σεξουαλικά θετικοί» γονείς (Sex-positive parents), δηλαδή οι γονείς που αισθάνονται άνετα με την σεξουαλική τους ταυτότητα, αναγνωρίζουν την ανάγκη της εφηβικής σεξουαλικής εξερεύνησης, στέκονται δίπλα στον έφηβο και στις αποφάσεις του, προάγοντας τη λήψη μέτρων πρόληψης αλλά και ενημερώνοντας τον για τις θετικές πλευρές της σεξουαλικότητας, συμβάλλουν θετικά στην βίωση αυτής της πρώτης σεξουαλικής εμπειρίας του εφήβου, με θετικές προεκτάσεις και στην συνέχιση της σεξουαλικής του ζωής.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Boydell, V., Wright, K. Q., & Smith, R. D. (2021). A Rapid Review of Sexual Pleasure in First Sexual Experience(s). The Journal of Sex Research, 58(7), 850–862.
Learn More
Όταν οι νέοι αργούν να φύγουν από τη γονεϊκή εστία…
H τάση των νέων να παρατείνουν την παραμονή τους στη γονεϊκή εστία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο με πολλές προεκτάσεις. Νέα έρευνα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) έδειξε, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων από το 2019, ότι στην Ελλάδα το 69,4% των ηλικιών 18–34 ετών ζουν με τους γονείς τους, ποσοστό που από το 2011 μέχρι το 2019 ακολουθεί συνεχώς ανοδική πορεία.
Τα στοιχεία της έρευνας κατατάσσουν την Ελλάδα στην 6η θέση σε λίστα με 35 ευρωπαϊκές χώρες για το 2019. Πιο συγκεκριμένα, ο μέσος όρος των νέων 18-34 ετών που μένουν με γονείς για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι περίπου 50%. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται κυρίως στα κράτη των Βαλκανίων (Μαυροβούνιο: 77,8% ) και της Νότιας Ευρώπης (Ισπανία: 64,5%), ενώ μικρότερα είναι εκείνα των χωρών της Βόρειας Ευρώπης (Δανία: 17,2%.).
Είναι προφανές ότι υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα στις προαναφερθείσες χώρες ως προς το κατά πόσο οι νέοι παρατείνουν την παραμονή τους στο γονεϊκό σπίτι, γεγονός που υποδηλώνει μια διαφοροποίηση στη νοοτροπία αλλά και την κοινωνική δομή. Στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης όταν ο νέος κλείσει τα 18 έτη θεωρείται ενήλικας με την έννοια της αυθύπαρκτης οντότητας, που πρέπει να αντιμετωπίσει την κοινωνική πραγματικότητα και να είναι υπεύθυνος των πράξεων και επιλογών του. Εν αντιθέσει με την Ελλάδα, όπου παρατηρείται μια υπερεμπλοκή (έλεγχος και παρεμβατικότητα) στη ζωή του παιδιού και μια στάση υπερευπευθυνότητας από την πλευρά της οικογένειας.
Ποια είναι, όμως, τα αίτια αυτού του φαινομένου; Πέραν των οικονομικών αιτιών που επικρατούσαν επί οικονομικής κρίσης, φαίνεται να συμβάλλουν και άλλοι παράγοντες τόσο από την πλευρά των νέων όσο και των γονέων. Αφενός, οι νέοι, παρά το ότι ταυτόχρονα μπορεί να περιορίζονται, αισθάνονται και μια ανακούφιση, γνωρίζοντας πως έχουν ένα σταθερό έρεισμα σε επερχόμενες δυσκολίες- συνθήκες ζωής. Αφετέρου, η σχέση εξάρτησης ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά είναι αμφίδρομη. Και τι σημαίνει αυτό; Ενίοτε οι γονείς μπορεί να χρησιμοποιήσουν το παιδί σαν διαμεσολαβητή των συγκρούσεων τους, διαμορφώνοντας ένα δυσλειτουργικό τρίγωνο (τριγωνοποίηση), που, εν τέλει, εγκλωβίζει το παιδί στους κόλπους της οικογένειας.
Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι γονείς μπορεί να επωφελούνται από την παραμονή των παιδιών μαζί τους είναι και ο φόβος να αντιμετωπίσουν τα δυσφορικά συναισθήματα που θα αναδύονταν αν έφευγαν τα παιδιά και να μπουν στη διαδικασία επαναπροσαρμογής του ρόλου τους ως γονείς και ζευγάρι και διαμόρφωσης μιας εναλλακτικής ταυτότητας, τόσο ατομικά όσο και ως δυάδα,που να τους εκφράζει (Σύνδρομο της άδειας φωλιάς).
Η τάση αυτή των νέων να αργούν να φύγουν από τη γονεϊκή εστία επιφέρει αρνητικές συνέπειες τόσο στους ίδιους όσο και στη σχέση μεταξύ των γονέων. Όσον αφορά τους νέους, μπορεί να επιδρά αρνητικά στην ολοκλήρωση της ενηλικίωσης τους και στην προσαρμοστικότητα τους στις απαιτήσεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Αναλυτικότερα, ενδέχεται να δυσχεραίνεται η ανάπτυξη της προσωπικότητας τους, η συναισθηματική τους ωρίμανση και να καθορίζεται, αντίστοιχα, η συμπεριφορά τους, κάνοντας τους φοβικούς, αναβλητικούς, ανασφαλείς, με απώτερη συνέπεια τη μείωση της αυτοεκτίμησης.
Από την άλλη πλευρά, όταν οι γονείς επωμίζονται τις οικονομικές υποχρεώσεις που θα αναλάμβανε το παιδί αν έμενε μόνο του φαίνεται να επέρχεται μια σύγχυση στη σχέση τους ως ζευγάρι. Λειτουργούν περισσότερο με βάση το ρόλο τους ως γονείς, γεγονός που δημιουργεί διαφωνίες, άγχος και τριβές ανάμεσα τους.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα καταδεικνύει ότι στην Ελλάδα οι άνδρες των ηλικιών 18-34 ετών παραμένουν στο γονεϊκό σπίτι σε μεγαλύτερο ποσοστό (77,1%) σε σχέση με τις γυναίκες (61,8%).Η τάση αυτή φαίνεται να είναι συνυφασμένη με το Πνεύμα της Εποχής (Zeitgeist). Ο ι ίδιες οι κοινωνικές συνθήκες ωθούν τη γυναίκα να αναλαμβάνει όλο και πιο δυναμικό και ενεργητικό ρόλο στο εργασιακό και το οικογενειακό πλαίσιο, με αντίκτυπο και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ταυτόχρονα, ο άνδρας καλείται να επαναπροσδιορίσει το ρόλο του μέσα σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα.
Το φαινόμενο της παράτασης της παραμονής των νέων με τους γονείς τους δεν είναι ένα νεοαναδυόμενο φαινόμενο. Έχει βαθιές ρίζες και προεκτάσεις στην ίδια την κοινωνία. Κρίνεται σκόπιμο να αντιληφθούν τόσο οι νέοι και οι γονείς τους τα πραγματικά αίτια αλλά και τις δυσμενείς συνέπειες που μπορεί να τους επιφέρει.
Πηγή:
Eurostat (2020). Share of young adults aged 18-34 living with their parents by age and sex – EU-SILC survey. Ανακτήθηκε από URL: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/ilc_lvps08/default/table?lang=en
Tags
Learn More
Μιλώντας στο παιδί μου για τη σεξουαλικότητα
Η σεξουαλικότητα είναι μια πολυδιάστατη έννοια, της οποίας η νοηματοδότηση ξεκινά από νεαρή ηλικία και εξελίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εφηβείας μέχρι και την ενήλικη ζωή. Σημαντικό ρόλο σε αυτό παίζει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από τους γονείς που έχει ως στόχο να καταρρίψει τους μύθους, να προσφέρει σωστή ενημέρωση, προκειμένου να αποτρέψει τους εφήβους από το να αναζητήσουν τις πληροφορίες με επιβλαβείς τρόπους, μέσω επικίνδυνου πειραματισμού ή χωρίς τη λήψη μέτρων προφύλαξης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής.
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γονείς έχουν την τάση να εφιστούν την προσοχή στους εφήβους ως προς το τι πρέπει να αποφεύγουν. Έτσι, επικεντρώνονται σε θέματα που αφορούν σε επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές και στους τρόπους πρόληψης όπως χρήση προφυλακτικού/αντισύλληψη, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, εγκυμοσύνη, εκτρώσεις. Ωστόσο, παραλείπουν να αναφερθούν σε πιο θετικές έννοιες που αφορούν τη σεξουαλικότητα όπως σεξουαλική επιθυμία, ικανοποίηση, εναλλακτικές μορφές σεξουαλικών πρακτικών που προσφέρουν ικανοποίηση (αυνανισμός), επιλογή σεξουαλικών συντρόφων.
Μερικά θέματα για τα οποία θα πρέπει οι γονείς να συζητούν με τους εφήβους είναι τα εξής:
Συμπεριληπτική εφηβεία (inclusive puberty)
Οι συζητήσεις για την εφηβεία πρέπει να είναι απλές και κατανοητές και να λαμβάνουν χώρα από νωρίς, ανάλογα με το ηλικιακό, γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο των παιδιών. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να επέρχεται εξοικείωση και τα παιδιά να συνηθίζουν να αναζητούν την πληροφόρηση από τους γονείς. Εν προκειμένω, είναι σημαντικό οι συζητήσεις αυτές να εστιάζουν στο ότι το κάθε σώμα είναι διαφορετικό και κάτι τέτοιο είναι εντάξει. Ενδεικτικά η έμμηνος ρύση είναι ένα θέμα για το οποίο πρέπει κάθε παιδί να λαμβάνει ενημέρωση. Τοιουτοτρόπως, όταν όλα τα παιδιά μαθαίνουν να αναγνωρίζουν την έμμηνο ρύση σαν μια φυσική διαδικασία, εξαλείφονται η ντροπή, ο φόβος, η παραπληροφόρηση, ο σεξισμός, ενώ προάγεται ο σεβασμός για το σώμα, τόσο των ίδιων όσο και των άλλων.
Συγκατάθεση
Η συγκατάθεση δεν αποτελεί ένα απλό θέμα, που εξαντλείται στο να μάθει το παιδί να λέει «ναι» ή «όχι», αλλά ιδιαίτερη σημασία έχει το να μάθει να διαχειρίζεται μια αρνητική απάντηση που μπορεί να του δώσουν. Τα παιδιά είναι σημαντικό να μάθουν να ζητούν κάτι το οποίο θέλουν, να αναμένουν την απάντηση του άλλου, καθώς και να αναγνωρίζουν και να σέβονται ότι το «όχι» σημαίνει και το τέλος της συζήτησης.
Ανάγκες σε μια σχέση
Οι γονείς θα πρέπει να συζητούν με τα παιδιά για τη σημασία του να σκέφτονται και να λαμβάνουν υπόψιν τι θέλουν και τι τους γεμίζει σε μια σχέση, του να το διεκδικούν, καθώς και να αναγνωρίζουν τις ανάγκες των άλλων. Είναι σημαντικό να κατανοούν τους λόγους που μπορεί μια σχέση να μην είναι λειτουργική και για τις δύο πλευρές.
Πληροφόρηση γύρω από το πορνό
Η πρόσβαση στο πορνό, είτε κατά λάθος είτε από πρόθεση, είναι αναπόφευκτη. Η προεφηβεία και εφηβεία είναι η περίοδος που ενεργοποιείται η περιέργεια των παιδιών για το σώμα τους, καθώς και για το σώμα του άλλου φύλου, ενώ εμφανίζεται πιο έντονα η ανάγκη να διερευνήσουν τη σεξουαλικότητα τους. Οι γονείς θα πρέπει να μιλάνε με τα παιδιά τους για τα θέματα που τους απασχολούν ανοιχτά, με ειλικρίνεια και σαφήνεια και χωρίς κριτική στάση, και να τονίζουν ότι είναι φυσιολογικό να έχουν απορίες και ότι το πορνό δεν είναι ούτε ασφαλής ούτε αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης.
Η συμμετοχή των γονέων στη σεξουαλική αγωγή των παιδιών θα τους ενθαρρύνει να αναπτύξουν μια υγιή σεξουαλικότητα, που θα χαρακτηρίζεται από σωματική γνωσία, την ικανότητα να γνωρίζουν το σώμα τους, να το αγαπούν, να το φροντίζουν και να εκφράζονται μέσα από αυτό, και να διαμορφώνουν λειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Το σώμα μου και το σεξ (Αγόρι-Άνδρας)
Το πέος ανήκει στα έξω γεννητικά όργανα του άνδρα. Εμφανίζει τρία κύρια μορφολογικά μέρη, τη βάση, το σώμα και τη βάλανο, στην κορυφή της οποία καταλήγει η ουρήθρα. Εξωτερικά, το σώμα και η βάση του περιβάλλονται από δέρμα, το οποίο ονομάζεται πόσθη και καλύπτει ολόκληρη την βάλανο.
Η ουρήθρα είναι το κανάλι που ξεκινάει από την ουροδόχο κύστη και καταλήγει στην άκρη του πέους. Η ουρήθρα χρησιμεύει για την αποβολή των ούρων αλλά και του σπέρματος.
Ο χαλινός είναι μια δερματική πτυχή που ενώνει τη βάλανο (το κεφάλι) με την ακροποσθία (το τμήμα του δέρματος που καλύπτει τη βάλανο) και βρίσκεται στην κάτω επιφάνεια του πέους.
Οι όρχεις είναι δύο σφαιρικοί σχηματισμοί, οι οποίοι βρίσκονται κάτω από το πέος μέσα στο όσχεο. Οι όρχεις βρίσκονται ο ένας δίπλα στον άλλον και βρίσκονται έξω από τον κορμό του σώματος του αγοριού για να διατηρούνται σε θερμοκρασία γύρω στους 34ο C . Όσο το αγόρι μεγαλώνει οι όρχεις επιτελούν δύο λειτουργίες: 1) παράγουν από την έναρξη της ήβης (12-14 ετών) την ανδρικής ορμόνη τεστοστερόνη, η οποία εξασφαλίζει την εξέλιξη του παιδιού προς την ανδρική ωρίμανση και 2) παράγουν τα σπερματοζωάρια τα οποία σηματοδοτούν την αναπαραγωγική ικανότητα του ανθρώπου.
Το όσχεο είναι ένας μικρός σάκος από δέρμα που κρέμεται κάτω από το πέος και περιέχει τους όρχεις. Χωρίζεται στη μέση από μία ινώδη μεμβράνη, η οποία στην επιφάνεια διακρίνεται σαν μια ραφή, την οσχεϊκή ραφή. Το δέρμα του οσχέου είναι σκουρόχρωμο και λεπτό και περιλαμβάνει πολλούς σμηγματογόνους αδένες και αραιές τρίχες. Κάτω από την επιδερμίδα υπάρχει ένας λείος μυς, ο δαρτός χιτών, που συστέλλεται με το κρύο και τη γυμναστική, με αποτέλεσμα να συρρικνώνεται το όσχεο και να ζαρώνει το δέρμα του.
Ο προστάτης είναι ένα όργανο που εντοπίζεται μόνο στον άνδρα, έχει σχήμα και μέγεθος κάστανου και βρίσκεται στη βάση της ουροδόχου κύστεως. Από το κέντρο του προστάτη περνάει η ουρήθρα. Ο ρόλος του προστάτη είναι να παράγει το σπερματικό υγρό που φτάνει μέσα από μικροσκοπικά κανάλια που ονομάζονται σπερματικές λήκυθοι. Το σπερματικό υγρό εξασφαλίζει ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τα σπερματοζωάρια μπορούν να διατηρηθούν μέχρι την επόμενη εκσπερμάτιση.
Η ουροδόχος κύστη είναι ένα ινομυώδες όργανο κυκλικού σχήματος στο οποίο συγκεντρώνονται τα ούρα από τα νεφρά πριν την απέκκρισή τους μέσα από τη διαδικασία της ούρησης. Σε φυσιολογικές συνθήκες η χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης είναι περίπου 400ml ούρων για τα οποία απαιτούνται 2 με 4 ώρες για να συγκεντρωθούν, αναλόγως και με την κατανάλωση υγρών που υπάρχει. Όποτε δημιουργείται η αίσθηση ούρησης η κύστη θα πρέπει να αδειάζει και ειδικά πριν από έντονες δραστηριότητες που περιλαμβάνουν πίεση στην περιοχή αυτή (ποδηλασία, οδήγηση, σεξουαλική επαφή).
Μέσα στο σώμα του πέους υπάρχουν δύο σηραγγώδη σώματα και το σπογγώδες σώμα της ουρήθρας. Τα σηραγγώδη σώματα έχουν κυλινδρικό σχήμα και η λειτουργία τους μπορεί να παρομοιαστεί με τη λειτουργία ενός σφουγγαριού. Η στύση είναι μια πολύπλοκη οργανική διαδικασία κατά την οποία τα σηραγγώδη σώματα του πέους γεμίζουν με αίμα το οποίο «φυλακίζεται» σε αυτά βοηθώντας το πέος να μείνει σκληρό και εύκαμπτο για όσο χρονικό διάστημα ο άνδρας παραμένει ερεθισμένος μέχρι την εκσπερμάτιση.Ο μηχανισμός της στύσης ξεκινάει από τον εγκέφαλο, κυρίως από δύο περιοχές, τον υποθάλαμο και τον θάλαμο. Από τον υποθάλαμο τα ψυχογενή ερεθίσματα οδηγούν σε δημιουργία νευρικών σημάτων τα οποία ενισχύονται από τη λειτουργία του θαλάμου και διαμέσου του νωτιαίου μυελού, που βρίσκεται στη σπονδυλική στήλη, καταλήγουν στο συμπαθητικό και το παρασυμπαθητικό κέντρο της στύσης το οποίο βρίσκεται στην οσφυιοερή περιοχή. Από εκεί μέσω του ιερού πλέγματος, και συγκεκριμένα μέσω του αιδοιικού και του ραχιαίου νεύρου του πέους, τα σήματα αυτά καταλήγουν στο πέος όπου απελευθερώνονται νευροδιαβιβαστές, όπως το νιτρικό οξείδιο, με αποτέλεσμα των χαλάρωση των σηραγγωδών σωμάτων τα οποία γεμίζουν με αίμα. Το αίμα αυτό εγκλωβίζεται μέσα στο πέος μέσα από έναν ειδικό βαλβιδικό μηχανισμό προκαλώντας στύση. Σημαντικό ρόλο στην στυτική ικανότητα του άνδρα παίζουν κατά κύριο λόγο, δύο ορμόνες, η τεστοστερόνη και η προλακτίνη.
Η εκσπερμάτισή μου
Η εκσπερμάτιση που ξεκινά με την περίοδο της ήβης συνδέεται με τη σεξουαλική ωρίμανση του άνδρα και ταυτίζεται με τον ανδρικό οργασμό. Μέσω αυτής βιώνει το αίσθημα της ηδονής, ενώ παράλληλα η εκσπερμάτιση εξυπηρετεί και την αναπαραγωγική λειτουργία. Η εκσπερμάτιση ελέγχεται από ένα κέντρο που βρίσκεται στην οσφυϊκή μοίρα του νωτιαίου μυελού. Πρόκειται για ένα αντανακλαστικό φαινόμενο το οποίο δεν σχετίζεται με την ούρηση. Η εκσπερμάτιση έχει δύο φάσεις, την προπαρασκευαστική κατά την οποία το σπέρμα συγκεντρώνεται στη βάση της ουρήθρας ενώ ταυτόχρονα η παλινδρόμησή του αποτρέπεται από την σύσπαση του έσω σφιγκτήρα της ουροδόχου κύστεως. Η δεύτερη φάση είναι η κυρίως εκσπερμάτιση όπου το σπέρμα εξέρχεται από την ουρήθρα μέσα από ρυθμικές συσπάσεις του βολβοσηραγγώδη μυ. Μετά την εκσπερμάτιση το πέος επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση, σε χάλαση, όπου απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα ώστε να μπορέσει να διεγερθεί και πάλι (ανερέθιστη περίοδος).
Η διαδικασία εκσπερμάτισης ρυθμίζεται κεντρικά από τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό μέσω συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και η ωκυτοκίνη. Η σεροτονίνη, και συγκεκριμένα οι υποδοχείς της 5-HT, φαίνεται πως είναι εκείνοι που ευθύνονται, κατά κύριο λόγο, για τη διαδικασία ενεργοποίησης της εκσπερμάτισης.
Τα σπερματοζωάρια είναι μικροσκοπικά και δεν φαίνονται με γυμνό μάτι. Παράγονται στους όρχεις και στην συνέχεια κατευθύνονται προς τις επιδιδυμίδες όπου ολοκληρώνεται η ωρίμανσή τους. Στη συνέχεια προωθούνται στους σπερματικούς πόρους οι οποίοι λειτουργούν σαν αποθήκες σπέρματος αλλά και σαν αγωγοί που μεταφέρουν τα σπερματοζωάρια στην ουρήθρα. Τα σπερματοζωάρια περιλαμβάνονται στο σπέρμα το οποίο εκβάλει από την ουρήθρα μέσα από μια διαδικασία που ονομάζεται εκσπερμάτιση. Το σπέρμα παράγεται από τον προστάτη και τις σπερματοδόχους κύστεις. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η μέση ποσότητα σπέρματος που παράγει ένας άνδρας είναι περίπου 3,7ml, δηλαδή όσο τα ¾ από ένα κουταλάκι του γλυκού. Ανησυχητική θα πρέπει να θεωρείται η ποσότητα σπέρματος κάτω του 1,5ml.
Οι ορμόνες μου
Οι ορμόνες παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στη σεξουαλική ανάπτυξη και λειτουργία του άνδρα. Τα ανδρογόνα, υπάρχουν τόσο στον άνδρα όσο και στην γυναίκα. Κυρίαρχη θέση στα ανδρογόνα κατέχει η τεστοστερόνη. Η ορμόνη αυτή παράγεται κυρίως στους όρχεις του άνδρα αλλά και στα επινεφρίδια. Ωστόσο, ο άνδρας παράγει 50 φορές περισσότερη τεστοστερόνη από τη γυναίκα και για αυτό άλλωστε έχει συνδεθεί περισσότερο με την αρρενωπότητα. Η τεστοστερόνη είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη του πέους, την ανάπτυξη του μυϊκού ιστού και της δύναμης, ενώ παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της γενικότερης υγείας και ευεξίας του ατόμου.
Είναι από τις σημαντικότερες ορμόνες για τον άνδρα και αποτελεί επί της ουσίας το καύσιμο για την καθημερινότητά του. Εκτός από τον σχηματισμό των τυπικών ανδρικών χαρακτηριστικών, έχει σημαντικό ρόλο στην σεξουαλική επιθυμία, την παραγωγή του σπέρματος και συμβάλει στην ανάπτυξη και διατήρηση της οστικής μάζας του άνδρα. Χωρίς αυτήν οι επιπτώσεις στο σώμα του, στην προσωπικότητά του και την ψυχή του είναι δυνητικά σοβαρές. Το σώμα του αλλάζει, οι γνωστικές του λειτουργίες επιβραδύνονται, ο μεταβολισμός του απορυθμίζεται και εμφανίζονται παθήσεις που απειλούν την ποιότητα της ζωής του. Διαταράσσεται η φύση του, ο ίδιος ο ανδρισμός του και επέρχεται μεγάλο πλήγμα στη σεξουαλικότητά του.
Κατά την εφηβική περίοδο η τεστοστερόνη είναι σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με την ενήλικη περίοδο του ατόμου και ευθύνεται για μια πληθώρα αλλαγών στο έφηβο αγόρι. Έτσι, παρατηρείται αύξηση της τριχοφυΐας στο πρόσωπο και στο σώμα καθώς και έντονη ακμή.
Το μέγεθος του πέους για τον άνδρα.
Από αρχαιοτάτων χρόνων το μέγεθος του πέους αποτελούσε σημείο διαμάχης μεταξύ των ανδρών καθώς αποτελεί δείκτη αρρενωπότητας και κυριαρχίας απέναντι στο άλλο φύλο. Οι κοινωνικές αντιλήψεις και οι μύθοι, που πολιτισμικά διαμορφώθηκαν μέχρι τους νεώτερους χρόνους, σηματοδοτούν την ανάγκη του «σωστού» μεγέθους, με σκοπό την ικανοποίηση και αναγνώριση του άνδρα από τη γυναίκα, ενώ η σεξουαλική επεξεργασία των μηνυμάτων, που η γυναίκα χρειάζεται, δεν εστιάζεται ουσιαστικά μόνον στο μέγεθος και την ποιότητα της πεικής σκληρότητας. Η γυναίκα ερεθίζεται σεξουαλικά από τη σωματική διάπλαση και λειτουργικότητα του άνδρα και θαυμάζει την ρωμαλαιότητα και την εναρμόνιση της ανδρικής σωματικής ευεξίας ως στοιχείο αρρενωπότητας, υγείας και καλής λειτουργικότητας, συνδέοντας τη σεξουαλική επαφή μαζί του με την ανάγκη της αναπαραγωγής της (εγκεφαλική λειτουργία συσχέτισης της σεξουαλικότητας και της γονιμότητας, που την ισχυροποιεί συγκριτικά με εκείνη του άνδρα). Η οπτική γωνία από την οποία ο άνδρας παρατηρεί το πέος του δημιουργεί πολύ συχνά λανθασμένη εντύπωση σχετικά με το μέγεθός του. Η ανησυχία του άνδρα επιτείνεται ακόμα περισσότερο από τα πρότυπα που προβάλλονται στην βιομηχανία του πορνό η οποία αυξάνει το άγχος του άνδρα και δημιουργεί λανθασμένες προσδοκίες για τον σεξουαλικό του ρόλο.
Το μέγεθος του πέους καθορίζεται από δύο παραμέτρους, το μήκος και τη περιφέρεια του. Το μήκος ενός φυσιολογικού πέους στον ενήλικο άνδρα, μετά το κλείσιμο της εφηβείας, κυμαίνεται κατά μέσο όρο από 12 έως 15 εκατοστά σε στύση. Η μέση περιφέρεια του πέους σε στύση υπολογίζεται στα 10 έως 11 εκατοστά. Το μέγεθος παραμένει σταθερό σε όλη τη διάρκεια της ζωής του άνδρα.
Για να γίνει σωστά η μέτρηση του μήκους του πέους και να μην δημιουργηθούν λανθασμένες ανησυχίες στον άνδρα η μέτρηση θα πρέπει να γίνεται από ειδικό ουρολόγο-ανδρολόγο. Το μήκος μετριέται από την ηβική σύμφυση έως την κορυφή του πέους, σε ελαφρά έλξη ή σε πλήρη στύση. Το πέος συλλαμβάνεται από τη βάλανο με το δείκτη και τον αντίχειρα του εξεταστή και έλκεται σε ελαφρά τάση. Στη συνέχεια εφαρμόζεται ο χάρακας στην ραχιαία επιφάνεια του πέους και μετράμε από την ηβική σύμφυση έως το άκρο της βαλάνου. Η περιφέρεια μετριέται στο μέσο του σώματος του πέους, επίσης σε χάλαση ή πλήρη στύση.
Η σημασία των «βρεγμένων ονείρων» για τον έφηβο (ονείρωξη).
Πολύ συχνά οι έφηβοι κατά τη διάρκεια του ύπνου ή το πρωί όταν θα ξυπνήσουν είναι πιθανό να παρατηρήσουν ότι έχουν εκσπερματίσει. Η ονείρωξη, όπως ονομάζεται το φαινόμενο αυτό, συμβαίνει κατά τη διάρκεια των νυκτερινών στύσεων και έρχεται τις περισσότερες φορές ως αποτέλεσμα κάποιου σεξουαλικού ονείρου, χωρίς αυτό να είναι πάντα υποχρεωτικό. Ο έφηβος συχνά ανησυχεί για την κατάσταση αυτή, ντρέπεται, φοβάται και νιώθει μειονεκτικά καθώς πιστεύει ότι θα γίνει αντιληπτό από τον περίγυρό του και θα έρθει σε αμηχανία. Ωστόσο δεν θα πρέπει να το θεωρεί κάτι παθολογικό ή μη φυσιολογικό.
Η ονείρωξη είναι μέρος της ωρίμανσης του αγοριού και συμβαίνει στην πλειοψηφία των εφήβων σε αυτές τις ηλικίες. Σηματοδοτούν τη σεξουαλική αφύπνιση του αγοριού το οποίο αρχίζει σταδιακά να συνειδητοποιεί τις σεξουαλικές ορμές του. Οι νυκτερινές στύσεις παρατηρούνται στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του άνδρα από την εφηβεία και μετά. Αν και η υποκείμενη αιτία τους δεν έχει καθοριστεί με σαφήνεια, έχει υποστηριχτεί ότι λειτουργούν και προληπτικά για την προστασία του πέους από μελλοντικές δυσλειτουργίες καθώς βοηθούν στην αιμάτωση και οξυγόνωση των ιστών του πέους.
Learn More
Υπάρχει «σωστή» ηλικία για να ξεκινήσει ένας έφηβος τη σεξουαλική του ζωή;
εν υπάρχει χρονικά καθορισμένη ηλικία όπου ένα έφηβος «πρέπει» να ξεκινήσει την σεξουαλική του ζωή . Η «σωστή» ηλικία για την έναρξη της σεξουαλικής ζωής προσδιορίζεται από το πότε ο έφηβος θα νιώσει έτοιμος σωματικά και συναισθηματικά για να κάνει έρωτα. Εκείνη τη στιγμή, ο έφηβος νιώθει εξοικειωμένος με τις αλλαγές που έχουν συμβεί στο σώμα του και αρχίζει να συνειδητοποιεί την ανάγκη να μοιραστεί τη σεξουαλικότητά του. Τις περισσότερες φορές, η περίοδος αυτή συμπίπτει με το κλείσιμο της εφηβείας (17-19 ετών).
Ορισμένες φορές, ο έφηβος νιώθει πίεση από τους συνομηλίκους του ή τους φίλους του να ξεκινήσει τη σεξουαλική του ζωή ακόμα και αν δεν έχει νιώσει έτοιμος. Ο έφηβος δεν θα πρέπει να υποκύψει σε αυτή την πίεση αλλά να δώσει στον εαυτό του το περιθώριο να ανοίξει την πόρτα της σεξουαλικής του ζωής, χωρίς άγχος και μόνο όταν θα νιώθει έτοιμος και σίγουρος.
Learn More
Ο αυνανισμός στην ενήλικη ζωή
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει αυνανισμός στην ενήλικη ζωή, τόσο του άνδρα όσο και της γυναίκας. Και ενώ είναι γεγονός ότι υπάρχει περισσότερη σεξουαλική ελευθερία και μεγαλύτερη απελευθέρωση στη σχέση των δύο φύλων, παρόλα αυτά, έχουμε αύξηση της αυνανιστικής έκφρασης στον ενήλικα. Όμως, δεν φαίνεται να είναι παράξενο.
Οι μελέτες, σε παγκόσμια βάση, που αναφέρονται στην ανθρώπινη σεξουαλική συμπεριφορά, δείχνουν ότι η συνήθεια, η τάση και ο τρόπος του σεξουαλικού μοντέλου στον ενήλικα, περικλείει και τον αυνανισμό. Πριν από δέκα χρόνια στην Αμερική μια μελέτη έδειξε ότι σχεδόν ο 1 στους 2 παντρεμένους άνδρες αυνανίζεται κατά περιόδους στη σεξουαλική του ζωή.
Εφηβική περίοδος
Ο αυνανισμός στην εφηβική περίοδο θεωρείται απόλυτα φυσιολογικός. Ο αυνανισμός προετοιμάζει τον έφηβο για την αυριανή του σεξουαλική διεκδίκηση και συντροφικότητα. Έτσι λοιπόν, κλείνοντας την εφηβεία του, αρχίζει να φτιάχνει σχέσεις ή να εκφράζεται σεξουαλικά από κάποια γυναίκα (ακόμα και κοινή). Πρέπει να αρχίζει να απομακρύνεται από την έννοια του αυνανισμού και να αναζητά τη γυναικεία γνωριμία, τη σεξουαλική επαφή και το δικό του ηδονικό μοίρασμα με το κορμί ενός άλλου συντρόφου. Και φυσικά, αυτό ισχύει και για τα δύο φύλα.
Ενήλικη ζωή
Η παράταση του αυνανισμού στην ενήλικη ζωή είναι απομόνωση. Εκφράζει την ανασφάλεια, την έλλειψη διεκδίκησης του ατόμου, το φόβο και τη δειλία της γνωριμίας που οφείλει ο άνθρωπος να αναπτύσσει συνεχώς μέσα στη ζωή που διέρχεται.
Γι’ αυτό λέμε ότι από μικρή ηλικία πρέπει να μάθουμε στο παιδί την κοινωνικοποίηση. Ώστε να βγει από το κέλυφος της εφηβικής ανάπτυξης, να μπορεί να λέει “ενδιαφέρομαι για σένα, θέλω να γνωριστούμε καλύτερα”, να έχει την ικανότητα να δείχνει τον ερωτισμό του, να προβάλλει τη σεξουαλική του εικόνα και να πιστεύει σ’ αυτήν. Όσο πιο ώριμα μεγαλώνει ο άνθρωπος μέσα στη δική του σεξουαλική ολοκλήρωση τόσο ο αυνανισμός φεύγει και ξεχνιέται μέσα από το σεξουαλικό άνοιγμα.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι για τον άνδρα που δεν μπορεί να πιστέψει σε μια σχέση που μπορεί να φτιάξει, ο αυνανισμός είναι η λύση. Είναι το καταφύγιό του, που όμως σιγά σιγά γίνεται νεύρωση, επιθετικότητα, μειονεξία, αποφυγή και μελαγχολία. Ο αυνανιζόμενος όμως ενήλικος μπορεί να καταλάβει ότι εάν θελήσει να ξεφύγει από την αυνανιστική του απομόνωση, θα έχει την ικανότητα να λειτουργήσει φυσιολογικά μέσα από μια σύντροφο που θα βρει.
Χωρίς σύντροφο
Πολλοί άνδρες μένουν χωρίς σύντροφο σε κάποια φάση της ζωής τους. Δεν είναι κακό να αυνανιστούν, αλλά οφείλουν, όσο μπορούν πιο διεκδικητικά, να βρουν καινούργια επαφή και να αναπτύξουν άλλη σχέση. Είμαι εναντίον του μοναχικού ενήλικου. Ακόμα και η κοινή γυναίκα είναι μια καλή συντροφιά σ’ αυτόν που θα θελήσει μόνος του να αυνανιστεί.
Πόσο όμως μπορεί να βλάψει ο αυνανισμός τον ενήλικο; Ίσως σχεδόν καθόλου, εάν είναι μικρή η περίοδος που αυνανίζεται.
Και για τη γυναίκα θα έλεγα ότι δεν είναι κακό να αυνανίζεται σε κάποια περίοδο της ζωής της, αλλά να φροντίζει να έχει έναν ερωτικό σύντροφο και να επιδιώκει, ύστερα από κάποια απογοήτευση μιας σχέσης που πέρασε, να αναζητά μια άλλη.
Ο αυνανισμός στη γυναίκα, που λειτουργεί σχεδόν κλειτοριδικά με οργασμική κορύφωση, δεν πρέπει να την κάνει να αισθάνεται άσχημα, αλλά να ζητάει από το σύντροφο-άντρα της να την ερεθίζει εκείνος στην κλειτορίδα της. Γιατί πολλές φορές η γυναίκα μέσα από την αυνανιστική της κορύφωση στην κλειτορίδα δεν ικανοποιείται στην ερωτική πράξη χωρίς την κλειτοριδική συμμετοχή.
Γι’ αυτό, άλλωστε, έχουμε αρκετό ποσοστό παντρεμένων γυναικών που αυνανίζονται κλειτοριδικά και κορυφώνουν κρυφά από τον άντρα τους. Ή ακόμη, μαρτυρίες γυναικών που αυνανίζονται κρυφά στο κρεβάτι ή το μπάνιο και όταν ακόμα ο άντρας τους είναι στο σπίτι.
Δεν θέλω να ενοχοποιήσω ούτε τους μεν, ούτε τους δε. Θέλω να τους προβληματίσω και να τους ρωτήσω γιατί; Πόσο διαφορετικοί θα ήταν ο ένας με τον άλλον, εάν ελεύθερα μιλούσαν μεταξύ τους, εάν μαζί έπαιζαν αυνανιστικά και χαίρονταν τους οργασμούς τους ο ένας δίπλα στον άλλον. Πολλές φορές ακούω να μου λένε: “Αυνανίζομαι γιατί όταν έχω διάθεση λείπει η γυναίκα μου, που είναι πολυάσχολη και πάντα κουρασμένη” ή ακόμα ακούω: “Δεν με χαϊδεύει αρκετά, έτσι πάντα βιαστικός και γρήγορος. Κοιτάει μόνο πώς θα ικανοποιηθεί αυτός…”
Υπάρχουν αρκετές ψυχολογικές καταστάσεις που οδηγούν στην πράξη του αυνανισμού σαν καταναγκαστική λειτουργία. Σαν να πρέπει να γίνει.Μιλάμε για νευρώσεις όπου ο νεαρός άνδρας εγκλωβίζεται μέσα στην αυνανιστική πράξη, που την εκτελεί πολλές φορές μηχανικά και επιθετικά, με αυτοκαταστροφική διάθεση και με αμφισβήτηση της ίδιας της σεξουαλικότητάς του (π.χ. φόβος μήκους πέους). Είναι καταστάσεις παθολογικές, που χρειάζονται ακόμα ίσως και ψυχιατρική, με φαρμακευτική κάλυψη, βοήθεια.