Ποια θέματα γύρω από την σεξουαλικότητα επιλέγουν να συζητήσουν οι γονείς με τους εφήβους και τι επιρροή τούς ασκούν;
Η προσωπική νοηματοδότηση της έννοιας της υγιούς σεξουαλικότητας ξεκινά από νεαρή ηλικία και είναι καθοριστικής σημασίας για τη σεξουαλική και ψυχική ευημερία του ατόμου, αλλά και τη διαμόρφωση λειτουργικών κοινωνικών και διαπροσωπικών σχέσεων. Αναφέρεται στον τρόπο που κάποιος αντιλαμβάνεται τη σεξουαλικότητα του και στις πεποιθήσεις και στάσεις που τηρεί απέναντι στον εαυτό του ως σεξουαλική ύπαρξη.
Αποτελεί μια διαδικασία η οποία διαφοροποιείται και εξελίσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της εφηβείας μέχρι και την ενήλικη ζωή. Ωστόσο, σε αυτά πρώτα βήματα στην περίοδο της εφηβείας κρίνεται σημαντική η συνεισφορά των γονέων, οι οποίοι καλούνται να μεταλαμπαδεύσουν τις προσωπικές τους γνώσεις προς όφελος των παιδιών, μέσα από έναν εποικοδομητικό ανοιχτό διάλογο, ούτως ώστε να προάγονται η διαμόρφωση θετικής στάσης απέναντι στη σεξουαλικότητα, το αίσθημα της αυτοαποτελεσματικότητας και η υιοθέτηση υγιών σεξουαλικών πρακτικών.
Ποια είναι, όμως, τα θέματα γύρω από τη σεξουαλικότητα τα οποία επιλέγουν να συζητήσουν οι γονείς
και επηρεάζεται άραγε η στάση τους ανάλογα με το αν αποδέκτης είναι η κόρη ή ο γιος τους;
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γονείς έχουν την τάση να εφιστούν την προσοχή στους εφήβους ως προς το τι πρέπει να αποφεύγουν. Έτσι, επικεντρώνονται σε θέματα που αφορούν επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές και τρόπους πρόληψης όπως πχ χρήση προφυλακτικού/αντισύλληψη, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, εγκυμοσύνη, εκτρώσεις. Ωστόσο, παραλείπουν να αναφερθούν σε πιο θετικές έννοιες που αφορούν τη σεξουαλικότητα όπως σεξουαλική επιθυμία, ικανοποίηση, εναλλακτικές μορφές σεξουαλικών πρακτικών που προσφέρουν ικανοποίηση (αυνανισμός), η επιλογή σεξουαλικών συντρόφων. Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι γονείς τηρούν μια στάση αποδοκιμασίας ως προς το να ξεκινήσουν οι έφηβοι να έχουν σεξουαλικές σχέσεις.
Επιπλέον, σχετικά με τη στάση που κρατάνε οι γονείς ανάλογα με το αν απευθύνονται στην κόρη ή στον γιο, παρατηρείται ότι όταν συζητούν με την κόρη εστιάζουν πολύ περισσότερο σε θέματα αποφυγής και πρόληψης σεξουαλικών κινδύνων, ενώ όταν συνομιλητής είναι ο γιος επικεντρώνονται στην ενθάρρυνση του ως προς τις θετικές πλευρές της σεξουαλικότητας. Αυτό καταδεικνύει μια διαφυλική διάκριση στην επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά τους, η οποία πηγάζει και ταυτόχρονα τροφοδοτεί τους κοινωνικά κατασκευασμένους παραδοσιακούς ρόλους των δύο φύλων, σύμφωνα με τους οποίους είναι θεμιτό και ενδεδειγμένο οι άνδρες να επιθυμούν και να επιδιώκουν το σεξ, ενώ οι γυναίκες αναμένεται να το αποτρέπουν από το να συμβεί.
Σαν αποτέλεσμα:
· τα κορίτσια δέχονται μεγαλύτερες πιέσεις σε σχέση με τη σεξουαλικότητα τους από ότι τα αγόρια, γεγονός που μπορεί να τις οδηγήσει στην υιοθέτηση ενός παθητικού σεξουαλικού ρόλου, στην ανοχή ανεπιθύμητων σεξουαλικών συμπεριφορών και σε μειωμένη σεξουαλική ικανοποίηση
· στα αγόρια, ναι μεν οι γονείς δείχνουν μεγαλύτερη επιείκεια και παρέχουν περισσότερες ελευθερίες, αυτό, όμως, ενδέχεται να τους δημιουργήσει πίεση για να ανταποκριθούν και να συμμορφωθούν με τον ρόλο που τους αποδίδουν και τις κοινωνικές προσδοκίες.
Οι θετικές συνέπειες του εποικοδομητικού διαλόγου ανάμεσα στους γονείς και τους εφήβους γύρω από τη σεξουαλικότητα είναι αναμφισβήτητες. Ωστόσο, προκειμένου να ενισχυθεί συνολικά η σεξουαλική υγεία των εφήβων, είναι απαραίτητο τα θέματα που συζητούνται να σχετίζονται όχι μόνο με τις επικίνδυνες σεξουαλικές πρακτικές και τους τρόπους αντιμετώπισης, αλλά και με τα θετικά συστατικά στοιχεία της σεξουαλικότητας.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Απειλή του Εγώ: Social media και αυτοπροβολή στους εφήβους
Το διαδίκτυο έχει κυριαρχήσει στη ζωή μας και οι έφηβοι είναι συστηματικοί χρήστες των social media μέσω των κινητών τους: επικοινωνούν με τους φίλους και την οικογένεια τους, ανταλλάσσουν φωτογραφίες και βίντεο και ενημερώνουν τους διαδικτυακούς τους φίλους για τις εξελίξεις στη ζωή τους. Η έκφραση εαυτού μέσω των δημοσιεύσεων φωτογραφιών ή σκέψεων αποτελεί σημαντικό κίνητρο για τη συμμετοχή στα social media και οι έφηβοι συχνά νιώθουν κοινωνική πίεση να μοιραστούν περιεχόμενο που θα ενισχύσει την εικόνα τους στους διαδικτυακούς τους φίλους ώστε να αυξήσουν την κοινωνική «ελκυστικότητα» τους και να λάβουν επιβεβαίωση.
Όμως, η συνεχής αποκάλυψη πτυχών της ζωής του εφήβου στο διαδίκτυο, εγκυμονεί κινδύνους. Συγκεκριμένα, η αυξημένη αυτοπροβολή στα social media μπορεί να προκαλέσει στους εφήβους στρες και άγχος λόγω της σύγκρισης τους με άλλους χρήστες ή με την πληθώρα πληροφοριών και «trends” που πρέπει να ακολουθήσουν ώστε να είναι επίκαιροι και κοινωνικά ελκυστικοί. Με τη σειρά τη,ς η συνεχής συμμετοχή στα social media και το άγχος αυτό-προβολής μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εξάρτηση των νέων από το διαδίκτυο, προκαλώντας αρνητικές συνέπειες στη ψυχική τους υγεία ή στις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις.
Σε μία έρευνα με 307 εφήβους ηλικίας 12 ως 15 ετών, βρέθηκε πως οι έφηβοι με υψηλά επίπεδα ναρκισσιστικής δομής προσωπικότητας εμπλέκονται πιο συχνά σε δραστηριότητες αυτοπροβολής στα social media ως μια προσπάθεια να προωθήσουν την «επιθυμητή» εικόνα εαυτού τους και ως τρόπο να τραβήξουν την προσοχή των συνομηλίκων τους και να γίνουν πιο αρεστοί. Επίσης, η αναζήτηση προσοχής μέσω της αυτοπροβολής στα social media συνδέθηκε σημαντικά με την απειλή του εγώ τους, δηλαδή όταν οι έφηβοι βίωναν κοινωνική απόρριψη.
Η υπεύθυνη και οριοθετημένη χρήση της νέας τεχνολογίας και των social media μπορεί να διευκολύνει την έκφραση εαυτού και τη διαμόρφωση διαπροσωπικών σχέσεων. Όμως, οι έφηβοι συχνά πασχίζουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στο να διαμορφώσουν συναισθηματικούς και κοινωνικούς δεσμούς με τους συνομήλικούς τους μέσω των social media και στο να μην γίνουν εξαρτημένοι από τις νέες τεχνολογίες.
Λαφαζάνη Περσεφόνη
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Hawk, S. T., et al. (2019). Narcissistic Adolescents’ Attention-Seeking Following Social Rejection: Links with Social Media Disclosure, Problematic Social Media Use, and Smartphone Stress. Computers in Human Behavior 92, 65-75.
Learn More