Ψηφιακή σεξουαλικότητα (Digisexuality): οι ψυχολογικές επιπτώσεις του πορνό εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality)
Ζώντας σε μια ψηφιακή εποχή, όπου το Διαδίκτυο μάς προσφέρει πολλαπλές επιλογές και δυνατότητες σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας, παρατηρούμε μια νέα τάση και η σεξουαλικότητα μας να εκφράζεται με έναν ανάλογο τρόπο. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; Ένας όρος που συναντάμε στην βιβλιογραφία τα τελευταία χρόνια είναι οι digisexuals, που αναφέρεται στα άτομα που επιλέγουν να αναζητήσουν την σεξουαλική ικανοποίηση τους χρησιμοποιώντας ψηφιακά μέσα. Μάλιστα, η ψηφιακή σεξουαλικότητα (digisexuality) διακρίνεται σε:
- 1ης γενιάς, όπου ανήκουν τα ψηφιακά μέσα που μπορούν να διευκολύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται το παραδοσιακό πορνό που μπορούν να δουν μαζί οι σύντροφοι, το διαδικτυακό σεξ, όπου το ζευγάρι διεγείρεται σεξουαλικά και φτάνει σε οργασμό αυνανιστικά βλέποντας και αλληλεπιδρώντας μέσω βιντεοκλήσης, το sexting, δηλαδή η ανταλλαγή μηνυμάτων, φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο, και οι εφαρμογές αναζήτησης ερωτικού συντρόφου
- 2ης γενιάς, όπου ανήκουν τα ψηφιακά μέσα που δίνουν την δυνατότητα της σεξουαλικής ικανοποίησης χωρίς την ύπαρξη ερωτικού συντρόφου, ενισχύοντας την εγωκεντρικότητα και την απομόνωση του χρήστη. Χαρακτηριστικά ψηφιακά μέσα 2ης γενιάς είναι τα sex robots και η σεξουαλική επαφή εικονικής πραγματικότητας (virtual reality sex).
Mία μορφή πορνογραφίας που κερδίζει συνεχώς έδαφος στις προτιμήσεις των χρηστών του Διαδικτύου είναι η πορνογραφία εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality). Προκειμένου να την παρακολουθήσει, ο χρήστης πρέπει να διαθέτει τον αντίστοιχο εξοπλισμό, που αποτελείται από μία συσκευή που προσαρμόζεται στο κεφάλι και στα μάτια του, με αποτέλεσμα το βίντεο που παρακολουθεί να γεμίζει το οπτικό του πεδίο. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρήστης έχει την αίσθηση ότι αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην όλη σεξουαλική εμπειρία, μέσα από μια προοπτική πρώτου προσώπου (first-person perspective). Μάλιστα, υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα οι χρήστες να παρακολουθήσουν πορνό, όπου εμφανίζονται οι 3D ψηφιακές εκδοχές των πρωταγωνιστριών (avatars), δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι έρχονται σε απευθείας σεξουαλική επαφή μαζί τους. Δίνεται, έτσι, μια νέα εμπειρία, πιο ρεαλιστική και πιο ζωντανή από την κλασική παρακολούθηση στην οθόνη του υπολογιστή.
Ποιες είναι, όμως, οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους χρήστες, οι οποίες εξηγούν και την υπεροχή του ενός είδους πορνογραφίας έναντι του άλλου; Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Sex Research, 50 ετεροφυλόφιλοι άνδρες, 18-60 ετών, παρακολούθησαν δύο βίντεο, ένα VR κι ένα 2D,ίδιας διάρκειας και ίδιου περιεχομένου: ένα τρίο ανάμεσα σε έναν άνδρα και δύο γυναίκες (threesome), σύμφωνα με την σε πρώτο πρόσωπο προοπτική του άνδρα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα οι συμμετέχοντες, όταν παρακολουθούσαν το VR πορνό, σημείωσαν:
- Μεγαλύτερα ποσοστά σεξουαλικής και σωματικής διέγερσης
- Μεγαλύτερη σεξουαλική επιθυμία για τις ηθοποιούς του πορνό
- Μεγαλύτερο δέσιμο και επιθυμία αλληλεπίδρασης με τις ηθοποιούς. Ένιωσαν περισσότερο θελκτικοί και ότι οι ηθοποιοί τους κοιτούσαν κατευθείαν στα μάτια..
- Το VR πορνό θεωρήθηκε λιγότερο βαρετό και οι συμμετέχοντες ένιωσαν να ταυτίστηκαν με τον άνδρα ηθοποιό.
Τα παραπάνω ευρήματα καταδεικνύουν το ισχυρό αίσθημα εγγύτητας και την ψευδαίσθηση της αλληλεπίδρασης και κοινής εμπειρίας που βιώνονταν κατά την παρακολούθηση του VR πορνό, σε σχέση με το παραδοσιακό 2D. Μήπως, όμως, αυτό ωθεί τους άνδρες στην αναζήτηση της σεξουαλικής ικανοποίησης αλλά και της συναισθηματικής σύνδεσης μόνο μέσα από τη διάσταση της εικονικής πραγματικότητας; Και πόσο ωφέλιμο είναι αυτό για τη γενικότερη ευημερία στη ζωή τους και την ποιότητα στις συντροφικές τους σχέσεις;
Οι άνδρες που παρακολουθούν πορνό διαμορφώνουν μια μη ρεαλιστική εικόνα για τη σεξουαλικότητα, εγκλωβίζονται στα πρότυπα που προβάλλονται και διαμορφώνουν, αντίστοιχα, τις προσδοκίες τους σε σχέση και με τους ίδιους, αλλά και με τις συντρόφους τους. Η παρακολούθηση πορνό αποξενώνει ερωτικά και σεξουαλικά το ζευγάρι και οδηγεί τους άνδρες σε μια αυνανιστική συμπεριφορά, απειλώντας, έτσι, την ίδια τη σχέση με τη σύντροφο.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή:
Dekker, A., Wenzlaff, F., Biedermann, S. V., Briken, P., & Fuss, J. (2020). VR Porn as “Empathy Machine”? Perception of Self and Others in Virtual Reality Pornography. The Journal of Sex Research
Learn More
Digisexuality: Μια νέα τάση γεννιέται
Nέο στοίχημα για τους ειδικούς, η αντιμετώπιση των ανθρώπων που επιλέγουν να εκτονώσουν τη σεξουαλική τους ορμή χρησιμοποιώντας sex robots, virtual reality και avatars
Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστο και τον τομέα της σεξουαλικότητας. Τα sex robots ήταν το πρώτο βήμα για την είσοδο της κοινωνίας σε μια νέα εποχή, η οποία αφήνει στο παρελθόν την εγγύτητα της σεξουαλικότητας όπως τη γνωρίζαμε ως τώρα και μας προσκαλεί στον κόσμο του ψηφιακού σεξ.
Hδη οι πιο δημοφιλείς ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου έχουν εγκαινιάσει νέες κατηγορίες με σεξουαλικό υλικό εικονικής πραγματικότητας. Ο χρήστης για να μπορέσει να αξιοποιήσει το υλικό αυτό θα πρέπει να έχει το αντίστοιχο VRS (Virtual Reality Set), το οποίο αποτελείται από μία συσκευή που προσαρμόζεται στο κεφάλι και προσφέρει μια νέα εμπειρία, πιο ρεαλιστική και πιο ζωντανή από την κλασική παρακολούθηση στην οθόνη του υπολογιστή.
Η σεξουαλική επαφή όμως στo πλαίσιo της εικονικής πραγματικότητας δεν σταματάει εκεί. Αρκετές πρωταγωνίστριες ερωτικών ταινιών έχουν ήδη μπει στη διαδικασία να δημιουργήσουν 3D ψηφιακές εκδοχές τους (avatars) ούτως ώστε οι χρήστες, έναντι του ανάλογου αντιτίμου, να μπορούν να έχουν την αίσθηση ότι έρχονται σε απευθείας επαφή μαζί τους.
Τα sex robots, το σεξ σε εικονική πραγματικότητα και τα avatars που δημιουργούνται έχουν αρχίσει να γίνονται μέρος της καθημερινότητας πολλών ανθρώπων. Σε επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Sexual and Relationship Therapy» τον προηγούμενο μήνα, ερευνητές από τον Καναδά εισάγουν έναν νέο όρο στη διεθνή βιβλιογραφία για να περιγράψουν την κατηγορία των ανθρώπων αυτών, προειδοποιώντας ταυτόχρονα τους ειδικούς ψυχικής υγείας να είναι προετοιμασμένοι για την αύξηση των πελατών που ορίζονται ως «digisexuals».
Ο όρος αυτός απευθύνεται στους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι επιλέγουν να εκτονώσουν τη σεξουαλική τους ορμή χρησιμοποιώντας κάποιο από τα τεχνολογικά μέσα που αναφέρθηκαν ήδη ή που πρόκειται να εμφανιστούν μελλοντικά.
Ωστόσο η χρήση ψηφιακών μέσων για τη σεξουαλική ικανοποίηση του ατόμου δεν είναι κάτι που εμφανίζεται για πρώτη φορά. Η ταχύτατη εξέλιξη της τεχνολογίας σε συνδυασμό με το γεγονός ότι πλέον τυγχάνει τόσο ευρείας και καθολικής αποδοχής οδηγεί τους επιστήμονες να προτείνουν έναν διαχωρισμό στην ανάπτυξη του κλάδου αυτού. Προτείνουν δηλαδή την κατηγοριοποίηση της ψηφιακής σεξουαλικότητας (digisexuality) σε 1η και 2η γενιά.
■ Στην 1η γενιά ανήκουν όλα εκείνα τα ψηφιακά μέσα που αποσκοπούν στο να διευκολύνουν και να βελτιώσουν την αλληλεπίδραση με ένα άλλο άτομο.
Είναι ωστόσο γεγονός ότι η εξέλιξη των μέσων αυτών κάθε άλλο παρά ολοκληρωμένη μπορεί να θεωρείται, δεδομένου ότι συνεχίζουν να βελτιώνονται και να εμπλουτίζονται με νέες δυνατότητες. Τα ψηφιακά μέσα που ανήκουν στην 1η γενιά είναι πολλά και καλύπτουν ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων – από την κλασική πορνογραφία που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στο ερωτικό παιχνίδι μεταξύ δύο συντρόφων μέχρι το τηλεφωνικό και διαδικτυακό σεξ με κάμερα, τα ερωτικά βοηθήματα που ελέγχονται ασύρματα από το ζευγάρι και τις εφαρμογές που απευθύνονται σε άτομα που βρίσκονται σε αναζήτηση ερωτικού συντρόφου.
■ Η 2η γενιά των μέσων ψηφιακής σεξουαλικότητας έχει ως βασικό διακριτικό χαρακτηριστικό αυτό που αποτελεί την ειδοποιό διαφορά σε σχέση με την 1η γενιά, την εγωκεντρικότητα που ο χρήστης αναπτύσσει προσπαθώντας να βιώσει τη σεξουαλική ικανοποίηση χωρίς την ύπαρξη ερωτικού συντρόφου. Αυτό σηματοδοτεί ότι το κυρίαρχο ζητούμενο της σεξουαλικής ικανοποίησής του δεν είναι η αναζήτηση ενός σεξουαλικού συντρόφου.
Πιο απλά, ο ερωτικός σύντροφος σταματάει να υπάρχει, ή ακόμα κι αν υπάρχει, ο ρόλος του είναι πολύ περιορισμένος, σχεδόν υπολειτουργικός μέσα στη διαδικασία της σεξουαλικής εμπειρίας. Η ψηφιακή σεξουαλικότητα 2ης γενιάς είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο εξέλιξης, είναι χαρακτηριστικό όμως ότι τα πρώτα δείγματα υποδεικνύουν ιδιαίτερα μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης. Για την ώρα, τα πιο διαδεδομένα μέσα της 2ης γενιάς είναι τα sex robots (ή sexbots) και η σεξουαλική επαφή εικονικής πραγματικότητας (virtual reality sex).
Ηθικά ζητήματα
Τίθενται όμως και αρκετά ηθικά ζητήματα μαζί με τη ραγδαία αύξηση της ψηφιακής σεξουαλικότητας. Ζητήματα που αφορούν ακριβώς την ατομικότητα και την εγωκεντρικότητα με τις οποίες προσεγγίζεται η σεξουαλική επαφή, η οποία γίνεται αυτοσκοπός στοχεύοντας στη γρήγορη και επιθετική ηδονιστική ικανοποίηση του χρήστη, καθώς σταματάει να περιλαμβάνει δύο ανθρώπους που ενώνονται σωματικά και συναισθηματικά, με αποτέλεσμα ο ένας και μοναδικός «παίκτης» να μη μοιράζεται, να μην εκφράζεται και να μην επικοινωνεί με τον «άλλον».
Ουσιαστικά, «μαθαίνεις να κάνεις σεξ μόνος σου, χωρίς να χρειάζεσαι σύντροφο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό». Ο εθισμός, ο καταναγκασμός, η συναισθηματική σιωπή, η έλλειψη διαχείρισης της ανθρώπινης επικοινωνίας και, σε τελική ανάλυση, το ιδανικό της μοναξιάς σφραγίζουν ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο ο σύγχρονος άνθρωπος θα χρησιμοποιεί και θα χρησιμοποιείται από το σεξ (ηδονιστικός αυτοσκοπός).
Πώς θα μπορέσει να προστατευτεί το άτομο από την υπέρμετρη χρήση των νέων τεχνολογιών ώστε να μη σταματήσει να διεκδικεί την ανθρώπινη σεξουαλική συντροφιά, ειδικά σε μια χρονική περίοδο όπου τα οικονομικά άγχη και ο σύγχρονος τρόπος ζωής ενισχύουν τον ατομισμό, πνίγοντας στην κυριολεξία το άτομο που δεν επιθυμεί και φοβάται την εμπλοκή σε μια ανθρώπινη σχέση; Οι ψυχολογικές επιδράσεις της εγγύτητας, της οικειότητας και της αγάπης δεν καλύπτονται από ένα ρομπότ ή ένα ψηφιακό ολόγραμμα.
Κι όμως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν θέματα κοινωνικού άγχους και φοβίας. Το μέλλον θα δείξει και οι μελέτες αναμφίβολα θα έχουν ενδιαφέρον για το πώς αυτοί οι χρήστες θα «κλειδωθούν» περισσότερο ή θα βρουν το κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα μιας ανθρώπινης σχέσης…
Θάνος Ε. Ασκητής
Πηγή: Πρώτο Θέμα
Learn More