Η σεξουαλική ζωή στην εμμηνόπαυση: φταίνε μόνο οι ορμόνες μου;
Στην εποχή μας υιοθετούμε μία ιδιαίτερα καταστροφική τάση, βουτηγμένοι σε μία κουλτούρα που εξυψώνει την νεότητα και την ομορφιά της γυναίκας ταυτιζόμενη με αυτή. Φαίνεται να αρνούμαστε ότι ο χρόνος μπορεί να μας αλλάξει. Μία γυναίκα στην εμμηνόπαυση μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με αλλαγές στην διάθεσή της, την εικόνα της, τον ύπνο της, την αντιληπτική της σεξουαλικότητα και σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Οι αλλαγές στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών ή των συντρόφων τους στη μέση ηλικία δύναται να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής και τη σεξουαλική λειτουργία.
Ποιοι είναι οι λόγοι που «συνωμοτούν» κατά της σεξουαλικής μας ζωής στη μέση ηλικία; Συχνά, ενοχοποιούμε τις ορμονικές αλλαγές, που πράγματι μας οδηγούν σε μία νέα συνθήκη, μετακινώντας κάθε γυναίκα σε ένα μονοπάτι που χωρίζει την ζωή πριν και την ζωή μετά την εμμηνόπαυση. Είναι, όμως, οι βιολογικές μεταβολές αυτές καθαυτές που «μας καθορίζουν» σε αυτή τη φάση της ζωής;
Οι κοινωνικές αλλαγές που σχετίζονται με το στάδιο αυτό και τον τρόπο ζωής στη μέση ηλικία μπορεί επίσης να επηρεάσουν. Για παράδειγμα, οι επαγγελματικές υποχρεώσεις μπορεί να αυξάνονται, ενώ για άλλους προκύπτουν ανασφάλειες στον τομέα της εργασίας. Τα παιδιά που ζουν στο σπίτι είναι συχνά στα δύσκολα στάδια της εφηβείας, ενώ παράλληλα οι κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές έχουν αυξήσει την πιθανότητα τα ενήλικα τέκνα να παραμένουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στο πατρικό σπίτι, ενώ στην ίδια φάση υπάρχει και το «σύνδρομο της άδειας φωλιάς» (όταν οι γονείς μένουν μόνοι στο σπίτι, αφού τα παιδιά φεύγουν για σπουδές, για στρατιωτική θητεία κλπ).
Οι έρευνες, λοιπόν, διχάζονται ως προς το ποιοι από αυτούς τους παράγοντες συμβάλλουν περισσότερο στη μείωση της σεξουαλικής δραστηριότητας και της ικανοποίησης. Εκτός από την εμμηνόπαυση και την ηλικία η σημασία του σεξ για την ίδια τη γυναίκα, οι παράγοντες που διαμορφώνουν την σχέση, η ψυχική και σωματική υγεία είναι εξίσου σημαντικά!
Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Journal of Sex Research ανέλυσε δεδομένα από τη Βρετανική Εθνική Έρευνα για τις σεξουαλικές στάσεις και τον τρόπο ζωής των γυναικών στη μέση ηλικία. Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι η εμμηνόπαυση και η ηλικία δεν συσχετίστηκαν με καμία από τις διαστάσεις της σεξουαλικής εμπειρίας (δυσαρέσκεια, μειωμένη συχνότητα-αδράνεια, μειωμένη λειτουργία). Ωστόσο, η μειωμένη σχεσιακή ικανοποίηση συνδέθηκε και με τις τρεις διαστάσεις, ενώ η δυσκολία στην επικοινωνία συσχετίστηκε με τη δυσαρέσκεια και τη μειωμένη σεξουαλική λειτουργία. Επιπλέον, επιρροές στη σεξουαλική δραστηριότητα είχε η κούραση που αποδίδεται στις σύγχρονες προκλήσεις της μέσης ηλικίας και η ποιότητα της σχέσης που μεσολάβησε στον αρνητικό αντίκτυπο της σεξουαλικής εμπειρίας.
Συμπερασματικά, η σεξουαλική εμπειρία στη μέση ηλικία πρέπει να ερμηνεύεται λαμβάνοντας υπόψιν το στάδιο της ζωής, αλλά και την εποχή. Απαντώντας στο αρχικό μας ερώτημα, λοιπόν, σίγουρα δεν φταίνε μόνο οι ορμόνες! Όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε και τελικά να αντιμετωπίσουμε δυσκολίες στην σεξουαλική ζωή στην εμμηνόπαυση, οφείλουμε να έχουμε μία ολιστική εικόνα της ψυχοκοινωνικής και συντροφικής εμπειρίας της γυναίκας.
Πηγή: Wellings, K., Gibson, L., Lewis, R., Datta, J., Macdowall, W., & Mitchell, K. (2023). “We’re Just Tired”: Influences on Sexual Activity Among Male-Partnered Women in Midlife; A Mixed Method Study. The Journal of Sex Research, 1-14.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Η ενεργή σεξουαλική ζωή επιδρά στην εμμηνόπαυση της γυναίκας
Ένα στοιχείο της γυναικείας σεξουαλικής λειτουργίας που ακόμα και στις μέρες μας προβληματίζει την ιατρική κοινότητα είναι η ποικιλομορφία που παρατηρείται ως προς την ηλικία έναρξης της εμμηνόπαυσης. Πρόκειται για μία κατάσταση που σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από γενετικούς παράγοντες, ωστόσο πλέον εκτιμάται ότι η διακύμανση που παρατηρείται στην ηλικία εισόδου της γυναίκας στην εμμηνόπαυση είναι, σχεδόν κατά το ήμισυ, και αποτέλεσμα τρόπου ζωής.
Μια παράμετρος που μελετάται τα τελευταία χρόνια στην επιστημονική βιβλιογραφία αφορά τη συσχέτιση ανάμεσα στην οικογενειακή κατάσταση της γυναίκας και στην εμμηνόπαυση με τις έγγαμες ή εκείνες που έχουν σταθερή σχέση συμβίωσης, να «μπαίνουν» στην εμμηνόπαυση αργότερα από ό,τι εκείνες που είναι μόνες. Μια υπάρχουσα υπόθεση εντοπίζει τα αίτια της συσχέτισης αυτής στην συμβίωση ανδρών και γυναικών. Η σκέψη αυτή βασίζεται στην υπόθεση ότι η αυξημένη έκθεση σε αρσενικές φερομόνες (ως αποτέλεσμα της συγκατοίκησης) ενδέχεται να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης ενός κανονικού εμμηνορροϊκού κύκλου, καθυστερώντας έτσι την εμμηνόπαυση.
Μια νέα πρόταση φέρνει στο επίκεντρο τη σεξουαλική επαφή ως βασικό παράγοντα για την καθυστέρηση της εμμηνόπαυσης, δεδομένου ότι τα ζευγάρια που είναι έγγαμα ή συμβιώνουν έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν σεξουαλική ζωή. Την άποψη αυτή μελέτησε νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2020 στο επιστημονικό περιοδικό Royal Society Open Science. Η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα σχεδόν 3.000 γυναικών με μέση ηλικία τα 45 έτη.
Οι γυναίκες κλήθηκαν να απαντήσουν, αναφορικά με τους τελευταίους 6 μήνες, σε ερωτήσεις που αφορούσαν:
- τη συχνότητα των σεξουαλικών επαφών
- τα προκαταρκτικά παιχνίδια
- τον αυνανισμό.
Η σεξουαλική επαφή σε εβδομαδιαία βάση ήταν η πιο συνηθισμένη απάντηση, με το 64% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα να ανήκει στην κατηγορία αυτή.
Η ανάλυση των αποτελεσμάτων φανέρωσε πως οι γυναίκες που έκαναν σεξ σε εβδομαδιαία ή μηνιαία βάση είχαν περισσότερες πιθανότητες να καθυστερήσουν να «μπουν» στην εμμηνόπαυση, συγκριτικά με τις συνομήλικες που έκαναν πιο αραιά σεξ. Πιο συγκεκριμένα οι γυναίκες με συχνότερες σεξουαλικές επαφές είχαν 28% λιγότερες πιθανότητες να εμφανίσουν εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα.
Οι υπεύθυνοι της μελέτης αναφέρουν ότι τα ευρήματα αυτά ενδέχεται να οφείλονται σε εξελικτικούς-βιολογικούς παράγοντες, εντοπίζοντας μια συσχέτιση ανάμεσα στην πιθανότητα να μείνει έγκυος η γυναίκα και στην εμμηνόπαυση. Συγκεκριμένα υποθέτουν ότι μια σεξουαλικά ανενεργή γυναίκα έχει μηδενικές πιθανότητες να μείνει έγκυος, επομένως η συνέχιση της ωορρηξίας θεωρείται από τη φύση περιττή, άρα διακόπτεται.
Megan Arnot, Ruth Mace. Sexual frequency is associated with age of natural menopause: results from the Study of Women’s Health Across the Nation. Royal Society Open Science, 2020; 7 (1)
Learn More