Το άγχος του πατέρα στην εγκυμοσύνη και η επίδραση στο βρέφος μετά τη γέννησή του
Ένα από τα πεδία που έχει διερευνηθεί εκτενώς είναι οι διαταραχές της διάθεσης στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι οποίες έχουν αποδειχθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά:
- την κοινωνική
- τη συναισθηματική,
- τη συμπεριφορική,
- τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
Ταυτόχρονα η επίδραση αυτή έχει αποδειχτεί ότι επιμένει στο πέρασμα του χρόνου και δεν αποτελεί ένα παροδικό φαινόμενο. Για παράδειγμα, η πρόωρη έκθεση του βρέφους σε συμπτώματα κατάθλιψης ή άγχους της μητέρας, έχει συσχετιστεί:
- με μειωμένη ακαδημαϊκή επίδοση
- με προβλήματα συμπεριφοράς στην εφηβεία.
Τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει στραφεί και στην σημασία που έχει η συναισθηματική κατάσταση των πατέρων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς και στο κατά πόσο ευθύνεται για μακροπρόθεσμες συνέπειες στη ζωή των παιδιών μετά τη γέννησή τους.
Που καταλήγει νέα έρευνα;
Νέα μελέτη, με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Cambridge, είναι η πρώτη που συμπεριέλαβε τόσο τις μητέρες όσο και τους πατέρες και παρακολούθησε την ανάπτυξη του παιδιού σε διάστημα δύο ετών. Σύμφωνα με το πόρισμα της μελέτης όταν ο πατέρας είχε άγχος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τα παιδιά είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν:
- συναισθηματικά προβλήματα,
- προβλήματα συμπεριφοράς.
Τα βρέφη με αγχώδη πατέρα έτειναν να εμφανίζουν αυξημένη ευερεθιστότητα και ανησυχία, καθώς επίσης και να δυσκολεύονται περισσότερο στον ύπνο.
Η συγκεκριμένη μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2019 στο επιστημονικό περιοδικό Development & Psychopathology, μελέτησε 438 ζευγάρια τα οποία, χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγια και απαντώντας σε δομημένες συνεντεύξεις, κατέγραφαν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους σε τέσσερα χρονικά σημεία (στο τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και 4, 14 και 24 μήνες μετά τον τοκετό). Οι μητέρες και οι πατέρες αξιολόγησαν επίσης την ποιότητα της σχέσης τους, αλλά και την κοινωνικοσυναισθηματική προσαρμογή του παιδιού τους στους 14 και στους 24 μήνες.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν άμεση επίδραση στα παιδιά:
- της συναισθηματικής κατάστασης του πατέρα
- της ποιότητας της σχέσης των γονιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Τα παιδιά έως 2 ετών ήταν πιθανότερο:
- να έχουν συναισθηματικές δυσκολίες,
- να είναι ανήσυχα,
- να κλαίνε,
- να φοβούνται περισσότερο,
- να προσκολλώνται στους γονείς.
Τα προβλήματα αυτά ήταν πιο έντονα όταν εκείνοι αντιμετώπιζαν προβλήματα στη σχέση τους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και μετά τη γέννηση. Τα προβλήματα αυτά ποικίλουν από απλή έλλειψη επικοινωνίας και θετικών συναισθημάτων στο ζευγάρι έως καυγάδες και έλλειψη σεξουαλικής ζωής.
Αν και οι γενετικοί παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν εν μέρει τη σχέση μεταξύ της συναισθηματικής κατάστασης του πατέρα κατά την προγεννητική περίοδο και της συναισθηματικής και συμπεριφορικής ανάπτυξης των παιδιών, δεν μπορούν να εξηγήσουν πλήρως τη συσχέτιση. Παράλληλα, οι ερευνητές υποθέτουν ότι για τις μητέρες με αγχώδεις συντρόφους, το στρες μπορεί να μεταφέρεται ενδομητρίως και στο έμβρυο, ακόμα και αν οι ίδιες δεν εμφανίζουν συμπτώματα άγχους. Τα ευρήματα της μελέτης υπογραμμίζουν την ανάγκη για έγκαιρη και πιο αποτελεσματική στήριξη των ζευγαριών έτσι ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα για την μετάβαση στο ρόλο του γονέα.
Βασιλειάδης Ηλίας
Ψυχολόγος, M.Sc. Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΨΣΥ
Hughes, C., Devine, R. T., Mesman, J., & Blair, C. (2019). Parental well-being, couple relationship quality, and children’s behavioral problems in the first 2 years of life. Development and psychopathology, 1-10.
Learn More
Το σεξ στο ζευγάρι που γέννησε…
Η δημιουργία οικογένειας και η απόκτηση απογόνων αποτελούν τον μεγαλύτερο πόθο των περισσότερων ανθρώπων. Ωστόσο, η γέννηση ενός παιδιού συνήθως επηρεάζει αρνητικά τη σεξουαλική ζωή των γονέων. Η κούραση, το άγχος, οι ευθύνες και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, που συνεπάγεται η φροντίδα ενός μωρού, έχουν ως αποτέλεσμα την υποτονική ερωτική επιθυμία και οδηγούν στη ραγδαία μείωση ή ακόμα και στην πλήρη απουσία σεξουαλικών συνευρέσεων.
Τα προβλήματα στη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού μπορεί να ξεκινήσουν πριν από το στάδιο της εγκυμοσύνης, καθώς πολλές γυναίκες ενδιαφέρονται για σεξουαλική συνεύρεση μόνο κατά τις γόνιμες μέρες και τότε οι σύντροφοί τους καλούνται να εκτελέσουν το καθήκον τους. Το γεγονός αυτό προκαλεί άγχος στους άντρες και είναι ικανό να τους δημιουργήσει κάποια (ψυχογενή) σεξουαλική δυσλειτουργία. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η γυναίκα έχει περισσότερες ορμές, όμως δεν είναι συχνές οι σεξουαλικές επαφές στο ζευγάρι, διότι η αύξηση του σωματικού βάρους της γυναίκας, αλλά και η αλλαγή της εικόνας της που σιγά-σιγά «φουσκώνει», προκαλούν μειωμένη ερωτική επιθυμία στον άντρα. Επιπλέον, πολλά ζευγάρια αποφεύγουν τη σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια της κύησης, καθώς φοβούνται ότι θα δημιουργήσει προβλήματα στο έμβρυο.
Μετά τη γέννηση του παιδιού, πολλές μητέρες έχουν μειωμένη σεξουαλική επιθυμία και ασχολούνται αποκλειστικά με τη φροντίδα του παιδιού τους. Παραμελούν τον ρόλο της ερωτικού συντρόφου και αφοσιώνονται στον ρόλο της μητέρας, καθώς η σεξουαλική επαφή δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητά τους. Επιπλέον, οι ορμονικές αλλαγές στις νέες μητέρες προκαλούν συχνά επιλόχεια κατάθλιψη, η οποία συντελεί στη μειωμένη διάθεση για σεξουαλική δραστηριότητα, ενώ, ακόμα, αρκετές γυναίκες αρκούνται στη σωματική επαφή που τους προσφέρει ο θηλασμός και το κράτημα του βρέφους στην αγκαλιά τους. Άλλος ένας λόγος που οδηγεί στην επιδείνωση της σεξουαλικής ζωής του ζευγαριού είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης της μητέρας. Πιο συγκεκριμένα, η γυναίκα είναι πιθανόν να θεωρεί ότι δεν είναι πλέον ελκυστική και επιθυμητή από τον σύντροφό της, εξαιτίας των αλλαγών στο σώμα της και των πολλών κιλών που προσπαθεί να χάσει. Είναι πολύ πιθανό να νιώθει άβολα, να ντρέπεται και να φοβάται ότι το σώμα της δεν θα επανέλθει στην κατάσταση που ήταν πριν από την εγκυμοσύνη. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε βέβαια και τη μειωμένη ερωτική επιθυμία των αντρών, η οποία οφείλεται κυρίως στο άγχος, στην κούραση και στο αίσθημα παραμέλησης που νιώθουν από τη σύντροφό τους. Επίσης, παύουν να έχουν σεξουαλικές φαντασιώσεις και δεν τη βλέπουν ως ερωμένη τους αλλά ως μητέρα του παιδιού τους, ιδίως στην φάση του θηλασμού που ο άνδρας αισθάνεται την «ιερή εικόνα» που βιώνει.
Ιδιαίτερα χρήσιμα είναι τα ευρήματα ερευνών που αποκαλύπτουν τις πραγματικές διαστάσεις του πρόβληματος. Πιο συγκεκριμένα, έρευνα του Πανεπιστημίου του Michigan έδειξε ότι μόλις το 30% των ζευγαριών άρχισε τις σεξουαλικές επαφές στις πρώτες 6 εβδομάδες μετά τον τοκετό, ενώ περίπου το 50% των ζευγαριών ξεκίνησε πάλι τις ερωτικές συνευρέσεις στις πρώτες 7-12 βδομάδες μετά τη γέννηση του παιδιού. Έχει παρατηρηθεί ακόμα ότι πολλά ζευγάρια αποφεύγουν τη σεξουαλική επαφή, διότι φοβούνται το ενδεχόμενο μιας νέας εγκυμοσύνης σε σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς γνωρίζουν ότι δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά στις υποχρεώσεις και στις ευθύνες που απορρέουν από αυτή. Άλλωστε το δυτικό μοντέλο ζωής της σύγχρονης γυναίκας θεωρεί και το ένα παιδί αρκετό για τη ζωή του γάμου της. Μάλιστα σε πολλές μελέτες καταγράφεται η μεγαλύτερη επιθυμία του άνδρα για επόμενο παιδί, παρά της γυναίκας η οποία αισθάνεται ότι φορτώνεται με μια επόμενη εγκυμοσύνη και ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα ή ακόμη ότι «φρενάρει» και η καριέρα που έχει μεγαλύτερη σημασία σήμερα από ότι ένα παιδί…
Ένα σημαντικό ποσοστό ζευγαριών (20%) χρειάστηκε διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών για να ξεκινήσει τις σεξουαλικές επαφές. Επιπροσθέτως, σύμφωνα με έρευνα του Ahlborg (2008), στην οποία συμμετείχαν 2.000 ζευγάρια, η σεξουαλική επιθυμία και η σεξουαλική ικανοποίηση των ζευγαριών, 4 χρόνια μετά τη γέννηση του παιδιού, εξακολουθούσαν να είναι σε χαμηλό επίπεδο και η αύξηση της συχνότητας των σεξουαλικών επαφών ήταν ελάχιστη. Άλλο ένα πολύ σημαντικό εύρημα της έρευναςέδειξε οτι το 50% των ζευγαριών δήλωσε πως η ποιότητα της σεξουαλικής τους σχέσης ήταν μέτρια έως και κακή, οκτώ μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού.
Αξίζει, όμως, να σημειωθεί ότι σε αρκετά ζευγάρια η απόκτηση ενός παιδιού είναι περισσότερο η αφορμή και όχι η αιτία για τις μειωμένες σεξουαλικές επαφές. Χρησιμοποιούν ως πρόσχημα τη γέννηση του παιδιού, προκειμένου να αποκρύψουν τα πραγματικά αίτια του προβλήματος. Ορισμένα από αυτά μπορεί να είναι η προβληματική επικοινωνία ανάμεσα στο ζευγάρι, η πλήξη, η ρουτίνα, το άγχος, ησυνήθεια των συντρόφων να παραμελούν τον εαυτό τους, αλλά και η ύπαρξη σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
Πολλά ζευγάρια χρησιμοποιούν τη γέννηση ενός παιδιού ως μέσο, προκειμένου να διατηρήσουν τη σχέση τους. Έχουν τη λανθασμένη πεποίθηση ότι ο ερχομός ενός παιδιού θα τους ενώσει, θα σταθεροποιήσει τη σχέση τους, θα δώσει νέα πνοή, θα αποκαταστήσει τα προβλήματα επικοινωνίας και θα αναθερμάνει το ερωτικό τους πάθος. Ωστόσο, αυτή η κίνηση φανερώνει ανωριμότητα και επιπολαιότητα, καθώς η γέννηση του παιδιού δεν μπορεί να εξαλείψει τα σημαντικά προβλήματα μιας δυσλειτουργικής σχέσης και δεν μπορεί να αποτρέψει τη διάλυσή της. Και η παροιμία «η σχέση γεννάει ένα παιδί και όχι το παιδί μια σχέση» δικαιώνεται καθημερινά, βλέποντας γύρω μας τις προβληματικές οικογένειες.
Πολύ σημαντική είναι η συμμετοχήτου πατέρα στη φροντίδα του βρέφους, διότι με αυτόν τον τρόποκαλύπτειεν μέρει την ανάγκη του για τρυφερότητα και βοηθάει τη σύντροφό του να ξεκουραστεί. Επίσης, επιτυγχάνεταιη ψυχική σύνδεση του ζευγαριού και επανέρχεται σταδιακά η σεξουαλική του επιθυμία.Επιπροσθέτως, είναι αναγκαίο για τη γυναίκα να ασχοληθεί με την εμφάνισή της, ούτως ώστε να νιώσει πολύ σύντομα άνετα με το σώμα της και να επανακτήσει την αυτοπεποίθησή της. Το πιο σημαντικό είναι όμως να μην ξεχνούν οι γονείς ότι παραμένουν εραστές και να βρίσκουν λίγο χρόνο για μικρές αποδράσειςπου θα ανανεώνουν την ερωτική τους σχέση. Δυστυχώς, το σύνηθες είναι να πέφτουν με τα μούτρα πάνω στο παιδί… ξεχνώντας ο ένας την μούρη του άλλου!!
Εν κατακλείδι, ο ερχομός ενός παιδιού αποτελεί ίσως το σημαντικότερο βήμα στον κύκλο μιας ερωτικής σχέσης και συχνά θέτει στο περιθώριο τη σεξουαλική ζωή των συντρόφων-γονέων.Αυτό που αξίζει να θυμόμαστε μάλιστα, όταν γίνουμε γονείς είναι το εξής: Η ευτυχία των παιδιών συνδέεται άμεσα με την ευτυχία των γονιών τους και η ευτυχία των γονιών προϋποθέτει μια υγιή σεξουαλική ζωή, που ξεκινάει από τη γνωριμία, προχωράει και μέσα στην εγκυμοσύνη και φυσικά ζει και βασιλεύει μετά από αυτήν!
Θάνος Ε. Ασκητής
Πηγή: Πρώτο Θέμα
Learn More