Μεγαλώνοντας ένα παιδί με αυτισμό
Η σχέση μας, από μόνη της, είναι μία συνθήκη που απαιτεί προσπάθειες, αμοιβαίες υποχωρήσεις, συνεργασία, μοίρασμα, επικοινωνία. Για να διατηρηθεί μέσα στο χρόνο, μας θέλει ενεργούς «παίκτες» και λειτουργικούς συνοδοιπόρους. Τι συμβαίνει όταν ένα ζευγάρι, που κάνει το επόμενο βήμα, αποκτάει ένα παιδί, μετά από κάποιο χρόνο καταλαβαίνει ότι είναι στο φάσμα του αυτισμού;
Τα κύρια γνωρίσματα του αυτισμού είναι η διαταραχή στην επικοινωνία, στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στο ενδιαφέρον για άλλα άτομα. Μερικά χαρακτηριστικά είναι οι συνεχόμενες στερεοτυπικές κινήσεις, απώλεια της φαντασίας, δυσκολίες στην βλεμματική επαφή, το λόγο, την κίνηση και το συντονισμό, καθώς επίσης και απρόβλεπτες συναισθηματικές αντιδράσεις. Πολύ καλή μακρόχρονη μνήμη και ανεπτυγμένες δεξιότητες στη μουσική και τα μαθηματικά αποτελούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, χαρακτηριστικά γνωρίσματα του αυτισμού.
Υπάρχουν αρκετές παρεμβάσεις οι οποίες στοχεύουν στην βελτίωση δεξιοτήτων επικοινωνίας, ένταξης στην κοινωνία και ψυχικής στήριξης του παιδιού, αλλά και της οικογένειας, με απώτερο στόχο τη δημιουργία υποστηρικτικού και όσο το δυνατόν περισσότερο λειτουργικού περιβάλλοντος.
Η ανατροφή ενός παιδιού με αυτισμό μπορεί να φέρει μεγάλες προκλήσεις στη σχέση ενός ζευγαριού:
Πίεση: Η φροντίδα ενός παιδιού απαιτεί ενέργεια, χρόνο και προσοχή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα στρες για τους γονείς, που καλούνται να ανταπεξέλθουν σε μία συνθήκη, που απαιτεί υπομονή και δύναμη.
Επικοινωνιακά προβλήματα: Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού συχνά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην επικοινωνία και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει εντάσεις και να δοκιμάσει τις αντοχές και την επικοινωνία μεταξύ των γονέων.
Οικονομικές δυσκολίες: Οι υποστηρικτικές, θεραπευτικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις συνήθως είναι δαπανηρές και χρόνιες, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε οικονομική εξάντληση και να εντείνει το στρες για το ζευγάρι.
Διαφωνίες σχετικά με την ανατροφή: Οι γονείς μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης του παιδιού. Αυτό μπορεί να προκαλέσει συγκρούσεις και να αρχίσει να δημιουργεί απόσταση μεταξύ τους. Δεν είναι λίγες οι φορές, που ένας γονέας μπορεί να δυσκολεύεται να αποδεχτεί την ιδιαιτερότητα του παιδιού.
Έλλειψη χρόνου για τη σχέση: Η ενασχόληση με το παιδί μπορεί να αφαιρέσει αρκετό χρόνο από τη σχέση του ζευγαριού. Σε πολλές περιπτώσεις το ζευγάρι μπορεί να μην έχει σχεδόν καθόλου προσωπικό χρόνο. Αυτό δύναται να οδηγήσει σε απομόνωση και απομάκρυνση συναισθηματική, αλλά και σεξουαλική.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αν και η φροντίδα ενός παιδιού με αυτισμό φέρνει προκλήσεις, γίνεται επίσης να ενισχύσει τη σχέση ενός ζευγαριού, καθώς οι γονείς μπορούν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την ευημερία του παιδιού τους.
Δύο σπουδαίες λέξεις – κλειδιά για την συνέχεια μέσα σε μία δυσκολία είναι:
Αποδοχή είναι σημαντική για την πορεία του παιδιού και την οικογενειακή δυναμική. Είναι ένα βήμα προς την κατανόηση και την αγάπη προς το παιδί, όπως είναι και προς τη δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος για την ανάπτυξή του, αλλά και για τη δική μας σχέση, ως σύντροφοι και γονείς.
Υποστήριξη ατομική, αλλά και ζεύγους. Είναι σημαντικό το ζευγάρι να φροντίζει και για την δική του ευημερία. Ένας γονέας προκειμένου να βλέπει το παιδί του χαρούμενο και να νιώθει ότι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για το καλό του, μπορεί να παραγκωνίσει την δική του ψυχική εικόνα.
Ως γονέας, σύντροφος, σύζυγος, άνθρωπος, δεν ξεχνάω να αγαπάω τον εαυτό μου και να θυμάμαι πώς η φροντίδα της συντροφικότητάς μου θα κάνει καλό, τόσο σε εμάς τους ίδιους σα ζευγάρι, αλλά και στο παιδί μας.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Οι μεταβολές που φέρνει στη ζωή μας ένα παιδί και 6 σημεία που πρέπει να θυμόμαστε!
Ο ερχομός ενός παιδιού μας φέρνει αντιμέτωπους με πρωτόγνωρα συναισθήματα και αλλάζει τις συνθήκες ζωής. Στιγμές συγκίνησης, χαράς, βαθιάς αγάπης και συνειδητοποίησης ότι τίποτα δεν μοιάζει όπως πριν, η ζωή πια «χρωματίζεται» διαφορετικά. Πλέον, τόσο η μητέρα, όσο και ο πατέρας, δεν υπάρχουν ως μονάδες, αλλά ως γονείς και προστάτες του παιδιού τους.
Η μετάβαση από την συντροφικότητα στη γονεϊκότητα δεν είναι κάτι απλό. Πολλές φορές διαβάζουμε όλα τα όμορφα που θα εμπλουτίσουν την ζωή μας με τον ερχομό του νέου μέλους. Είμαστε, όμως, προετοιμασμένοι και για τις δυσκολίες που μπορεί να συναντήσουμε, την συνεργασία που απαιτείται για το μεγάλωμα ενός παιδιού, καθώς και την ισορροπία που χρειάζεται, για να βρούμε τον εαυτό μας και να προστατέψουμε τη σχέση μας;
Ένα μωρό χρειάζεται αποκλειστικά την φροντίδα μας, ιδιαίτερα τον πρώτο χρόνο της ζωής του. Ως εκ τούτου, οι ώρες της ημέρας που θα μπορούμε να αφιερώσουμε στον εαυτό μας μειώνονται κατακόρυφα.
Μια νέα μητέρα που ασχολείται αποκλειστικά με την φροντίδα του μωρού της, μπορεί να νιώσει αποκομμένη από την κοινωνική ζωή, να αισθανθεί μόνη και χωρίς στήριξη, κάτι που δύναται να οδηγήσει σε έντονη δυσφορία, ακόμη και επιλόχειο κατάθλιψη. Η επιλόχειος κατάθλιψη εμφανίζεται εντός των πρώτων 12 μηνών μετά τον τοκετό και ο επιπολασμός των καταθλιπτικών συμπτωμάτων κυμαίνεται ευρέως μεταξύ 13-19% των μητέρων. Παρόμοια ποσοστά αναφέρονται και στους συντρόφους με επιλόχειο κατάθλιψη (partner postpartum depression) με μέσο επιπολασμό 14,8%. Η συνειδητοποίηση πως έχει ξεκινήσει μία νέα πραγματικότητα είναι συχνά δύσκολη.
Ο ερχομός του παιδιού έρχεται να «δοκιμάσει» την δυναμική του ζευγαριού. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η σεξουαλική μας ζωή θα επηρεαστεί τον πρώτο καιρό. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες συνήθως αντιμετωπίζουν μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα, εξαιτίας των ορμονικών και ψυχολογικών αλλαγών που φυσιολογικά συμβαίνουν μετά τον τοκετό. Από την άλλη, ο πατέρας μπορεί επίσης να βιώνει δυσκολία στο να έρθει κοντά ερωτικά με την σύντροφό του, η οποία πια έχει το ρόλο της μητέρας του παιδιού του. Το πότε ακριβώς οι νέοι γονείς θα έρθουν ξανά σε επαφή είναι δική τους επιλογή και κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει, γιατί εξαρτάται από το πως οι ίδιοι νιώθουν στο κομμάτι αυτό. Σύμφωνα με μελέτες, η ομαλότητα της σεξουαλικής λειτουργίας ενός ζευγαριού και η ικανοποίησή του από τη σχέση συνδέονται. Ένα υψηλό επίπεδο ικανοποίησης από τη σχέση συνδέεται με υψηλό επίπεδο σεξουαλικής λειτουργίας.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως:
- Είναι μία μεταβατική περιόδος στης ζωή μας που απαιτεί αφοσίωση και δύναμη, ωστόσο δεν θα είναι «για πάντα».
- Εάν υπάρχει καλή συνεργασία μεταξύ των γονιών μπορεί να προσφέρει ο ένας στον άλλον στιγμές λίγης χαλάρωσης και ξεκούρασης.
- Είναι σημαντικό το ζευγάρι να επικοινωνεί τις επιθυμίες του, τα συναισθήματά του και τις σκέψεις του.
- Ο ύπνος, που πολλές φορές είναι ακανόνιστος ή/και σημαντικά μειωμένος, η μέθοδος τοκετού, οι ορμονικές αλλαγές και ο θηλασμός μπορούν να επηρεάσουν την σεξουαλική μας λειτουργία. Είναι σημαντικό να ενημερωθούμε έγκυρα για τις φυσικές μεταβολές και τα σεξουαλικά ερωτήματα, που αφορούν τη νέα πραγματικότητα.
- Η σεξουαλική μας ζωή είναι φυσικό να παραμεριστεί τους πρώτους μήνες. Ωστόσο, οι δύο σύντροφοι δεν πρέπει να ξεχνούν ότι παραμένουν ζευγάρι με σεξουαλικές ανάγκες και η σεξουαλικότητα συνεχίζει να αποτελεί κομμάτι του εαυτού μας.
- Υπάρχει κίνδυνος να μπούμε σε έναν φαύλο κύκλο σύγκρουσης ή παραίτησης και να εγκλωβιστούμε μέσα στο πρόβλημα. Αν νιώσουμε ότι το μωρό έχει «βλάψει» τη σχέση μας, είναι σημαντικό να ζητήσουμε ψυχοθεραπευτική στήριξη, προκειμένου η σχέση μας να προστατευτεί.
Για πολλούς ανθρώπους, το να γίνουν γονείς δίνει στη ζωή τους μια νέα αίσθηση σκοπού και νόηματος. Ωστόσο, κάθε νέα αρχή απαιτεί προσαρμογή και όσο πιο ενημερωμένοι, τόσο πιο «οπλισμένοι» είμαστε γι’ αυτό που μας περιμένει.
Πηγές:
Szollosi, K., Komka, K., & Szabo, L. (2022). Risk factors for sexual dysfunction during the first year postpartum: A prospective study. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 157(2), 303-312.
Le, J., Alhusen, J., & Dreisbach, C. (2023). Screening for Partner Postpartum Depression: A Systematic Review. MCN: The American Journal of Maternal/Child Nursing, 10-1097.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.