Η σεξουαλικότητα της γυναίκας μέσα από την πανδημία
Η πανδημία του Covid-19 έχει διαταράξει τις ζωές, την καθημερινότητα αλλά και την υγεία ενός μεγάλου αριθμού του παγκόσμιου πληθυσμού. Η «κοινωνική κανονικότητα» έχει ανατραπεί σε σχεδόν όλους τους τομείς (οικονομικός, πολιτικός) ως αποτέλεσμα των μέτρων περιορισμού της διασποράς. Το άγχος και ο φόβος για την προσωπική υγεία και την υγεία των οικείων προσώπων ενισχύουν την εμφάνιση αρνητικών συναισθημάτων τα οποία μαζί με την αβεβαιότητα που απορρέει από τις συνέπειες τις πανδημίας επιδρούν αρνητικά και στις διαπροσωπικές σχέσεις.
Οι επιπτώσεις στην υγεία λόγω της πανδημίας φυσικά αφορούν και την ψυχική υγεία, με τα επίπεδα καταθλιπτικών συμπτωμάτων και άγχους να ανεβαίνουν με ανησυχητικό ρυθμό. Στις μέχρι τώρα έρευνες, οι γυναίκες φαίνεται να βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν τις συνέπειες της πανδημίας, ιδιαίτερα στον εργασιακό τομέα καθώς αναμένεται από εκείνες, σε μεγαλύτερο βαθμό, να υποστηρίξουν τα παιδιά κατά τις περιόδους του lock-down. Όλα τα παραπάνω συντελούν στην επιβάρυνση και της ψυχικής υγείας, η οποία μαζί με τη σεξουαλική υγεία, αποτελούν τις βασικές συνιστώσες της ποιότητας ζωής του ανθρώπου (quality of life) αλλά και του «ευ ζην» (well-being). Μελέτες στην αρχή της πανδημίας προσπάθησαν να απαντήσουν στο κατά πόσο έχει επηρεαστεί η γυναικεία σεξουαλικότητα.
Σε πρόσφατη μελέτη σε 91 γυναίκες, με μέσο όρο ηλικίας τα 43 έτη, αξιολογήθηκαν ως προς τη σεξουαλική τους λειτουργικότητα, πριν και κατά την διάρκεια της πανδημίας. Η πλειοψηφία των γυναικών (82%) βρισκόταν σε μια σταθερή σχέση και το 50% γνώριζε κάποιον από το άμεσο περιβάλλον που μολύνθηκε από τον Covid-19. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν μια επιδείνωση, σε όλους τους τομείς της σεξουαλικής λειτουργίας (sexual function) γενικά. Οι τομείς οι οποίοι φάνηκε να επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν αυτοί της σεξουαλικής διέγερσης (arousal), της κολπικής εφύγρανσης (lubrication) και της σεξουαλικής ευχαρίστησης (sexual satisfaction). Επιπλέον, ένας σημαντικός αριθμός γυναικών φάνηκε να εμφανίζει δυσκολία στην κορύφωση. Η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών δεν φάνηκε να επηρεάζεται σημαντικά από το lockdown, σε αντίθεση με την ποιότητα η οποία παρουσίασε πτώση.
Σύμφωνα με τη μελέτη οι γυναίκες οι οποίες βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία, ως αποτέλεσμα της πανδημίας, ήταν εκείνες που εμφάνισαν και συμπτώματα ή διάγνωση κάποιας ψυχικής νόσου. Πιο συγκεκριμένα, μέσω διαγνωστικών τεστ που χορηγήθηκαν στις συμμετέχουσες, φάνηκε πως τα συμπτώματα της κατάθλιψης αλλά και τα υψηλά επίπεδα άγχους έδρασαν καταλυτικά ως προς τον κίνδυνο αλλά και την εμφάνιση κάποιας σεξουαλικής δυσλειτουργίας.
Η παρούσα έρευνα είναι η πρώτη που αξιολογεί την γυναικεία σεξουαλική λειτουργία πριν και κατά την διάρκεια της πανδημίας. Γνωρίζοντας πως οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην σεξουαλικότητα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι o Covid επηρεάζει τις διαφυλικές σχέσεις. Η αντιμετώπιση αυτών των δυσκολιών είναι ύψιστης σημασίας καθώς έχει αποδειχθεί ότι η σεξουαλική δραστηριότητα έχει μια προστατευτική δράση απέναντι στις συνέπειες της πανδημίας (Mollaioli et al., 2021).
Γεωργουδάκης Γιώργος
Ψυχολόγος
MSc Κλινικής Ψυχολογίας
Επιστημονικός συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Bhambhvani, H. P., Chen, T., Kasman, A. M., Wilson-King, G., Enemchukwu, E., & Eisenberg, M. L. (2021). Female Sexual Function During the COVID-19 Pandemic in the United States: female sexual dysfunction amidst COVID-19 pandemic. Sexual Medicine.
Learn More
Σχέση εικόνας σώματος και γυναικείας σεξουαλικής λειτουργίας: Ο ρόλος της σεξουαλικής αυτοεκτίμησης κι επικοινωνίας
Πλευρές της γυναικείας σεξουαλικής λειτουργίας όπως επιθυμία,διέγερση, κολπική εφύγρανση,οργασμός και σεξουαλική ικανοποίηση (sexual satisfaction) επηρεάζονται από τις υποκειμενικές πεποιθήσεις που διατηρούν οι ίδιες για το σώμα τους. Η εικόνα σώματος (body image) εμπερικλείει τις πεποιθήσεις, στάσεις και συμπεριφορές που διατηρεί μια γυναίκα σχετικά με την εξωτερική της εμφάνιση και χαρακτηρίζεται ως θετική (εκτίμηση-body appreciation, αποδοχή και αγάπη για το σώμα) ή αρνητική (μειωμένη εκτίμηση, ικανοποίηση καθώς και ντροπή για το σώμα).
Μια θετική εικόνα σώματος συμβάλλει στην ενίσχυση της σεξουαλικής λειτουργίας (σεξουαλική επιθυμία, διέγερση και οργασμός) και ικανοποίησης της γυναίκας, ενώ μια αρνητική την οδηγεί σε αποφυγή των σεξουαλικών επαφών, μειωμένα επίπεδα διέγερσης, δυσκολία στον οργασμό, μειωμένη σεξουαλική ικανοποίηση και αυξημένα επίπεδα σεξουαλικής δυσφορίας. Μια γυναίκα με αρνητική εικόνα σώματος χαρακτηρίζεται από διαστρεβλωμένες αντιλήψεις και υπέρμετρη ενασχόληση με αυτό, που συχνά εμπερικλείει αντιρροπιστικές συμπεριφορές (έντονη σωματική άσκηση, νηστεία, διουρητικά), οι οποίες αποκτούν συστηματικότητα και ένταση μέσα στο φάσμα διατροφικών διαταραχών.
Ποιοι παράγοντες παρεμβάλλονται και καθορίζουν ακριβώς αυτή τη συσχέτιση εικόνας σώματος και σεξουαλικής λειτουργίας;
- Η σεξουαλική αυτοεκτίμηση (sexual self-esteem) αναφέρεται στη σεξουαλική αυτοπεποίθηση (sexual confidence), δηλαδή την ικανότητα του ατόμου να αντλεί ικανοποίηση μέσα από την ελεύθερη έκφραση της σεξουαλικότητάς του, καθώς και στη διεκδίκηση ενός ενεργού σεξουαλικού ρόλου. Έχει φανεί ότι η θετική εικόνα σώματος σχετίζεται με μεγαλύτερη σεξουαλική αυτοεκτίμηση.
- Η σεξουαλική επικοινωνία (sexual communication) αναφέρεται στο να μοιράζονται οι σύντροφοι τις ανάγκες, επιθυμίες, φαντασιώσεις, προβληματισμούς τους γύρω από το σεξ. Έχει βρεθεί ότι γυναίκες που έχουν θετική εικόνα σώματος νιώθουν πιο άνετα να επικοινωνήσουν για σεξουαλικά θέματα με το σύντροφο τους. Αφετέρου, γυναίκες που δεν είναι ικανοποιημένες με το σώμα τους είναι λιγότερο πιθανό μπουν στη διαδικασία να συζητήσουν με το σύντροφο τους τη χρήση προφυλακτικού στο σεξ, από φόβο μήπως εγκαταλειφθούν, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια δυσανάλογη σχέση κόστους- οφέλους ανάμεσα στους συντρόφους.
Χαρακτηριστική είναι έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2021 στο περιοδικό The Journal of Sexual Medicine, περιλάμβανε 510 γυναίκες, ηλικίας 18-53 ετών (Μ.Ο ηλικίας: 28 έτη) και διερευνούσε το πώς σχετίζεται η σεξουαλική αυτοεκτίμηση και επικοινωνία με την εικόνα σώματος και τη σεξουαλική λειτουργία. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν τα όσα προαναφέρθηκαν.
Ειδικότερα, οι γυναίκες που είχαν θετική εικόνα σώματος ανέφεραν:
- αυξημένα επίπεδα σεξουαλικής αυτοεκτίμησης (πχ ως σεξουαλικοί σύντροφοι, ένιωθαν αυτοπεποίθηση και αυτοαξιολογούνταν υψηλά)
- μεγαλύτερη σεξουαλική επικοινωνία (δηλαδή μικρότερη δυσκολία και αμηχανία να μοιραστούν με το σύντροφο τους τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις, λεπτομέρειες για τη σεξουαλική τους ζωή και μεγαλύτερη προθυμία να συζητήσουν για την επίλυση σεξουαλικών προβλημάτων)
- υψηλότερα επίπεδα σεξουαλικής λειτουργίας (πχ διέγερσης, συχνότητα οργασμών, λιγότερος πόνος στη διάρκεια σεξουαλικών επαφών)
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής αυτοεκτίμησης, και κατ’ επέκταση
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής επικοινωνίας και λειτουργίας.
Από την άλλη πλευρά, γυναίκες που ανησυχούσαν για το σώμα τους στη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής με το σύντροφο, σκεπτόμενες ότι είναι κακό να είσαι γυμνός μπροστά στο σύντροφο σου ή ότι θα τις θεωρήσει άσχημες, ανέφεραν:
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής αυτοεκτίμησης, και κατ’ επέκταση
- μικρότερα επίπεδα σεξουαλικής επικοινωνίας και λειτουργίας.
Οι παραπάνω παράμετροι έχουν αμφίδρομη σχέση και αποτελούν σημαντικά στοιχεία στη συντροφική και ερωτική ζωή ενός ζευγαριού. Οι πεποιθήσεις και οι στάσεις της γυναίκας για το σώμα της είναι μείζονος σημασίας για τη σεξουαλική της αυτοεκτίμηση, επικοινωνία και λειτουργία. Κρίνεται σημαντικό στις περιπτώσεις που δυσκολεύεται να διαχειριστεί και να επικοινωνήσει στο σύντροφο της τυχόν αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα να ζητάει τη βοήθεια ενός επαγγελματία σεξουαλικής υγείας.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Wu T, Zheng Y. (2021). Effect of Sexual Esteem and Sexual Communication on the Relationship Between Body Image and Sexual Function in Chinese Heterosexual Women. Τhe Journal of Sexual Medicine ;18(3):474-486.
Learn More