Κακοποίηση: Μία άλλη όψη του νομίσματος, πηγαίνοντας από τον κίνδυνο στην προστασία
Το φλερτ είναι μία όμορφη συνθήκη που φέρνει κοντά δύο ανθρώπους. Αφορά την έκφραση λεκτικής ή μη λεκτικής επικοινωνίας προς έναν άλλο άνθρωπο, που μας ελκύει. Στην εποχή μας παρατηρούμε μία τάση να το προσεγγίζουμε σαν ιδέα με δεύτερες σκέψεις. Από τη μία, υπάρχει ο φόβος της απόρριψης, άρα δεν φλερτάρω, γιατί φοβάμαι ότι θα εισπράξω το «όχι» και στην αντίθετη όχθη, η φοβία και καχυποψία πώς το άτομο που με φλερτάρει μπορεί να με βλάψει.
Τα περιστατικά βίας, κακοποίησης, ακόμα και δολοφονίας, που γίνονται όλο και περισσότερο γνωστά, μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να τα αναπαράγουν σε μεγάλο βαθμό, αναμφίβολα μας φέρνουν αντιμέτωπους με δυσπιστία. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα ερώτημα ποια είναι τα όρια μεταξύ του φλερτ και της συμπεριφοράς που καταπατάει τα όριά μου;
Η ισορροπία βρίσκεται κάπου στη μέση. Παρατηρούμε πως αρκετοί άνθρωποι πια διστάζουν να μιλήσουν, να ανοιχτούν, να πουν ένα κοπλιμέντο σε ένα άλλο άτομο. Θα λέγαμε ότι ζούμε μία εποχή των άκρων, από τη μία βλέπουμε τη σεξουαλική απελευθέρωση του ανθρώπου και από την άλλη ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον συντηρητισμό, τον δισταγμό και τον φόβο.
Τι οφείλει να προσέχει, καθένας από εμάς, όταν κάνει μία νέα γνωριμία ή και σχέση; Σε μία νέα γνωριμία πράγματι δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιος είναι ο άνθρωπος που έχουμε απέναντί μας, ποιες οι προθέσεις τους και ποιος ο χαρακτήρας του. Υπάρχει, όμως, κάτι που ξέρουμε και αυτό είναι τα δικά μας όρια, οι δικοί μας κανόνες συμπεριφοράς, τόσο για εμάς τους ίδιους, όσο και για πράξεις που εισπράττουμε από φίλους, οικογένεια και συντρόφους.
Στην εποχή μας υπάρχει μία τάση να δαιμονοποιούμε και να γιγαντώνουμε το κακό. Μία κακοποίηση είναι πάντα και για όλους μας απαράδεκτη, κατακριτέα και προσδοκούμε την τιμωρία του ανθρώπου που δεν σεβάστηκε ή/και έβλαψε τον άλλο. Ωστόσο, δεν δίνουμε βάση στο σημαντικότερο, στα «καμπανάκια» που μας χτυπούν πριν έρθει η κακιά στιγμή.
Αδιαμφισβήτητα δεν μπορούμε πάντα και δυστυχώς να προλάβουμε τα δυσάρεστα γεγονότα, η πρόληψη, όμως, μέσω της ενημέρωσης, μπορεί να δημιουργήσει την μεγαλύτερη «ασπίδα» προστασίας.
Μία σχέση ξεκινάει να είναι κακοποιητική ένα πρωί ή υπήρχαν σημάδια από πριν; Στην πλειοψηφία, υπάρχουν σημάδια τα οποία, είτε εν αγνοία μας, είτε εν γνώση μας αγνοούμε. Εν αγνοία εννοούμε όταν ένας άνθρωπος μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον κακοποίησης, είτε λεκτικής, είτε σωματικής δύνεται αυτό να το μεταβιβάσει στη δική του ζωή, τη δική του οικογένεια, τα δικά του πρότυπα συμπεριφοράς και συνθήκης.
Ο πραγματικός αριθμός των περιστατικών κακοποίησης εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που δείχνουν οι έρευνες. Δυστυχώς όταν μία πόρτα κλείνει, μαζί της «παίρνει» και όλη την αλήθεια που έχει ένα σπίτι, ένα ζευγάρι, μία οικογένεια.
Αν έχω μάθει να σέβομαι εγώ ο ίδιος το σώμα μου, να προστατεύομαι μέχρι το σημείο που μπορώ, να παρατηρώ τι δεν μου αρέσει και τι παραβιάζει τα δικαιώματά μου, οφείλω στον εαυτό μου να προστατευτώ και αν χρειαστεί να ζητήσω βοήθεια!
Μέσα από την ενημέρωση και την πρόληψη προστατεύεται και το θύμα και ο θύτης. Προφανώς υπερασπιζόμαστε τον άνθρωπο που είναι το θύμα, όμως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο θύτης είναι ένας άνθρωπος με ψυχοπαθολογία, προβλήματα άλυτα, που κάνει κακό στους άλλους, αλλά και στον εαυτό του.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
6 γονεϊκές προκλήσεις της εφηβείας
Η ανατροφή των παιδιών κατά τη διάρκεια της εφηβείας παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις και είναι σημαντικό να είμαστε ενημερωμένοι και όσο το δυνατόν περισσότερο προετοιμασμένοι για αυτές.
Συχνά, οι γονείς αποτελούν τον πρώτο «στόχο επίθεσης» του εφήβου και αυτό είναι που τους βάζει στην δύσκολη θέση να αντιμετωπίσουν τις παρακάτω δοκιμασίες:
1. Συναισθηματικές διακυμάνσεις: Οι ορμονικές αλλαγές και οι προκλήσεις της εφηβείας προκαλούν έντονες εναλλαγές της διάθεσης και ευερεθιστότητα. Είναι σημαντικό σαν γονείς να κατανοούμε ότι δεν έχει να κάνει με εμάς τους ίδιους αυτό που συμβαίνει, αλλά με το αναπτυξιακό στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο έφηβος.
2. Διάλογος: Οι έφηβοι περνούν από μια φάση αυξημένης επιθυμίας για ανεξαρτησία και αυτοανακάλυψη, που συχνά οδηγούν σε διατάραξη της επικοινωνίας με τους γονείς. Οι γονείς, με τη σειρά τους δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανάγκες του εφήβου τους, καθιστώντας δύσκολη τη διατήρηση ανοιχτής και αποτελεσματικής επικοινωνίας. Στη φάση της εφηβείας, μπορεί να αισθανόμαστε ότι κάθε προσπάθεια συζήτησης και διαπραγμάτευσης «πέφτει» στο κενό. Στην πραγματικότητα, οι κόποι μας θα ανταμειφθούν κι ας μην μοιάζει τόσο απλό. Ο διάλογος αποτελεί το ισχυρότερο μέσο μετάβασης από την παιδική στην ενήλικη ζωή.
3. Οριοθέτηση με συνέπεια και σταθερότητα: Το σταθερό περιβάλλον και η ανάγκη να ανήκει ο έφηβος σε ένα σύστημα, που δεν το γκρεμίζει με την παρορμητικότητα και τις επιθέσεις του, είναι ύψιστης σημασίας. Μένουμε σταθεροί στα όρια που διέπουν την οικογένεια, γιατί παρά την αντίδραση που μπορεί να εισπράξουμε από τον έφηβο, παράλληλα χτίζουμε ένα ασφαλές πλαίσιο.
4. Η εικόνα του «κακού γονέα»: Πρόκειται για ένα συναίσθημα που καλείται να αντιμετωπίσει ο γονιός, καθώς πολλές φορές νιώθει ότι τίποτε δεν κάνει σωστά, πως ο έφηβός του ξεφεύγει του ελέγχου του και δεν θυμίζει πια το παιδί που ήξερε.
5. Αποδοχή της ταυτότητας και ενίσχυση αυτοεκτίμησης: Ο έφηβος βρίσκεται στη διαδικασία που «ψάχνει» να βρει τον εαυτό του και να διαμορφώσει την ταυτότητά του. Στη φάση αυτή η εικόνα του σώματος και η αυτοπεποίθησή του προϋποθέτουν το να αισθάνεται αποδοχή από τους ίδιους του τους γονείς, κάτι που μπορεί να αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση εάν η σχέση μας μαζί του περιέχει αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις.
6. Διαδίκτυο και μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Η διάχυτη παρουσία της τεχνολογίας και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί, πλέον, κορυφαία πρόκληση για τους γονείς. Η διαχείριση του χρόνου χρήσης της οθόνης, η διαδικτυακή ασφάλεια και η ενημέρωση για τους κινδύνους (πχ διαδικτυακός εκφοβισμός, πορνογραφικό υλικό) θα πρέπει να αποτελεί υποχρέωση για τους γονείς. Μιλώντας με αλήθειες στον έφηβο, αυξάνουμε τις πιθανότητες της ασφάλειας και της αυτοπροστασίας.
Δεν ξεχνάμε πως για ένα παιδί αποτελούμε πρότυπα ως γονείς. Ο τρόπος που θα διαχειριστούμε καταστάσεις, το πως θα δράσουμε και πως θα επικοινωνήσουμε θα χτίσει μέρος της προσωπικότητας του εφήβου μας. Η συνέπεια βοηθά τους εφήβους να κατανοήσουν ότι τα όρια είναι αδιαπραγμάτευτα και διασφαλίζει ότι ξέρουν τι να περιμένουν.
Υπομονή, κατανόηση, σεβασμός και διατήρηση μιας υποστηρικτικής σχέσης, μα πάνω απ’ όλα η εμπέδωση ότι η εφηβεία αποτελεί κρίσιμη περίοδο εσωτερικών και εξωτερικών αλλαγών, μας καθιστά πιο ανθεκτικούς και προετοιμασμένους να σταθούμε με σταθερότητα και συνέπεια δίπλα στον έφηβο.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.