Παιδική Σεξουαλικότητα
Η σεξουαλικότητα είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και όταν μιλάμε για παιδική σεξουαλικότητα αναφερόμαστε στην περίοδο από τη γέννηση ενός παιδιού ως και την ηλικία των δώδεκα χρόνων. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένα παιδί διέρχεται από τέσσερα εξελικτικά στάδια, όπου και συντελείται η ανάπτυξή του σε βιολογικό, γνωστικό, συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο.
Βασικά χαρακτηριστικά της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης στην παιδική ηλικία
- 0–3 ετών: αυτόματη αναζήτηση ηδονής μέσα από ακούσιες αισθήσεις αυνανιστικού τύπου.
- 3–6 ετών: συνειδητή αναζήτηση ηδονής και αναγνώριση της ανατομίας του σώματος.
- 6-9 ετών: κατανόηση των διαφορών μεταξύ των δύο φύλων και ταυτοποίηση.
- 9-12 ετών: ντροπή, ερωτικοποίηση και αμηχανία γύρω από το σεξ – ανάγκη καθοδήγησης από τον ομόφυλο γονέα.
για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Στάδια Ψυχοσεξουαλικής Ανάπτυξης του Αγοριού μπορείτε να ανατρέξετε στην αντίστοιχη ενότητα
για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Στάδια Ψυχοσεξουαλικής Ανάπτυξης του Κοριτσιού μπορείτε να ανατρέξετε στην αντίστοιχη ενότητα
Ποια θα πρέπει να είναι η στάση των γονέων απέναντι στην σεξουαλικότητα της παιδικής ηλικίας;
- Να αφιερώσουν χρόνο για να ακούσουν τα παιδιά
- Να αφήσουν κατά μέρος τις δικές τους θέσεις και απόψεις και να δεχτούν τις πληροφορίες που τους δίνουν τα παιδιά τους
- Να κατανοήσουν και να ενισχύσουν το ενδιαφέρον των παιδιών για το σώμα τους
- Να φροντίσουν να ενημερωθούν σωστά γύρω από το πεδίο της σεξουαλικής αγωγής
- Να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις ερωτήσεις των παιδιών, χωρίς αμηχανία και φόβο
Οι υπηρεσίες μας
Το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, ύστερα από ενεργή πρωτοβουλία του προέδρου Δρ. Θάνου Ασκητή, διοργανώνει εδώ και 30 συνεχόμενα χρόνια περισσότερες από πενήντα δωρεάν επιμορφωτικές διαλέξεις κάθε έτος, με σκοπό την έγκυρη πληροφόρηση των παιδιών, των εφήβων, των γονέων αλλά και όλων όσων εμπλέκονται στα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης της χώρας, πάνω σε ζητήματα σεξουαλικής αγωγής και ψυχικής υγείας.
Τα βιβλία μας
Μπορείτε επίσης να προμηθευτείτε Δωρεάν από το χώρο μας, το βιβλίο του Δρ. Θάνου Ασκητή και των Επιστημονικών του Συνεργατών, με τίτλο «100 Ερωτήσεις – Απαντήσεις για το Γονιό, το Παιδί και τον Έφηβο», το οποίο παρέχει χρήσιμες πληροφορίες και κατευθύνσεις στους γονείς και στους εφήβους που ενδιαφέρονται για τη σεξουαλικότητά τους:
100 Ερωτήσεις & Απαντήσεις για το Γονιό, το Παιδί και τον Έφηβο
Learn More
Στάδια Ψυχοσεξουαλικής Ανάπτυξης (Κορίτσι)
Είναι βασικό να μπορούμε μέσω της ψυχανάλυσης και της ψυχοθεραπείας, να αναγνωρίσουμε αν έχουμε «κολλήσει» σε κάποιο στάδιο, πόσο αυτό επηρεάζει τη λειτουργικότητά μας στην ενήλικη πια ζωή και τις διαπροσωπικές σχέσεις μας, και να αλλάξουμε το μοντέλο συμπεριφοράς μας.
Βρεφική σεξουαλικότητα
0-3 ετών (Aναζήτηση):
- Μητρικός θηλασμός-Δακτυλικός θηλασμός-Αντικείμενα ηδονής με θηλασμό
- Τα κορίτσια αρχίζουν ν’ αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως κορίτσι και όχι ως αγόρι
- Εξερεύνηση και άγγιγμα των γεννητικών τους οργάνων
- Προσπάθεια ν’ αγγίξουν το σώμα της μητέρας έχοντας την περιέργεια και την ανάγκη σύγκρισης
- Επιθυμία να βγάζουν τα ρούχα τους και να κυκλοφορούν γυμνά
- Απόπειρες να δουν τους οικείους (π.χ., γονείς και αδέρφια) όταν είναι γυμνοί (π.χ., στο μπάνιο)
Νηπιακή σεξουαλικότητα
3-6 ετών (Aναγνώριση):
- Σωματική ταυτοποίηση (μαθαίνουν το σώμα τους σε σχέση με το όμοιο και το διαφορετικό)
- Εστιάζουν την ηδονή του στο σώμα τους (αυνανισμός) χωρίς οριοθέτηση της ατομικότητας και της ηθικής των ενηλίκων
- Μίμηση ερωτικών συμπεριφορών (π.χ., φίλημα, κράτημα χεριών) και αντιγραφή εικόνων και ρούχων του γονεϊκού τους περιβάλλοντος (π.χ., τα κορίτσια ντύνονται και βάφονται σαν τη μητέρα τους)
- Εξερεύνηση των απόκρυφων μερών του σώματος μέσα από παιχνίδια και δραστηριότητες με παιδιά αντίστοιχης ηλικίας του ίδιου και του αντίθετου φύλου (π.χ., παίζοντας «το γιατρό»)
- Εξιδανικεύουν και αντιγράφουν κοινωνικά πρότυπα και συμπεριφορές (π.χ., γάμο, σχέση)
- Κάνουν ερωτήσεις σχετικά με την αναπαραγωγή (π.χ., «από που έρχονται τα μωρά;»)
- Κοινωνικοποίηση και ομαδοποίηση σε δραστηριότητες με εγωκεντρική συμμετοχή και ανάγκη προσωπικού ενδιαφέροντος
Παιδική σεξουαλικότητα
6-9 ετών (Oμαδοποίηση και αποδοχή):
- Μιλούν για τα γεννητικά όργανα και τις λειτουργίες τους είτε με «παιδικό» λεξιλόγιο και αστείο τρόπο είτε με λέξεις που χρησιμοποιούν οι ενήλικες και με προκλητικό λόγο
- Ενισχύουν το φύλο τους μέσα από την ομάδα των ομοίων και ανταγωνίζονται τη διαφορετικότητα με μαχητικότητα και πρόκληση, «χτίζοντας» το χειρισμό της επικοινωνίας
- Ερωτοτροπούν αυθόρμητα και με την αθωότητά τους «πονηρεύουν» τις συμπεριφορές τους και εμπλέκονται στις πρώτες τους ερωτικές αναζητήσεις
- Δίνουν έμφαση στην εικόνα τους και στην «ομορφιά τους», κυρίως από το γονεϊκό θαυμασμό (σύνδρομο του καθρέφτη)
9-12 ετών (Tαυτοποίηση του φύλου):
- Η περίοδος της ήβης «αφυπνίζει» τις ορμόνες και ωριμάζει τα χαρακτηριστικά του φύλου
- Ενδιαφέρονται και ρωτούν για τις σωματικές αλλαγές που τους συμβαίνουν ή πρόκειται να συμβούν (π.χ., έμμηνος ρύση, αύξηση στήθους κλπ.)
- Εκφράζουν συχνά την περιέργειά τους για τη σεξουαλικότητα μέσω του Ίντερνετ που με το κινητό έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες πολλές φορές λαθεμένες, αλλά και στην ομάδα των συνομηλίκων κοριτσιών που το φλερτ αρχίζει να προδιαγράφεται και οι γονείς ν’ ανησυχούν
- Ενδιαφέρονται για τις ερωτικές σχέσεις και πιθανά αναζητούν να έχουν ένα ενδοσχολικό φλερτ
- Βιώνουν έντονα συναισθήματα όπως: ντροπή, αμηχανία, φόβο σχετικά με τη σεξουαλική τους αφύπνιση
Εφηβική σεξουαλικότητα
12-17 ετών (Κυρίαρχη εφηβεία):
- Βιολογική αφύπνιση και ανάπτυξη εξωτερικών γνωρισμάτων του φύλου (σωματική αλλαγή κορμού στους μαστούς, τους γλουτούς, τα άκρα, αλλαγή χρώματος φωνής και λόγου, τριχοφυΐα εφηβαίου, μασχάλης και κορμού, εμμηνορρυσία, συνειδητοί αυνανισμοί και κλειτοριδικοί-σκελικοί αυνανισμοί)
- Ορμονολογική ενεργοποίηση
- Έναρξη γονιμότητας
- Σεξουαλικές φαντασιώσεις
- Αισθάνονται ντροπή, αμηχανία, φόβο
- Εκφράζουν έντονο ενδιαφέρον για τις ερωτικές σχέσεις, ρωτούν και συζητούν γι’ αυτά τα θέματα
- Ολοκληρώνονται οι σωματικές αλλαγές
- Βιώνουν παράφορους έρωτες
- Νιώθουν έντονο πάθος μικρής διάρκειας
- Έναρξη σεξουαλικής ζωής
17-19 ετών (Εφηβικό κλείσιμο):
- Σταθερή εικόνα και αίσθηση εαυτού
- Σεξουαλική διεκδίκηση
- Αναζήτηση ερωτικού συντρόφου
- Ζουν τα δικά τους μυστικά
- Δεσμεύονται πιο έντονα συναισθηματικά από τα αγόρια
- Γονεϊκή οριοθέτηση και σεβασμός των επιλογών τους
Στάδια Ψυχοσεξουαλικής Ανάπτυξης (Αγόρι)
Είναι βασικό να μπορούμε μέσω της ψυχανάλυσης και της ψυχοθεραπείας, να αναγνωρίσουμε αν έχουμε «κολλήσει» σε κάποιο στάδιο, πόσο αυτό επηρεάζει τη λειτουργικότητά μας στην ενήλικη πια ζωή και τις διαπροσωπικές σχέσεις μας, και να αλλάξουμε το μοντέλο συμπεριφοράς μας.
Βρεφική σεξουαλικότητα
0-3 ετών (Aναζήτηση):
Το αγόρι εμφανίζει αυτόματη, ακούσια αναζήτηση της ηδονής μέσα από αυνανιστικού τύπου κινήσεις.
- Μητρικός θηλασμός-Δακτυλικός θηλασμός-Αντικείμενα ηδονής με θηλασμό.
- Περιέργεια σε σχέση με το σώμα, εξερεύνηση και άγγιγμα των γεννητικών οργάνων.
- Δεν εμφανίζει συστολή ή ντροπή για το γυμνό σώμα (βγάζει τα ρούχα του και κυκλοφορεί γυμνό).
- Απόπειρες να δει τους οικείους (πχ. γονείς και αδέρφια) όταν είναι γυμνοί (πχ. στο μπάνιο)
Νηπιακή σεξουαλικότητα
3-6 ετών (Aναγνώριση):
Η αναζήτηση της ηδονής γίνεται συγκεκριμένη, συνειδητή και πραγματοποιείται η νοηματική σύνδεση της ευχαρίστησης με το πέος.
- Εστιάζει την ηδονή του στο σώμα του (αυνανισμός) χωρίς οριοθέτηση της ατομικότητας και της ηθικής των ενηλίκων.
- Ενασχόληση με τα γεννητικά του όργανα μέσω τριβής με το χέρι ή με αντικείμενα, τόσο σε ιδιωτικό όσο και σε δημόσιο χώρο
- Προσπάθεια να αγγίξει το στήθος της μητέρας ή άλλων γυναικών.
- Ερωτήσεις σχετικά με το σώμα του ή των άλλων.
- Εξερεύνηση σώματος με συνομήλικα αγόρια ή κορίτσια (σύνηθες παιχνίδι ο «γιατρός»).
- Μίμηση ερωτικών συμπεριφορών (π.χ., φίλημα, κράτημα χεριών) και αντιγραφή εικόνων και ρούχων του γονεϊκού του περιβάλλοντος. Το αγόρι αντιγράφει συμπεριφορές των γονιών του με περιέργεια και μίμηση (π.χ. το ξύρισμα του πατέρα αλλά και το κραγιόν της μητέρας).
- Κοινωνικοποίηση και ομαδοποίηση σε δραστηριότητες με εγωκεντρική συμμετοχή και ανάγκη προσωπικού ενδιαφέροντος.
- Κατάλληλη περίοδος για να ξεκινήσει η σεξουαλική αγωγή με την αναγνώριση του σώματός του και την συνειδητοποίηση των διαφορών του ανδρικού και του γυναικείου σώματος (μαθησιακή περιέργεια).
Παιδική σεξουαλικότητα
6-9 ετών (Oμαδοποίηση και αποδοχή):
Σε αυτό το ηλικιακό στάδιο το αγόρι αναμένεται να έχει συνειδητοποιήσει το φύλο του και πώς διαφέρει ανατομικά από το κορίτσι.
- Μιλούν για τα γεννητικά όργανα και τις λειτουργίες τους είτε με «παιδικό» λεξιλόγιο και αστείο τρόπο είτε με λέξεις που χρησιμοποιούν οι ενήλικες και με προκλητικό λόγο.
- Εξερεύνηση της σεξουαλικότητας περισσότερο πλέον με συνομήλικα άτομα μέσα από κοινό παιχνίδι.
- Γεφυρώνεται η σχέση πατέρα-γιου, όπου το αγόρι σταδιακά προσεγγίζει τον πατέρα για να εκφράσει τις απορίες του με την ομόφυλη ταύτιση να ενισχύεται σημαντικά, ως κυρίαρχο κριτήριο της ταυτότητας του φύλου.
- Ερωτοτροπούν αυθόρμητα και με την αθωότητά τους «πονηρεύουν» τις συμπεριφορές τους και εμπλέκονται στις πρώτες τους ερωτικές αναζητήσεις.
- Ενισχύουν το φύλο τους μέσα από την ομάδα των ομοίων και ανταγωνίζονται τη διαφορετικότητα με μαχητικότητα και πρόκληση, «κτίζοντας» τη διαχείριση της επικοινωνίας τόσο με το όμοιο όσο και με το διαφορετικό.
- Ο γονιός οφείλει να «θαυμάζει» και να ενισχύει την εικόνα του φύλου του παιδιού του, ζώντας τις σωματικές αλλαγές και εστιάζοντας στη διαφορετικότητα των παιδιών του (π.χ. «τι όμορφο αγόρι που είσαι, πόσο σου πάνε τα μαλλιά έτσι»).
9-12 ετών (Tαυτοποίηση του φύλου):
Το αγόρι αρχίζει να διεκδικεί την ανεξαρτησία και τον ιδιωτικό του χώρο.
- Η περίοδος της ήβης «αφυπνίζει» τις ορμόνες και ωριμάζει τα χαρακτηριστικά του φύλου.
- Ο πατέρας με τον γιο αναπτύσσουν συμμαχικό διάλογο που θα βοηθήσει στη διαχείριση της ντροπής, της ερωτικοποίησης, της αμηχανίας και του φόβου.
- Η μητέρα συμβάλει θετικά με το να ενισχύει τη σχέση πατέρα-γιου και να οδηγεί τα ερωτήματα του γιου της στον πατέρα που μπορεί να απαντήσει με μεγαλύτερη άνεση και να καταλάβει καλύτερα το γιο του και μέσα από το ίδιο φύλο.
- Ενδιαφέρεται και ρωτά για τις σωματικές αλλαγές που συμβαίνουν ή πρόκειται να συμβούν.
- Εκφράζει συχνά την περιέργειά του για τη σεξουαλικότητα μέσω του Ίντερνετ που με το κινητό έχει πρόσβαση σε πληροφορίες πολλές φορές λαθεμένες, αλλά και στην ομάδα των συνομηλίκων αγοριών που συζητούν συγκρίνουν και εμπλέκουν τις σκέψεις τους μεταξύ περιέργειας και αναζήτησης, ακούγοντας «σκόρπια πράγματα» και από μεγαλύτερους.
- Ίσως αναζητήσει να έχει ένα «κορίτσι» όπως τα αγόρια που παρακολουθεί στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο, αλλά και σε μεγάλο βαθμό από την υπερβολική και αφελή στάση των γονέων που «καμαρώνουν πρόωρα» για τις ερωτικές επιτυχίες του «όμορφου» γιου τους.
Εφηβική σεξουαλικότητα
12-17 ετών (Κυρίαρχη εφηβεία-σεξουαλική εγρήγορση)
- Η εφηβεία περιλαμβάνει τη σεξουαλική ωρίμανση και την αφύπνιση της πραγματικής σεξουαλικής δραστηριότητας και εμπλοκής τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά.
- Τα κύτταρα των όρχεων ξεκινούν να παράγουν τεστοστερόνη.
- Σωματική ανάπτυξη με πολύ έντονο ρυθμό (μυοσκελετικό σύστημα, ύψος, βάρος κλπ.).
- Εμφάνιση τριχοφυΐας στο εφηβαίο και αργότερα στις μασχάλες.
- Η φωνή γίνεται πιο ανδρική και το μέγεθος των γεννητικών οργάνων αυξάνεται.
- Αυνανισμός ως φυσιολογική λειτουργία και πηγή ευχαρίστησης, στάδιο προετοιμασίας της σεξουαλικής ζωής που έρχεται.
- Η ηδονή, που λειτουργούσε διάχυτα στην προηγούμενη περίοδο της παιδικής ηλικίας, ενισχύεται, σωματικά και εγκεφαλικά, εστιάζοντας στα γεννητικά όργανα αλλά και στις φαντασιώσεις.
- Πρωινές στύσεις, συχνές και αιφνίδιες στυτικές διεγέρσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και μέσα στο μάθημα της τάξης συνοδεύουν τις νυκτερινές που χαρακτηρίζουν τη σεξουαλική ενεργοποίηση, κυρίως με τις νυκτερινές εκσπερματίσεις του εφήβου.
- Τα «βρεγμένα» όνειρα (ονείρωξη) μετά τα 12-13 χρόνια πληθαίνουν και ξυπνούν πολλές φορές τη νύχτα το αγόρι.
- Φαντασιώσεις πονηρές, επιθετικές, φιλήδονες, σαρκικές που προκαλούν χαρά, αλλά και φόβο, θυμό και αγωνία.
- Τα αγόρια στην ηλικία αυτή μπορεί να διεκδικήσουν την πρώτη σχέση με το άλλο φύλο σε ένα πλατωνικό επίπεδο ή ακόμα και να πειραματιστούν σεξουαλικά (εξιδανικευμένος έρωτας).
- Διεκδίκηση αυτονομίας και ιδιωτικότητας ακόμα πιο σθεναρή καθώς ο έφηβος νιώθει ότι μεγαλώνει και δεν δέχεται να του συμπεριφέρονται σαν παιδί (οριοθέτηση του χώρου του και της ατομικότητάς του).
- Έναρξη της σεξουαλικής ζωής.
- Χαρακτηριστικό της κυρίαρχης εφηβικής ηλικίας είναι ότι το αγόρι «ζει το εδώ και τώρα» με έντονη μεταβλητότητα και συναισθηματική παρορμητικότητα, μπερδεύοντας τον εαυτό του και το περιβάλλον του.
17-19 ετών (εφηβικό κλείσιμο-απογαλάκτιση)
- Η σεξουαλική ωρίμανση έχει ολοκληρωθεί βιολογικά και ψυχολογικά. Χαρακτηριστικό γνώρισμα, σε σχέση με το κορίτσι, είναι ότι έχει πιο αργούς ρυθμούς εξέλιξης και κρατάει περισσότερο η παιδικότητά του μέχρι την ωρίμανση.
- Σταθερή εικόνα και αίσθηση του εαυτού του με ναρκισσιστική προβολή (έντονη ενασχόληση της εικόνας του).
- Το αγόρι οδηγείται στην «πρώτη του φορά» περνώντας τις εξετάσεις του ανδρισμού και της αναγνώρισής του από το σεξουαλικό του σύντροφο.
- Αναπτύσσεται μαζί με το σεξουαλικό του ενδιαφέρον ο ερωτισμός της επιλογής μιας πιο συναισθηματικής και σταθερής γνωριμίας-σχέσης έχοντας την ανάγκη να φτιάξει δεσμό και να «τα έχει» με ένα κορίτσι.
- Γονεϊκή οριοθέτηση και σεβασμός των επιλογών του αναπτύσσουν την αυτοπεποίθησή του αλλά και την αυταρέσκειά του που σε μεγάλο βαθμό, ακόμη, παραμένει ασταθής μεταξύ ενθουσιασμού και απογοήτευσης.