Ψηφιακή σεξουαλικότητα (Digisexuality): οι ψυχολογικές επιπτώσεις του πορνό εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality)
Ζώντας σε μια ψηφιακή εποχή, όπου το Διαδίκτυο μάς προσφέρει πολλαπλές επιλογές και δυνατότητες σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας, παρατηρούμε μια νέα τάση και η σεξουαλικότητα μας να εκφράζεται με έναν ανάλογο τρόπο. Τι σημαίνει, όμως, αυτό; Ένας όρος που συναντάμε στην βιβλιογραφία τα τελευταία χρόνια είναι οι digisexuals, που αναφέρεται στα άτομα που επιλέγουν να αναζητήσουν την σεξουαλική ικανοποίηση τους χρησιμοποιώντας ψηφιακά μέσα. Μάλιστα, η ψηφιακή σεξουαλικότητα (digisexuality) διακρίνεται σε:
- 1ης γενιάς, όπου ανήκουν τα ψηφιακά μέσα που μπορούν να διευκολύνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται το παραδοσιακό πορνό που μπορούν να δουν μαζί οι σύντροφοι, το διαδικτυακό σεξ, όπου το ζευγάρι διεγείρεται σεξουαλικά και φτάνει σε οργασμό αυνανιστικά βλέποντας και αλληλεπιδρώντας μέσω βιντεοκλήσης, το sexting, δηλαδή η ανταλλαγή μηνυμάτων, φωτογραφιών ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο, και οι εφαρμογές αναζήτησης ερωτικού συντρόφου
- 2ης γενιάς, όπου ανήκουν τα ψηφιακά μέσα που δίνουν την δυνατότητα της σεξουαλικής ικανοποίησης χωρίς την ύπαρξη ερωτικού συντρόφου, ενισχύοντας την εγωκεντρικότητα και την απομόνωση του χρήστη. Χαρακτηριστικά ψηφιακά μέσα 2ης γενιάς είναι τα sex robots και η σεξουαλική επαφή εικονικής πραγματικότητας (virtual reality sex).
Mία μορφή πορνογραφίας που κερδίζει συνεχώς έδαφος στις προτιμήσεις των χρηστών του Διαδικτύου είναι η πορνογραφία εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality). Προκειμένου να την παρακολουθήσει, ο χρήστης πρέπει να διαθέτει τον αντίστοιχο εξοπλισμό, που αποτελείται από μία συσκευή που προσαρμόζεται στο κεφάλι και στα μάτια του, με αποτέλεσμα το βίντεο που παρακολουθεί να γεμίζει το οπτικό του πεδίο. Με αυτόν τον τρόπο, ο χρήστης έχει την αίσθηση ότι αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην όλη σεξουαλική εμπειρία, μέσα από μια προοπτική πρώτου προσώπου (first-person perspective). Μάλιστα, υπάρχει ακόμα και η δυνατότητα οι χρήστες να παρακολουθήσουν πορνό, όπου εμφανίζονται οι 3D ψηφιακές εκδοχές των πρωταγωνιστριών (avatars), δίνοντας την ψευδαίσθηση ότι έρχονται σε απευθείας σεξουαλική επαφή μαζί τους. Δίνεται, έτσι, μια νέα εμπειρία, πιο ρεαλιστική και πιο ζωντανή από την κλασική παρακολούθηση στην οθόνη του υπολογιστή.
Ποιες είναι, όμως, οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους χρήστες, οι οποίες εξηγούν και την υπεροχή του ενός είδους πορνογραφίας έναντι του άλλου; Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Sex Research, 50 ετεροφυλόφιλοι άνδρες, 18-60 ετών, παρακολούθησαν δύο βίντεο, ένα VR κι ένα 2D,ίδιας διάρκειας και ίδιου περιεχομένου: ένα τρίο ανάμεσα σε έναν άνδρα και δύο γυναίκες (threesome), σύμφωνα με την σε πρώτο πρόσωπο προοπτική του άνδρα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα οι συμμετέχοντες, όταν παρακολουθούσαν το VR πορνό, σημείωσαν:
- Μεγαλύτερα ποσοστά σεξουαλικής και σωματικής διέγερσης
- Μεγαλύτερη σεξουαλική επιθυμία για τις ηθοποιούς του πορνό
- Μεγαλύτερο δέσιμο και επιθυμία αλληλεπίδρασης με τις ηθοποιούς. Ένιωσαν περισσότερο θελκτικοί και ότι οι ηθοποιοί τους κοιτούσαν κατευθείαν στα μάτια..
- Το VR πορνό θεωρήθηκε λιγότερο βαρετό και οι συμμετέχοντες ένιωσαν να ταυτίστηκαν με τον άνδρα ηθοποιό.
Τα παραπάνω ευρήματα καταδεικνύουν το ισχυρό αίσθημα εγγύτητας και την ψευδαίσθηση της αλληλεπίδρασης και κοινής εμπειρίας που βιώνονταν κατά την παρακολούθηση του VR πορνό, σε σχέση με το παραδοσιακό 2D. Μήπως, όμως, αυτό ωθεί τους άνδρες στην αναζήτηση της σεξουαλικής ικανοποίησης αλλά και της συναισθηματικής σύνδεσης μόνο μέσα από τη διάσταση της εικονικής πραγματικότητας; Και πόσο ωφέλιμο είναι αυτό για τη γενικότερη ευημερία στη ζωή τους και την ποιότητα στις συντροφικές τους σχέσεις;
Οι άνδρες που παρακολουθούν πορνό διαμορφώνουν μια μη ρεαλιστική εικόνα για τη σεξουαλικότητα, εγκλωβίζονται στα πρότυπα που προβάλλονται και διαμορφώνουν, αντίστοιχα, τις προσδοκίες τους σε σχέση και με τους ίδιους, αλλά και με τις συντρόφους τους. Η παρακολούθηση πορνό αποξενώνει ερωτικά και σεξουαλικά το ζευγάρι και οδηγεί τους άνδρες σε μια αυνανιστική συμπεριφορά, απειλώντας, έτσι, την ίδια τη σχέση με τη σύντροφο.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή:
Dekker, A., Wenzlaff, F., Biedermann, S. V., Briken, P., & Fuss, J. (2020). VR Porn as “Empathy Machine”? Perception of Self and Others in Virtual Reality Pornography. The Journal of Sex Research
Learn More
Πορνό: «φίλος» ή «εχθρός» για την σχέση μας;
Είναι γεγονός πως αρκετά ζευγάρια επιλέγουν να εμπλουτίσουν τη σεξουαλική τους ζωή με ερεθίσματα πορνογραφικού περιεχομένου. Στην περίπτωση αυτή το πορνό δείχνει να έχει ενδιαφέρον και για τους δύο συντρόφους, που το χρησιμοποιούν ως παιχνίδι, ως πειραματισμό, ως μέσο που προσφέρει νέα σενάρια, αυξάνει τη σεξουαλική διέγερση και τις σεξουαλικές τους φαντασιώσεις. Ωστόσο, δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που το πορνό κατέχει «πρωταγωνιστικό ρόλο» στην σεξουαλική ζωή ενός ζευγαριού, με αρνητικές συνέπειες και στην ποιότητα της σχέσης. Τι γίνεται, λοιπόν, όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους απομονώνεται και βλέπει πορνό και ο άλλος αισθάνεται παραμελημένος;
Ανάμεσα στους παράγοντες που κάνουν ελκυστικό το πορνό είναι και η ευκολία που έχει κάποιος στην πρόσβαση του μέσω του διαδικτύου, άμεσα, γρήγορα και ανέξοδα, αλλά και η δυνατότητα που δίνει σε κάποιον να αναζητήσει το υλικό εκείνο που αντανακλά τις σεξουαλικές του προτιμήσεις χωρίς αναστολές και χωρίς να χρειάζεται να το μοιραστεί με κάποιον. Η πορνογραφία λειτουργεί απειλητικά για τη σχέση όταν ο ένας εκ των δύο συντρόφων απομονώνεται και αυτοϊκανοποιείται σεξουαλικά, αφήνοντας τον άλλον σε άγνοια και έξω από το σεξουαλικό παιχνίδι. Αυτό μπορεί να αποκτήσει συστηματικότητα και να καταστεί μια συνήθεια, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της σεξουαλικής διέγερσης. Ως απόρροια, ενισχύεται όχι μόνο η σεξουαλική αποξένωση του ζευγαριού, καθώς το άτομο δεν μπορεί να εστιάσει και να διεγερθεί από τα σεξουαλικά ερεθίσματα με την σύντροφο, την οποία και αποφεύγει, αλλά και η συναισθηματική απομάκρυνση.
Μια ακόμη χαρακτηριστική επίδραση της πορνογραφίας είναι οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες που δημιουργούνται στον άνδρα, ο οποίος μπορεί να εθιστεί σε μια εικόνα που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αλλά και στη διέγερση που του προκαλούν τα συγκεκριμένα ερεθίσματα. Σαν αποτέλεσμα, αναζητά από την σύντροφο του τις σεξουαλικές σκηνές που βλέπει στο πορνό. Πώς αντιδρά, όμως, η γυναίκα απέναντι σε αυτήν του τη στάση; Για την σύντροφο, αυτό μπορεί είτε να μην είναι σεξουαλικά διεγερτικό, είτε να αισθανθεί πως μπαίνει σε μια διαδικασία σύγκρισης με τις γυναίκες που πρωταγωνιστούν στο πορνό και την εικόνα που προβάλλουν και πως δεν είναι ικανή πλέον να διεγείρει η ίδια τον άνδρα, γεγονός που θα της δημιουργήσει αισθήματα μεινοξίας και απόρριψης. Μπορεί να είναι δημιουργηθούν τριβές και εντάσεις στο ζευγάρι, ενώ ο άνδρας, εθισμένος πλέον σε μια πλασματική εικόνα και στον πόθο που του γεννάει, απομακρύνεται ακόμα περισσότερο και αποφεύγει σεξουαλικά την σύντροφο του.
Επιπλέον, ένας άνδρας που ταλαιπωρείται από ένα σεξουαλικό πρόβλημα μπορεί να οδηγηθεί στο πορνό και τον αυνανισμό για να τσεκάρει τον εαυτό του. Με αυτόν τον τρόπο νιώθει ασφάλεια, πως δεν κρίνεται, ενώ δεν υπάρχει η αγωνία αν δεν τα καταφέρει τι θα σκεφτεί ή πώς θα αντιδράσει η σύντροφος του. Αφενός, παίρνει μια προσωρινή ικανοποίηση, αφετέρου, αυτό μπορεί να τον εγκλωβίσει και να τον απομακρύνει ακόμα περισσότερο από εκείνη, ενώ συντηρείται το πρόβλημα.
Συμπερασματικά, είναι χρήσιμο να επισημάνουμε ότι δεν είναι το πορνό που απειλεί μια κατά τα άλλα καλή σχέση, με γερές βάσεις στην επικοινωνία και στη συναισθηματική σύνδεση, αλλά οτιδήποτε αντικαθιστά την πραγματική σεξουαλική επαφή, απομονώνει και μπαίνει ανάμεσα στο ζευγάρι.
Learn More