Γιατί δεν φλερτάρουμε σήμερα;
Βλέπουμε άτομα να είναι σε ένα κλαμπ να είναι αποκλειστικά σε μια γωνία με τους φίλους τους, να μη χορεύουν, να είναι απασχολημένα στα κινητά τους, να μην επικοινωνούν μεταξύ τους και να μη θέλουν να μιλήσουν με κανένα άλλο άτομο εκεί ή να το γνωρίσουν.
Σας θυμίζει κάτι αυτή η εικόνα;
Ακούμε από όλο και περισσότερους ανθρώπους να λένε ότι πλέον δεν τους φλερτάρουν ή δε φλερτάρουν όταν βγαίνουν έξω, αλλά ότι τους φαίνεται πιο εύκολο να συνδεθούν με κάποιον διαδικτυακά και να του μιλήσουν ερωτικά ενώ προστατεύονται πίσω από την οθόνη τους. Πλέον, το φλερτ φαίνεται σαν μια δύσκολη, περίπλοκη διαδικασία που μοιάζει περισσότερο σαν υποχρέωση παρά σαν παιχνίδι. Μοιάζει σαν όλοι να περιμένουν από τον άλλο να κάνει μια ερωτική κίνηση και στο τέλος να μην κάνει κανείς τίποτα. Για αυτό τον λόγο, βλέπουμε όλο και περισσότερους νέους ανθρώπους να κάνουν χρήση ουσιών και να πίνουν τόσο για να μειώσουν τις αναστολές τους και να κάνουν το πρώτο βήμα καθώς φοβούνται πολύ αυτό το βήμα, και το τι μπορεί αυτό το βήμα να αποφέρει: έκθεση και απόρριψη. Η εικόνα που βλέπει κανείς πλέον στους χώρους διασκέδασης, είναι όλο και περισσότερες παρέες φίλων και γκρουπ του ιδίου φύλου να απομονώνονται και να σχηματίζουν ένα τείχος, καθιστώντας δύσκολη τη γνωριμία με ένα άλλο άτομο εκτός αυτού του γκρουπ.
Φαίνεται σαν να απομακρυνόμαστε, να μη θέλουμε να μπαίνουμε σε καταστάσεις που δεν είναι σίγουρες και δεν ξέρουμε το τι θα μας αποφέρουν. Για το λόγο αυτό, οι συνομιλίες που γίνονται διαδικτυακά φαίνονται πιο ελκυστικές, καθώς δίνουν το χώρο στο άτομο να κάνει πολλές πρόβες για να πει την τέλεια κουβέντα και το προστατεύουν γιατί αν το απορρίψουν και του κάνουν ghosting, αυτό δε θα εκτεθεί δημόσια ή δε θα νιώσει την απόρριψη από κοντά, κάτι που μπορεί να ακόμη πιο ντροπιαστικό. Φαίνεται σαν να έχουμε χάσει τη δεξιότητα να φλερτάρουμε για αυτό είναι τόσο διάσημα τα site που προτείνουν τρόπους για να φλερτάρουμε και μας λένε ατάκες και το τι να πούμε. Πολλές φορές πιστεύουμε ότι δεν έχουμε καν το χρόνο για φλερτ, καθώς δουλεύουμε τόσες ώρες και θεωρούμε ότι δεν έχουμε αυτή την ενέργεια και την όρεξη να ασχοληθούμε με αυτό. Με τον τρόπο αυτό, βλέπουμε πολλές φορές να περιπλέκονται οι σχέσεις στο χώρο εργασίας, να προσπαθούμε να βρούμε εκεί το φλερτ μας γιατί δεν ξέρουμε που αλλού, γιατί περνάμε πιο πολύ χρόνο εκεί από οπουδήποτε αλλού και γιατί έχουμε ανάγκη να φλερτάρουμε αλλά δε βγαίνουμε πια τόσο έξω, που πλέον έχουν γίνει όλα τόσο ακριβά. Νιώθουμε ότι κυριαρχεί ο φόβος, ότι μπορεί εύκολα κάποιος να παρερμηνεύσει το φλερτ μας και να παρεξηγηθούμε. Πλέον, με την προβολή της έννοιας της συναίνεσης στο κίνημα του #metoo, στις σύγχρονες ταινίες και στις σειρές που διαπραγματεύονται τέτοια περίπλοκα, σημαντικά και πολύπλευρα θέματα, δεν ξέρουμε πότε το φλερτ περιλαμβάνει τη συναίνεση και πότε την παραβιάζει. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η συναίνεση είναι απαραίτητη, αλλά δε σημαίνει ότι είναι αντίθετη με το φλερτ.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε ερωτικά σε κάποιον και δεν έχουμε σκοπό να τον κάνουμε να νιώσει άβολα και περίεργα, ούτε να τον φέρουμε σε δύσκολη θέση, τότε το φλερτ είναι δύσκολο να παρερμηνευτεί. Μπορεί να πείτε τώρα ¨ Πώς ξέρουμε το πώς θα εκλάβει κάποιος τα λόγια μας;¨ Η επικοινωνία δεν είναι μόνο λεκτική. Αν φροντίσουμε να σεβαστούμε τα όρια του άλλου με το σώμα μας, προσέχουμε τα λόγια μας να μην είναι χυδαία και πούμε πραγματικά την ανάγκη μας, δηλαδή να μιλήσουμε για μας όταν φλερτάρουμε: ότι θα θέλαμε να τον γνωρίσουμε καλύτερα, ότι μας αρέσει, ότι μας φαίνεται ένα ενδιαφέρον άτομο, τότε είναι δύσκολο να παρεξηγηθούμε. Επίσης, αν κάνουμε ερωτήσεις όταν φλερτάρουμε και δεν παίρνουμε ως δεδομένο τις απαντήσεις του, τότε είναι ακόμα πιο δύσκολο να παρεξηγηθούμε και το φλερτ γίνεται ακόμη πιο σέξι, καθώς προσκαλούμε τον άλλο να συμμετέχει και αυτός στο παιχνίδι μας και να το χτίσουμε μαζί.
Τέλος, είναι σημαντικό και αναγκαίο να φλερτάρουμε καθώς ακούμε όλο και περισσότερους ανθρώπους να νιώθουν μοναξιά, θλίψη και απογοήτευση που λείπει αυτό το παιχνίδι από τη ζωή τους. Εσείς για ποιο λόγο πιστεύετε ότι δεν φλερτάρουμε στις μέρες μας;
Μαρία Πλουμάκη
Ψυχολόγος & MSc in Clinical Psychosexology .
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ
Learn More
Είναι η απιστία «μεταδοτική»;
Στην εποχή μας υπάρχουν πολλοί διαθέσιμοι τρόποι να αναζητήσουμε έναν σύντροφο, κυρίως μέσα από τα μέσα τεχνολογίας και ιδιαίτερα τις εφαρμογές γνωριμιών, μίας και πλέον φαντάζει πιο εύκολο να στείλουμε ένα μήνυμα και πιο σύνθετο να ανταλλάξουμε κάποιες κουβέντες από κοντά.
Η επελευθέρωση της σεξουαλικότητας ενίσχυσε την επιλογή πολλών διαφορετικών συντρόφων και στα δύο φύλα και κατέστησε τις ρομαντικές σχέσεις πιο εύθραυστες και μετέωρες. Ανοίγοντας μία εφαρμογή, μπορεί κανείς να βρεθεί μπροστά σε πλήθος επιλογών και πιθανών ερωτικών συντρόφων. Ταυτόχρονα όλο και περισσότερο ακούμε την από κοινού επιλογή της «ελεύθερης σχέσης». Επιπλέον, ένας νέος όρος είναι η πολυσυντροφικότητα (polyamory) και σημαίνει να διατηρεί κανείς σταθερές ερωτικές σχέσεις με δύο ή περισσότερα άτομα, με ειλικρίνεια και με τη συναίνεση όλων. Η πολυσυντροφικότητα είναι ένα είδος ανοιχτής (συναινετικά μη μονογαμικής) σχέσης. Όλα αυτά καταδεικνύουν μία νέα οπτική για τις ερωτικές σχέσεις, που απομακρύνονται από την κλασική δυαδική συντροφικότητα.
Από την άλλη, θα έλεγε κανείς ότι η έννοια της απιστίας ακούγεται όλο και συχνότερα, με ποσοστά αρκετά υψηλά και στα δύο φύλα, περίπου 20% των ανδρών και 10% των γυναικών. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχουμε εξοικειωθεί με το άκουσμα της απιστίας μέσα σε ένα ζευγάρι.
Με τον όρο απιστία εννούμε την «απώλεια» της εμπιστοσύνης μας, «χάνω την πίστη μου», έπειτα από κάτι που έμαθα ή είδα και αφορά την σεξουαλική εμπλοκή του συντρόφου μου με κάποιον άλλο. Ο φόβος της απιστίας απασχολεί πολλούς ανθρώπους στις ρομαντικές τους σχέσεις. Εάν κάποιος σύντροφος απιστήσει, αυτό μπορεί να οδηγήσει στο τέλος μίας σχέσης.
Μία λιγότερο δημοφιλής άποψη είναι ότι η απιστία μπορεί να είναι «μεταδοτική», τι σημαίνει, όμως, αυτό; Μία πρόσφατη έρευνα εξέτασε εάν τα άτομα που έμαθαν για την άπιστη συμπεριφορά άλλων, ανέπτυξαν στην συνέχεια κάποια προδιάθεση να είναι οι ίδιοι άπιστοι στις δικές τους ρομαντικές σχέσεις.
Υποστηρίζεται ότι η ενημέρωση για τον επιπολασμό της απιστίας, η οποία κυμαίνεται έως και 70%, μπορεί να μειώσει την επιθυμία και τη δέσμευση για τον σύντροφό μας και να αυξήσει την επιθυμία για έναν εναλλακτικό σύντροφο που θεωρούμε ελκυστικό. Με άλλα λόγια, το να γνωρίζουμε ότι οι άλλοι έχουν εξω-δυαδικές σχέσεις μπορεί να μας εξοικειώσει με την πρόθεση να προχωρήσουμε και εμείς σε τέτοιες συμπεριφορές. Οι ερευνητές υποστήριξαν ότι η «έκθεση» στην απιστία μπορεί να ομαλοποιήσει αυτή τη συμπεριφορά και να κάνει τις τρέχουσες ρομαντικές μας σχέσεις πιο ευάλωτες στην απιστία. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι γινόμαστε λιγότερο πρόθυμοι να προστατεύσουμε τις σχέσεις μας, κανοντάς μας πιο δεκτικούς να απιστήσουμε οι ίδιοι στο μέλλον. Ωστόσο, το να βλέπουμε άλλα άτομα ως εν δυνάμει νέους συντρόφους ή το να νιώσουμε την επιθυμία να ξαναδούμε ένα ελκυστικό άτομο, σε καμία περίπτωση δεν ισοδυναμεί με την απιστία, όμως, μπορεί να μειώσει τα συναισθήματα ενοχής ή να αμβλύνει την αντίσταση στην απιστία, μειώνοντας ταυτόχρονα το κίνητρο για προστασία της σχέσης μας. Το εύρημα της έρευνας αυτής αποτελεί μία νέα ανακάλυψη και απαιτείται περισσότερη μελέτη προκειμένου να καταλήξουμε σε συμπεράσματα.
Καταλήγοντας, λοιπόν, με τον όρο «μεταδοτική» απιστία δεν εννοούμε ότι πρόκειται για κάτι που θα μας «μολύνει» ή που είναι αναπόφευκτο, αλλά τον χρησιμοποιούμε δίνοντας το νόημα της εξοικείωσης. Στο άκουσμα ότι οι σχέσεις πια δεν έχουν τόση σημασία και με ευκολία κανείς ξεφεύγει από την συντροφικότητα στην εφήμερη ικανοποίηση ή στη δημιουργία παράλληλης σχέσης εξοικειωνόμαστε στην ιδέα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αξιολογούμε τις επιθυμίες μας και να προχωράμε σε συμπεριφορές, γνωριμίες και σχέσεις που μας ολοκληρώνουν ψυχικά και σεξουαλικά.
Πηγή: Birnbaum, G. E., Zholtack, K., & Ayal, S. (2022). Is infidelity contagious? Online exposure to norms of adultery and its effect on expressions of desire for current and alternative partners. Archives of Sexual Behavior, 1-12.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Έφηβοι, νέοι & σεξουαλικότητα την περίοδο του Covid: η χρήση του διαδικτύου
Η εφηβεία είναι μια περίοδος της ζωής η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη ευαισθησία προς τα ερεθίσματα του κοινωνικού περιβάλλοντος και από ανάγκη για αλληλεπίδραση με άτομα της ίδια ηλικίας (ομότιμους). Οι οδηγίες για social distancing και το lockdown, μείωσαν δραστικά την δυνατότητα των εφήβων να συναντηθούν και ικανοποιήσουν την ανάγκη αυτή. Ως αποτέλεσμα, οι έφηβοι και οι νέοι αντιμετώπισαν τη νέα πραγματικότητα μέσω του διαδικτύου.
Έρευνα σε εφήβους για την περίοδο του lockdown, έδειξε ότι το 5.5% χρησιμοποίησε εφαρμογές γνωριμιών. Η ίδια έρευνα ανέφερε ότι το 16% χρησιμοποιούσε εφαρμογές chat αλλά και social media για «sexting» (sex + texting), 10% ανέφερε ότι αυνανιζόταν, ενώ φάνηκε αύξηση της παρακολούθησης πορνογραφικού περιεχομένου στο διαδίκτυο. Πιο συγκεκριμένα, ένα από τα πιο γνωστά site πορνογραφικού περιεχομένου σημείωσε αύξηση επισκεψιμότητας παγκοσμίως 11.6% τον Μάρτιο του 2020, με την μεγαλύτερη αύξηση μέσα στην ημέρα να είναι τις πρωινές ώρες. Επιπλέον, στο site πορνογραφικού περιεχομένου OnlyFans μέσα στον πρώτο χρόνο της πανδημίας υπήρχε κατακόρυφη αύξηση των χρηστών που έφτασε τους 50 εκατομμύρια χρήστες.
Οι νέοι που σπούδαζαν σε πόλεις μακριά από το πατρικό τους, αναγκάστηκαν να επιστρέψουν και έτσι να χάσουν την ανεξαρτησία τους, ενώ ταυτόχρονα οι σχέσεις με τους συνομήλικους τους φάνηκαν να χάνουν τη δυναμική τους, λόγω των περιορισμένων ευκαιριών για αλληλεπίδραση πρόσωπο με πρόσωπο. Για την πλειοψηφία των νέων, το social distancing και το lockdown οδήγησαν σε μειωμένα επίπεδα σεξουαλικής δραστηριότητας. Παρ’ όλα αυτά οι νέοι κατάφεραν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα μέσω του διαδικτύου και μέσα από εφαρμογές γνωριμιών, sexting, και διαδικτυακού σεξ.
Τα αποτελέσματα αυτής της έλλειψης ιδιωτικότητας και φυσικής επαφής στους νέους δεν έχουν φανεί ακόμα και ίσως εμφανιστούν μακροπρόθεσμα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μέσα στο πλαίσιο αυτό της αβεβαιότητας οι άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν, και μπαινοβγαίνοντας από τα lockdown η ανάγκη για επικοινωνία, φλερτ, αγάπη και σεξουαλική έκφραση παραμένει. Εδώ φαίνεται η δυνατότητα για σύνδεση που προσφέρει το διαδίκτυο. Αν αναλογιστούμε μια παρόμοια κατάσταση με τη σημερινή πριν από 30 χρόνια, η μόνη εναλλακτική των νέων θα ήταν οι επίγειες γραμμές τηλεφώνου, που σε καμία περίπτωση δεν φτάνουν το επίπεδο αλληλεπίδρασης που μπορεί να μας προσφέρει το διαδίκτυο.
Συνοψίζοντας, το διαδίκτυο αποτελεί σημαντική εξέλιξη και πρόοδο των καιρών μας, καταλαμβάνοντας μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς μας, μέσα από τις απεριόριστες δυνατότητες που προσφέρει. Παρ’όλα αυτά ο τρόπος και ο λόγος που χρησιμοποιεί κανείς το διαδίκτυο καθορίζει το κατά πόσο παραμένει στα όρια του λειτουργικού ή αποτελεί εξάρτηση και εθισμό.
Πηγή: Eleuteri, S., & Terzitta, G. (2021). Sexuality during the COVID-19 pandemic: The importance of Internet. Sexologies
Learn More
Η δυναμική της σχέσης
Ο έρωτας και η αγάπη μονοπωλούσε το ενδιαφέρον και του αρχαίου φιλοσόφου Αριστοτέλη, ο οποίος μεταξύ των άλλων έγραψε: «Η αγάπη αποτελείται από μία ψυχή που κατοικεί σε 2 σώματα». Ίσως αυτό να ακούγεται λίγο ουτοπικό σε όλα εκείνα τα ζευγάρια που παλεύουν καθημερινά να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της σημερινής πραγματικότητας. Σε εκείνα τα ζευγάρια που παλεύουν με το θηρίο της φθοράς του χρόνου και την τριβή της καθημερινότητας. Σε αυτές τις σχέσεις, ο έρωτας προσπαθεί να συνυπάρξει με τα πρέπει της πραγματικότητας .
Η ερωτική σχέση αποτελείται από 2 λέξεις και στηρίζεται σε 2 φυσικά πρόσωπα: Δύο πρόσωπα που είναι σύντροφοι στη ζωή, εραστές την νύχτα και δημιουργοί μιας καινούργιας ζωής. Αναμφίβολα, η ερωτική επιθυμία μπορεί να ξεθωριάζει στο χρόνο αλλά όχι οι αναμνήσεις που υπενθυμίζουν τους λόγους για τους οποίους δύο άνθρωποι ερωτεύτηκαν και αγαπήθηκαν.
Σήμερα τα σύγχρονα πρότυπα σχέσεων εντάσσουν τον έρωτα σε ένα ουτοπικό φάσμα, με την αγάπη να παραχωρεί τη θέση της στην απόγνωση, στην εγκατάλειψη και στον φόβο. Οι καιροί προστάζουν την ανάγκη της επιθυμίας του εύκολου και ωθούν τους ανθρώπους να επενδύουν στο ευκαιριακό συναίσθημα, στο ευκαιριακό σεξ, αδυνατώντας να κατανοήσουν την πραγματική σημασία της αγάπης και του έρωτα μέσα στο πλαίσιο της σχέσης. Δύο έννοιες-δώρα που αλλοιώνονται μέσα στην τεχνοκρατική μορφή της σύγχρονης σχέσης.
Έρευνες παρουσίασαν πως τα διαζύγια στην χώρα μας, έχουν τρομερή ανοδική τάση με μέσο όρο 15.000 το χρόνο, την τελευταία τετραετία. Μάλιστα το 45% των διαζυγίων προέρχεται από ζευγάρια που ήταν παντρεμένα για τουλάχιστον 10 χρόνια. Αυτοί οι αριθμοί δείχνουν την επιτακτική ανάγκη για υγιή ερωτική επαφήκαι ομαλή ψυχική κατάσταση. Γίνεται λόγος για ζευγάρια που σταμάτησαν να προσπαθούν και απλά συνυπήρχαν ήταν θεατές μέσα στη δική τους σχέση. Κάποτε σύντροφοι που ερωτεύτηκαν, αγαπήθηκαν, γέλασαν, μοιράστηκαν φαντασιώσεις, σκέψεις και συναισθήματα, αποφασίζουν να ακολουθήσουν χωριστά μονοπάτια. Τότε ανάμεσά τους «μπλεγμένα σεντόνια», τώρα ανάμεσά τους ο ασυμβίβαστος-ανυποχώρητος εαυτός που δεν ελπίζει και δεν περιμένει τίποτα. Αυτές οι σχέσεις έμειναν αγκιστρωμένες στις όμορφες πρώτες τους στιγμές, επαναπαύθηκαν σε ξεχασμένες αναμνήσεις και ξέχασαν πως είναι να παλεύεις για την αγάπη και τον έρωτα σε καθημερινή βάση.
Ίσως εδώ, να έχει ένα πιο μεγάλο μερίδιο ευθύνης ο άνδρας, που φοβάται να διαχειριστεί την νέα πραγματικότητα, η οποία θέλει την γυναίκα να είναι δυναμική, αυτοδημιούργητη, αποφασιστική, εργατική και ασυμβίβαστη. Μια σύγχρονη γυναίκα αποφασιστική που έχει ανεξαρτητοποιηθεί και αποφασίζει σύμφωνα με τις υψηλές προσδοκίες και ανάγκες της. Αυτή λοιπόν είναι μια νέα παράμετρος της σύγχρονης κοινωνίας, που αδυνατεί ο άνδρας σήμερα να κατανοήσει και παγώνει μπροστά στο νέο πρότυπο γυναίκας.
Η δυναμική μιας σχέσης βρίσκεται μέσα σε εκείνα τα στοιχεία που συνθέτουν τις θεμελιώδεις έννοιες του έρωτα και της αγάπης που χαρακτηρίζεται από ανιδιοτέλεια και ειλικρίνεια. Ακρογωνιαίος λίθος για την ενεργοποίηση και διατήρηση των θετικών στοιχείων της δυναμικής μια ερωτικής σχέσης, αποτελεί η επικοινωνία η συντροφικότητα, η ερωτική επιθυμία, το πάθος, η κατανόηση, ο σεβασμός και η αυτονομία μέσα σε ένα πλαίσιο μονογαμικό. Ακούγεται ίσως ακατόρθωτο, το να παραμείνουν αλώβητα όλα αυτά τα στοιχεία μέσα από τη φθορά της καθημερινότητας, αλλά η δύναμη της αποφασιστικότητας ξεπερνάει εμπόδια και να δείχνει στο ζευγάρι τρόπους εύκολους να χειριστούν δύσκολες καταστάσεις.
Το ζευγάρι θα πρέπει να κατανοήσει πόσο σημαντικό είναι το ερωτικό παιχνίδι μέσα στην σεξουαλική ζωή καθώς και την σημασία του ερωτικού και σεξουαλικού λόγου. Είναι βασικές συνιστώσες για να αποδεσμευτούν από τα δεσμά της καθημερινής νοσηρότητας. Βοηθούν στην υλοποίηση των ερωτικών φαντασιώσεων και κατ’επέκταση στην ενίσχυση της ερωτικής διέγερσης.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει να αξιοποιούν τις μελλοντικές διαφωνίες. Μέσα από έναν εποικοδομητικό διάλογο μπορούν να δοθούν λύσεις και να γίνει καταγραφή συναισθημάτων, ώστε να γεφυρώσουν διαφορές και να εξαλείψουν πιθανούς μελλοντικούς κινδύνους. Με αυτό το τρόπο ενισχύεται η ενεργητική ακοή και γενικότερα η μεταξύ τους επικοινωνία.
Το ζευγάρι θα πρέπει να μην διστάζει να εκφράζεται ελεύθερα πάνω σε σκέψεις, προβληματισμούς και αποτύπωση συναισθημάτων. Η αγάπη για τον/ην σύντροφο αποτυπώνεται και μέσα από την εμπιστοσύνη που δείχνει ο ένας στον άλλον. Είναι αναγκαίο να υπάρχει δηλαδή ελευθερία στον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς των συντρόφων. Άλλωστε το να επιλέξουν 2 άτομα να προχωρήσουν σε σχέση σημαίνει ότι έχουν δώσει αμοιβαία υπόσχεση, ότι θα πορευτούν μαζί, βάσει προσωπικών προσδοκιών και αναγκών.
Επίσης, δεν θα πρέπει να διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια από σύμβουλο ψυχικής υγείας όταν οι μεταξύ τους διαφορές είναι έντονες και δεν υποχωρούν. Σημαντικός είναι και ο ρόλος της συζύγου σε κάποια πιθανή ανδρική δυσλειτουργία (όπως προβλήματα στύσης), η οποία θα πρέπει ναδείξει κατανόηση ενδιαφέρον και να είναι πληροφορημένη σωστά γύρω από το θέμα.
Συνοψίζοντας, Μέσα από το θαύμα της σχέσης, η οποία εξελίσσεται, αλλάζει, ομορφαίνει, κρύβεται και η λέξη αγάπη. Αυτό το αγνό συναίσθημα που αφαλατώνει το «εγώ» και διψά για το «εμείς», κρύβει πάθος, πόθο, ανάγκη και αυθορμητισμό. Είναι το συναίσθημα αυτό που κρατά την αρμονία και την ισορροπία μέσα στη σχέση, χωρίς καπέλωμα και εξουσιαστική διάθεση. Ισότιμα, συμμετοχικά με κοινές εμπειρίες και διάθεση προσφοράς, η αγάπη ενισχύει και διαφυλάσσει την αρχή της δυναμικότητας της σχέσης και όλα εκείνα τα στοιχεία που την συνθέτουν. Έτσι μόνο το ζευγάρι φτάνει στην πραγματική ευτυχία.
Παπαδόπουλος Περικλής
Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Επιστημονικός Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ
Learn More
Πώς επιδρούν στην ψυχολογία του ατόμου ο περιορισμός στο σπίτι και η καραντίνα;
Ως καραντίνα ορίζεται ο διαχωρισμός και ο περιορισμός μετακίνησης ανθρώπων που έχουν ενδεχομένως εκτεθεί σε μεταδοτική ασθένεια, έτσι ώστε να εξακριβωθεί αν είναι άρρωστοι, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό τον κίνδυνο να μεταδώσουν τον ιό στον υγιή πληθυσμό. Η έννοια της καραντίνας διαφέρει από αυτή της απομόνωσης, η οποία αναφέρεται στον διαχωρισμό ατόμων που έχουν διαγνωσθεί με μεταδοτική ασθένεια, από υγιή άτομα.
Η εμφάνιση και έξαρση του κορωνοϊού από τον Δεκέμβριο του 2019 σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει αναγκάσει πολλές χώρες να ζητούν από τους πολίτες τους, προληπτικά, να απομονώνονται στα σπίτια τους, περιορίζοντας τις μετακινήσεις αλλά και τις επαφές με άλλον κόσμο, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση του ιού. Ωστόσο, η απομόνωση στο σπίτι, σε συνδυασμό με την επικινδυνότητα του κορωνοϊού είναι συνολικά μια δυσάρεστη εμπειρία που προκαλεί αυξημένο άγχος και φόβο σε όσους έρχονται αντιμέτωποι με αυτήν. Η απομάκρυνση από τα αγαπημένα πρόσωπα, η αίσθηση στέρησης της ελευθερίας κινήσεων, η αβεβαιότητα σχετικά με την κατάσταση της υγείας και η πλήξη μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές συναισθηματικές επιπτώσεις στο άτομο.
Οι περισσότερες επιστημονικές μελέτες στο θέμα αυτό εντοπίζουν συναισθηματικές εκδηλώσεις που προκαλούν δυσφορία, όπως σύγχυση, άγχος, φόβο, θλίψη, οργή, ακόμα και μετατραυματικό στρες. Μερικοί άνθρωποι μπορεί ακόμα να έχουν δυσκολία στον ύπνο ή και στη συγκέντρωση. Ο φόβος της επαφής με άλλους, όταν ένα άτομο αναγκαστικά μετακινείται με δημόσιες συγκοινωνίες για να μεταβεί στην εργασία του μπορεί να αυξηθεί, και η συναισθηματική πίεση μπορεί να προκαλέσει και την εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων, όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση ή στομαχικές διαταραχές.
Σύμφωνα με ερευνητικές μελέτες ορισμένοι από τους βασικότερους παράγοντες που ενισχύουν το άγχος και το φόβο κατά τη διάρκεια μιας περιόδου περιορισμού στο σπίτι είναι οι παρακάτω:
- Η διάρκεια του περιορισμού. Η μεγαλύτερη διάρκεια της παραμονής στο σπίτι φαίνεται να συνδέεται με εντονότερα συμπτώματα δυσφορίας και συναισθηματικής πίεσης. Αν και η διάρκεια της καραντίνας δεν είναι πάντα συγκεκριμένη και καθορίζεται κατά περίπτωση, σε επιστημονικές μελέτες έχει φανεί ότι τα άτομα που βρίσκονταν σε καραντίνα για περισσότερο από 10 ημέρες εμφάνισαν σημαντικά υψηλότερα συμπτώματα άγχους συγκριτικά με εκείνους που χρειάστηκε να περιοριστούν για λιγότερο.
- Φόβος μόλυνσης. Παρά τον περιορισμό στο σπίτι ο φόβος για την προσωπική υγεία του ατόμου, αλλά και για την υγεία των αγαπημένων προσώπων φαίνεται πως γίνεται πιο έντονος και εκφράζεται με φόβο μόλυνσης του εαυτού ή και των άλλων. Ταυτόχρονα, φυσικά συμπτώματα που δεν συνδέονται απαραίτητα με τη λοίμωξη προκαλούν μεγαλύτερο άγχος, καθώς στο μυαλό του ατόμου σχετίζονται άμεσα με τον ιό και προκαλούν φόβο ότι το ενδεχόμενο μόλυνσης είναι υπαρκτό ακόμα και μήνες μετά το πέρας της καραντίνας.
- Ανεπαρκείς προμήθειες – πληροφορίες. Η έλλειψη βασικών προμηθειών (π.χ. τροφή, νερό, είδη προσωπικής υγιεινής) κατά τη διάρκεια της απομόνωσης μπορεί να γίνει πηγή άγχους για το άτομο. Για τον λόγο αυτό σε περιόδους κρίσης δεν είναι λίγοι εκείνοι που σε μια προσπάθεια υπερκάλυψης του συναισθηματικού αυτού κενού, οδηγούνται στην άμετρη και χωρίς όριο αγορά πάρα πολλών προϊόντων, τροφοδοτώντας, άθελά τους, περισσότερο, τόσο το δικό τους φόβο όσο και των συνανθρώπων τους. Ταυτόχρονα η ελλιπής ενημέρωση από τις υγειονομικές αρχές, η έλλειψη χρονοδιαγράμματος, η απουσία σαφών οδηγιών για τις ενέργειες που πρέπει να ακολουθήσουν τα άτομα για την προστασία της υγείας τους, αλλά και η σύγχυση σχετικά με το σκοπό της καραντίνας, φαίνεται να ενισχύουν συχνά το άγχος, το φόβο και την αβεβαιότητα.
- Στίγμα. Οι άνθρωποι που μπαίνουν σε καραντίνα είναι συχνά πιθανό να βιώσουν στιγματισμό και απόρριψη από τους ανθρώπους στις τοπικές κοινωνίες. Συχνά αναφέρεται ότι ακόμα και άνθρωποι που βρίσκονται από κοινού σε καραντίνα τείνουν να αποφεύγουν ο ένας τον άλλον εκφράζοντας φόβο και καχυποψία.
- Εκνευρισμός και πλήξη. Η απομόνωση και η απώλεια της συνηθισμένης καθημερινότητας συχνά προκαλεί πλήξη στο άτομο. Ταυτόχρονα η μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση, αλλά και η έλλειψη σεξουαλικής επαφής προκαλούν εκνευρισμό στο άτομο. Είναι πολύ πιθανό ο φόβος και το άγχος της μόλυνσης να οδηγήσουν πολλά ζευγάρια σε σεξουαλική απομάκρυνση, ενισχύοντας περαιτέρω την ένταση και τη μελαγχολία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) αναγνωρίζοντας ότι ο περιορισμός των μετακινήσεων και η παραμονή στο σπίτι μπορεί να δημιουργήσει άγχος, έχει εκδώσει οδηγίες και συμβουλεύει τους ανθρώπους να αποφεύγουν να παρακολουθούν, να διαβάζουν ή να ακούν διαρκώς νέα που προκαλούν συναισθήματα άγχους ή απειλής για τη ζωή. Οι ψυχολογικές επιδράσεις της καραντίνας μπορεί να είναι μακροχρόνιες, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αποτελεί μια εξαιρετικά αποτελεσματική μέθοδο προστασίας από την εξάπλωση του ιού και θα πρέπει να γίνεται απόλυτα σεβαστή. Όταν κρίνεται από τις υγειονομικές αρχές ότι είναι απαραίτητη είναι καλό να λαμβάνεται κάθε μέτρο ώστε να διασφαλιστεί ότι αυτή η κατάσταση θα είναι όσο το δυνατόν πιο ανεκτή, μέσω:
- Αποφυγής της διαρκούς ενασχόλησης με την πανδημία μέσα από την παρακολούθηση ειδήσεων, social media, τηλεοπτικών εκπομπών. Η επανειλημμένη έκθεση σε ειδήσεις για τα νέα κρούσματα, τους θανάτους και την αγωνία των ανθρώπων που νοσούν ενισχύει την ανασφάλεια και το φόβο.
- Επιλογής συγκεκριμένων πηγών επιστημονικά τεκμηριωμένης ενημέρωσης, ώστε να αποφευχθούν τα fake news (ψευδείς ειδήσεις) που τροφοδοτούν είτε το φόβο, είτε την εσφαλμένη ελπίδα που διαψεύδεται και φέρνει μεγαλύτερη θλίψη και ματαίωση.
- Σωματικής άσκησης στο σπίτι, ασκήσεων χαλάρωσης και διαλογισμού. Σημαντική είναι η υιοθέτηση ισορροπημένης διατροφής, ο καλός ύπνος και η αποφυγή αλκοόλ και τοξικών ουσιών.
- Ενασχόλησης με δραστηριότητες που φέρνουν ευχαρίστηση εντός σπιτιού, όπως η λογοτεχνία, τα επιτραπέζια παιχνίδια, οι ταινίες, ο μοντελισμός ή η ενασχόληση με την τεχνολογία.
- Επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους μέσω τηλεφώνου ή διαδικτυακά. Η σύνδεση με φίλους και συγγενικά πρόσωπα, αλλά και η συζήτηση για τα συναισθήματα, τις ανησυχίες και τους φόβους που φέρνει η παρούσα κατάσταση μπορεί να λειτουργήσει ανακουφιστικά για όλους.
Ερωτικές σχέσεις και φόβος εγκατάλειψης
Ο φόβος εγκατάλειψης αποτελεί μια σύνθετη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου, που βιώνει έντονη ανησυχία, άγχος και θλίψη κάτω από μια ενδεχόμενη απειλή απόρριψης μέσα στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Αποτελεί απόρροια μιας υποκειμενικής αντίληψης που επικεντρώνεται σε δυσλειτουργικές σκέψεις και υποθετικά αρνητικά σενάρια αποχωρισμού.
Ο τύπος δεσμού (δεσμός=μόνιμη και υγιής συναισθηματική δέσμευση εγγύτηταςμε άλλα άτομα) που αναπτύσσουμε με τους γονείς από την παιδική ηλικία μέχρι το κλείσιμο της εφηβικής περιόδου, αποτελεί έναν ισχυρό προγνωστικό παράγοντα για τη διαμόρφωση των επερχόμενων σεξουαλικών και συναισθηματικών μας σχέσεων. Δύσκολες συνθήκες ζωής (πχ. απώλεια αγαπημένου προσώπου, δύσκολες σχέσεις με γονείς-βιολογικές και συναισθηματικές ανάγκες που δεν καλύφθηκαν ή ένα διαζύγιο) μπορεί να επηρεάσουν το τρόπο με τον οποίο νοηματοδοτούμε τις σχέσεις που διαμορφώνουμε στο μέλλον. Τα δύσκολα αυτά γεγονότα ζωής σε συνδυασμό με μια ευαλωτότητα μπορεί να οδηγήσουν σε χαμηλή ανοχή απέναντι στο δυσφορικό συναίσθημα και μια διαστρεβλωμένη εικόνα των σχέσεων γενικότερα, η οποία συνοδεύεται από αδυναμία διαχείρισης δυσλειτουργικών σχέσεων, μειωμένη αυτοπεποίθηση και ανασφάλεια.
Ο φόβος του ατόμου λοιπόν ότι θα εγκαταλειφθεί, προκύπτει από ανασφαλείς δεσμούς μέσα στο διαπροσωπικό πλαίσιο, ενώ μέσα στη σχέση ο φόβος αυτός αποτυπώνεται ηχηρά, είτε μέσω αποφυγής εγγύτητας (ως μηχανισμός άμυνας) «θα τον αφήσω προκειμένου να μην πληγωθώ πρώτος…» ουσιαστικά εάν δεν υπάρχει εμπλοκή δεν θα υπάρξει και εγκατάλειψη, είτε μέσω εξαρτητικών συμπεριφορών «θα βάλω τα θέλω μου σε δεύτερη μοίρα προκειμένου να μην με αφήσει…», «η μοναξιά για μένα είναι απειλή..», υπηρετώντας τις ανάγκες του συντρόφου. Και οι δύο ενδεχόμενες δυσλειτουργικές συμπεριφορές είναι καταστροφικές για το άτομο που αποζητά με λάθος τρόπο την ασφάλεια η αποφεύγει την σύνδεση (εγγύτητα, οικειότητα), ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που μπορεί να αποτυπωθεί και μια αμφιθυμική συμπεριφορά (ο συνδυασμός των προηγούμενων δύο συμπεριφορών).
Εάν ο φόβος εγκατάλειψης αποκτήσει συστηματικότητα και ένταση στη ζωή του ατόμου όπου πλήττεται η λειτουργικότητά του και τον κρατά δέσμιο μέσα στις συναισθηματικές του σχέσεις, θα πρέπει άμεσα να το διαχειριστεί μέσα σε ένα πλαίσιο ψυχοθεραπείας.
Τα 5 βήματα απέναντι στο άγχος αποχωρισμού:
1. Ανάγκη πίστης στον εαυτό.
Μάθετε να ενισχύετε και να επιβραβεύετε τον εαυτό σας είτε δια μέσω λόγου είτε μέσω συμπεριφορών. Όταν μαθαίνω να πιστεύω στον εαυτό μου τότε χτίζω την αυτοπεποίθησή μου, είμαι σίγουρος για τις αποφάσεις μου και δεν εξαρτώμαι αποκλειστικά από τις αντιδράσεις των άλλων ώστε να κατευθυνθώ για το πως αισθάνομαι ή το πώς πρέπει να λειτουργώ. Μην φοβηθείτε να επενδύσετε σε εσάς. Μεγαλύτερη πίστη εαυτού σημαίνει ανάπτυξη υγιών σχέσεων και μεγαλύτερο αίσθημα ασφάλειας που πηγάζει από λειτουργικές συμπεριφορές.
2. Έκφραση προσωπικών αναγκών- Ενίσχυση διαλόγου-επικοινωνίας.
Μην φοβάστε να επικοινωνήσετε τα θέλω σας, χτίστε ένα δίκτυο επικοινωνίας μέσα στη σχέση με το σύντροφό σας που θα σας επιτρέψει την κατανόηση των πραγματικών αναγκών. Εκφράσετε στο σύντροφό σας τι είναι αυτό που σας φοβίζει, τι σας προκαλεί άγχος και ανησυχία. Η υγιής επικοινωνία ενός ζευγαριού είναι πολύ σημαντική για την συναισθηματική και σεξουαλική του εγγύτητα και κατ’επέκταση για την ευοίωνη πορεία αυτής.
3. Αποφυγή προσωποποίησης
(απόδοση ευθυνών του ατόμου στον εαυτό του, ενώ αγνοεί τη συνεισφορά των άλλων προσώπων και παραγόντων σε μια αρνητική έκβαση)
Μην κατηγορείτε τον εαυτό σας για ότι συμβαίνει, προσπαθήστε να αξιολογείτε αντικειμενικά τις καταστάσεις, αποφεύγοντας να εφαρμόζετε μια συναισθηματική λογική που σας κρατά μακριά από την επίλυση ενός προβλήματος μέσα στη σχέση. Είναι σημαντικό να προτείνετε λύσεις ώστε να υιοθετήσετε μια κοινή πορεία απέναντι στα προβλήματα που προκύπτουν «συνεργατικότητα – συμμαχία»..
4. Αποφυγή συμπεριφορών ασφαλείας
Συνήθως ο φόβος αποχωρισμού φέρνει μαζί και συμπεριφορές που δεν είναι αντιπροσωπευτικές αλλά υπάρχουν ως μορφή καταναγκασμών προκειμένου να επιβεβαιωθεί η ασφάλεια μέσω στη σχέση. Αποφύγετε λοιπόν τέτοιου είδους συμπεριφορές που σχετίζονται με την ανάγκη επιβεβαίωσης και ελέγχου που θα ενισχύσουν τις δυσλειτουργικές σκέψεις και τα συναισθήματα ανασφάλειας. Η σχέση ζει μέσα στην ελευθερία των συντρόφων να λειτουργούν χωρίς απαγορεύσεις και περιορισμούς αλλά με κατανόηση, αποδοχή και υποστήριξη.
5. Αναγνώρισε το πρόβλημα.
Αναγνωρίστε εκείνους τους παράγοντες που πυροδοτούν και διατηρούν δυσλειτουργικές συμπεριφορές που πηγάζουν από το συναίσθημα φόβου εγκατάλειψης. Επεξεργαστείτε δυσφορικά συναισθήματα και μην αποφύγετε να δείτε το πρόβλημα ως μέρος της σχέσης.
Παπαδόπουλος Περικλής
Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπευτής
Επιστημονικός Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ
Learn More
Κοινωνία και πανδημία
Η εμφάνιση και έξαρση του Covid-19 από τον Δεκέμβριο του 2019 σε παγκόσμιο επίπεδο έχει επιφέρει μείζονες αλλαγές, στις οποίες οι άνθρωποι έχουν κληθεί να προσαρμοστούν. Οι αλλαγές αυτές είναι ιδιαίτερα αισθητές και αφορούν τη διαχείριση του άγχους και φόβου μόλυνσης με κορωνοϊό, τόσο των ίδιων όσο και των αγαπημένων τους προσώπων, τις νέες εργασιακές συνθήκες, την καραντίνα και τα άμεσα επακόλουθα της όπως τον περιορισμό των κοινωνικών επαφών, την αύξηση του χρόνου συνύπαρξης των μελών της οικογένειας μέσα στο σπίτι και τη διαχείριση των ενδεχόμενων συγκρούσεων.
Πέρα από τις ήδη υπάρχουσες σοβαρές αρνητικές συνέπειες στους τομείς της υγείας και της οικονομίας, η πανδημία έχει εξίσου σημαντικές κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Η εστίαση στον υπαρκτό κίνδυνο της μόλυνσης με κορωνοϊό, τα περιοριστικά μέτρα που έχουν επιβληθεί, η καραντίνα, οι κοινωνικές αποστάσεις, η υποχρεωτική χρήση μάσκας έχουν μεν στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας, προάγουν δε την κοινωνική απομόνωση και αποξένωση. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας σε δείγμα 132 ατόμων με Μ.Ο. ηλικίας τα 39 έτη την περίοδο Ιούνιος 2021-Νοέμβριος 2021 τα συναισθήματα που κυριάρχησαν στην καθημερινότητα των ανθρώπων ήταν το άγχος (40%), η μοναξιά (22%), ο θυμός (16%), η λύπη (16%) και ο φόβος (4%). Ο κόσμος βιώνει μια αγχωτική συμπίεση και ματαίωση των όσων θεωρούσε δεδομένα μέχρι πρότινος στη ζωή του, ενώ φαίνεται να επιδεικνύει χαμηλή ανοχή σε αυτήν την αβεβαιότητα. Βάσει της παγκόσμιας βιβλιογραφίας, από την έναρξη της πανδημίας έχει παρατηρηθεί αύξηση στη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως κάνναβη και κοκαΐνηκαι στην κατανάλωση αλκοόλ, αλλά και στη συνταγογράφηση ηρεμιστικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.
Η κοινωνία είναι σύνθετη και πολυερεθισματική και η πανδημία αποτέλεσε την αφορμή για να έρθουν στην επιφάνεια οι διαφορετικές αντιλήψεις, πεποιθήσεις και στάσεις απέναντι στην αναγκαιότητα συλλογικής τήρησης των κανόνων προστασίας της υγείας. Ο χαρακτήρας της υποχρεωτικής εφαρμογής των μέτρων δημιουργεί έντονο αίσθημα καταπάτησης μιας από τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες, αυτής της αυτονομίας. Επί παραδείγματι, πολλοί θεωρούν ότι με την επιβολή της χρήσης της μάσκας ο άνθρωπος φιμώνεται και του στερείται το δικαίωμά του να μιλάει και να διεκδικεί. Ως απόρροια αναπτύσσονται δυσφορικά συναισθήματα όπως θυμός, οργή και άγχος, τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο που αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι ως μέλη μιας κοινωνίας, που χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από έλλειψη ενσυναίσθησης. Οι άνθρωποι δεν συνδέονται, δεν επικοινωνούν, δεν δείχνουν κατανόηση και ανεκτικότητα, αλλά προβάλλουν μια εγωπαθητική στάση, διεκδικώντας ναρκισσιστικά ως αυτονόητα τα δικαιώματα τους, παραβλέποντας την ανάγκη ετεροσεβασμού για τα δικαιώματα των άλλων. Σαν αποτέλεσμα, δεν καλλιεργούν τις δεξιότητες επικοινωνίας αλλά καταφεύγουν στην αντιδραστικότητα, στη σύγκρουση και στους διαπληκτισμούς, με ισχυρό το αίσθημα της αδικίας. Δεν είναι τυχαίο από την περίοδο που ξεκίνησε η πανδημία έχουν αυξηθεί τα ποσοστά εγκληματικότητας και ενδοοικογενειακής βίας. Χαρακτηριστικό της έλλειψης επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους είναι και η ισχυρή ψηφιοποίηση στις κοινωνικές σχέσεις, που αντικαθιστά τις σχέσεις στην πραγματική καθημερινή ζωή, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στον μειωμένο αριθμό αλλά και διάρκεια ζωής των γάμων.
Η πανδημία προκάλεσε μια ανθρωπιστική κρίση. Ο κόσμος έγινε φοβικός, αρνητικός, ενώ πίσω από τον θυμό του ιού υποβόσκει ένα σχήμα ευαλωτότητας, καθώς γκρεμίζονται πρότυπα και εικόνες που μέχρι πρότινος θεωρούσε δεδομένα και τα οποία καθόριζαν την αυταξία του ατόμου. Η διαμόρφωση μιας ισχυρής επαγγελματικής ταυτότητας και τα χρήματα ανέκαθεν είχαν καθοριστική σημασία για το αίσθημα αυτοεπάρκειας. Ωστόσο, η έλευση του κορωνοϊού ανέτρεψε αυτές τις ισορροπίες και πρόβαλε την ανάγκη επαναπροσδιορισμού του αξιοκρατικού συστήματος του καθενός από εμάς. Υπό αυτό το πρίσμα μπορεί να λειτουργήσει ως μια ευκαιρία να τροποποιήσουμε δυσλειτουργικά πρότυπα και συμπεριφορές, επιτρέποντας την ανασύνταξη της κοινωνίας.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Ο έρωτας… εν ζωή!
Οκτώ χρόνια οικονομικής κρίσης, που έφεραν τα πάνω κάτω, έδειξαν τη μεγαλύτερη πραγματικότητα αυτής της κατάστασης που είναι η ανθρώπινη κρίση.
Μετά από μία μεγάλη περίοδο ευμάρειας και ευδαιμονίας που άλλαξε τις ζωές μας, έφτιαξε το lifestyle του τρόπου ζωής μας, ο σεισμός της κοινωνίας μας μετά το 2010, αποκάλυψε το σαθρό μας υπόστρωμα, φέρνοντας τα ανθρώπινα πάθη στην επιφάνεια με κυρίαρχο συναίσθημα το θυμό αλλά και την απελπισία. Γκρέμισε κάστρα του δήθεν, απογύμνωσε πετυχημένους και είδωλα του κοινωνικού μας κατεστημένου, ενώ παράλληλα προκάλεσε τους αξιοπρεπείς στην αναξιοπρέπεια με την οικονομική μιζέρια να επιβάλλεται, στην καθημερινότητά μας. Γκρίνια, απαισιοδοξία, φόβος αλλά και ερωτηματικά για το ποιος φταίει, ήταν η μόνιμη επωδός του κακού που μας βρήκε. Όλοι έψαχναν τον ένοχο, έξω από τον εαυτό τους, ενώ οι νέοι παρακολουθούσαν την ματαιότητα των γονιών τους, λέγοντας όμως απλά στους μεγαλύτερους: «Εσείς φταίτε, μας χαλκεύσατε το μέλλον μας…»
Mέσα στα χρόνια της κρίσης, χιλιάδες πτυχιούχοι και δυναμικοί άνθρωποι έφυγαν από τη χώρα, ενώ άλλες χιλιάδες νέοι ξαναγύρισαν στους γονείς τους κουκουλωμένοι στο παιδικό τους δωμάτιο, περιμένοντας την τροφή στο στόμα.
Αναμφίβολα και άλλοι πολλοί, έκτισαν νέες ελπίδες και δουλειές παλεύοντας μέσα από ευκαιρίες που η κρίση μπορεί να προσφέρει… Έτσι σήμερα, η ζωή μας κινείται από την προσπάθεια μέχρι την ηττοπάθεια, από την αγωνία της επιβίωσης έως τη νέα δημιουργία που γεννιέται πάντα μέσα στους δύσκολους καιρούς της ανεργίας, των χρεών και της νεόπτωχης κοινωνίας μας. Όλα αυτά λίγο-πολύ τα ξέρετε. Απλά εγώ, ανήμερα του Πάσχα σκέφθηκα να μοιραστώ μαζί σας λίγες από τις σκέψεις μου, γιατί βλέπετε έχω ζήσει και την Ελλάδα της ευμάρειας αλλά και τη σημερινή πραγματικότητα.
Το Πάσχα είναι το πιο ιερό κομμάτι της Ορθοδοξίας που φέρνει δύο αληθινά μηνύματα σε όλους μας. Τη συγχώρεση και την ανάσταση. Είναι ίσως οι δύο όψεις ενός νομίσματος που έχει την αξία του τιμήματος αλλά και της συναλλαγής. Εδώ όμως το νόημα είναι πιο βαθύ και πιο ανθρώπινο. Είναι η αναγνώριση της ζωής ως μοναδικό αγαθό της ύπαρξής μας και ο θάνατος που δεν ανασταίνει όπως έγινε με το Χριστό, ως θεάνθρωπο, αλλά δημιουργεί τη ζωή. Δηλαδή τον έρωτα, το πάθος και την πίστη που δίνουμε ως νοήμονα όντα στην ελπίδα, τη συντροφικότητα, την αγάπη.
Ίσως θα έλεγε κάποιος, κοινότυπες λέξεις, επαναλαμβανόμενες αλλά φοβάμαι και άγνωστες για πολλούς από εμάς. Η ύλη αντικατέστησε το ανθρώπινο πάθος και το κομπιούτερ έκανε τον έρωτα ψηφιακό εραστή.
Οι άνθρωποι κλείστηκαν μέσα τους, απομακρύνθηκαν μεταξύ τους, δεν ξέρουν να ερωτεύονται και να αγαπούν, ίσως γιατί πια δεν το πιστεύουν, αναζητώντας το εφήμερο και φιλήδονο, το ευκαιριακό και εγωπαθητικό, χωρίς να μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα και προσωπικές ανάγκες. Δεν διαβάζουν βιβλία, δεν μιλούν, δεν δεσμεύονται, δεν έχουν οράματα, ενώ ο φόβος σύνδεσης ταξιδεύει μέσα στην προσποίηση και την άρνηση.
Η Χριστιανοσύνη γιορτάζει στις εκκλησίες της το Πάσχα. Η θεία κοινωνία δίνει άφεση αμαρτιών, αλλά το ερώτημα είναι ένα: Ζητάς τη συγχώρεση μέσα από την αγάπη του Θεού, ενώ δεν επικοινωνείς με το σύντροφό σου. Φοβάσαι το θάνατο, αλλά κάνεις ότι μπορείς για να ζεις αιώνια! Ποιο είναι το αληθινό κίνητρο της ύπαρξής σου;
Δεν ξέρω εάν η απάντηση είναι μία ή πολλές. Νομίζω όμως ότι ζεις για να μάχεσαι όχι για τη δικαίωση (άραγε ποιος θα στη δώσει;) αλλά για την αλήθεια που ο Χριστός διατυμπάνιζε στις ομιλίες του: Τον έρωτα που σε κάνει να βλέπεις το καλό και το κακό, τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας, την συνείδηση της αγάπης προς τον άνθρωπο, την ικανότητα να μιλάς μαζί του, να μοιράζεσαι, να συνεισφέρεις και όπως σημειώνει με έμφαση ο άγιος Διονύσιος ο Αεροπαγίτης: Όταν εγκλωβίζεις τον έρωτα μέσα σου, αυτή η απόλυτη εσωτερικότητα, κρύβει φόβο, δημιουργεί είδωλα και τελικά τον θάνατο.
Σήμερα Πάσχα, ας ανοίξουμε την αγκαλιά μας στη ζωή που μας επιτρέπει ως σωστοί Χριστιανοί, να μεταλάβουμε την κοινωνική αλληλουχία, να γευτούμε το πάθος της πίστης προς εκείνον που διαλέξαμε για την συνέχεια, με τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας, ανοιχτά και πρόσφορα προς τον ίδιο μας τον εαυτό. Όπως χαρακτηριστικά και προφητικά ο T.S. Eliot είπε: «στην αρχή μου είναι το τέλος… στο τέλος μου είναι η αρχή…».
Καλό Πάσχα σε όλους μας…
Θάνος Ε. Ασκητής
Πηγή: Πρώτο Θέμα
Learn More