Εξωσωματική γονιμοποίηση: γιατί είναι σημαντικό να παραμείνουμε ενωμένοι
Η προσπάθεια εγκυμοσύνης και η μη επίτευξή της φέρνει το ζευγάρι συχνά αντιμέτωπο με ψυχολογική σύγχυση, άγχος, φόβο, θυμό, ενοχή, αγωνία, μοναξιά, απόγνωση, μειωμένη αυτοεκτίμηση. Η συναισθηματική αυτή κατάσταση επιδρά αρνητικά και σε σωματικό επίπεδο, μεγιστοποιώντας τη δυσκολία. Εκτός από την ψυχική επιβάρυνση του ζευγαριού επηρεάζεται, ως φυσικό επακόλουθο, η σεξουαλική του ζωή.
Τα τελευταία χρόνια μιλάμε όλο και πιο ανοιχτά για μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, μία από τις οποίες είναι και η εξωσωματική γονιμοποίηση (In vitro fertilization). Πρόκειται για τη διαδικασία γονιμοποίησης όπου ένα ωάριο γονιμοποιείται με σπερματοζωάριο in vitro («εν υάλω» δηλαδή «μέσα στο γυαλί»). Περιλαμβάνει την παρακολούθηση και την διέγερση της ωορρηξίας της γυναίκας και στη συνέχεια την αφαίρεση ωαρίου ή ωαρίων από τις ωοθήκες. Στη συνέχεια, το ωάριο γονιμοποιείται με το σπερματοζωάριο σε εργαστήριο. Η εξωσωματική έχει χαρακτηριστεί, από τις γυναίκες που υποβάλλονται σε αυτή, ως η πιο αγχωτική διαδικασία από τις θεραπείες υπογονιμότητας.
Στην προσπάθεια απόκτησης παιδιού, κάποια ζευγάρια αποκαλύπτουν ότι το σεξ μπορεί να γίνει «μηχανικό» και στη συνέχεια αναφέρουν χαμηλότερη σεξουαλική αυτοεκτίμηση και απώλεια ελέγχου της σεξουαλικής τους ζωής. Έρευνες έχουν δείξει ότι ενώ στη προσπάθεια σύλληψης υπάρχει μεγάλη προσοχή στη σεξουαλική δραστηριότητα, κατά τη διάρκεια των θεραπειών γονιμότητας η σεξουαλική επαφή τείνει να παραμερίζεται.
Το φάσμα αρνητικών συναισθημάτων μπορεί να φέρει μειωμένη επιθυμία για σεξουαλική επαφή, αλλά και φόβο μην προκαλέσει η επαφή βλάβη στο έμβρυο στην περίπτωση της κύησης. Εάν βρισκόμαστε σε διαδικασία εξωσωματικής ή έχουμε επιτύχει μία κύηση, τι σημαίνει αυτό για την σεξουαλική μας ζωή; Στη σεξουαλική δραστηριότητα εμπεριέχονται προκαταρκτικά, χάδια, αγγίγματα και δεν είναι απαραίτητο όταν γίνεται αναφορά στην σεξουαλική σχέση να εννοείται μόνο η ολοκληρωμένη επαφή. Ακόμη κι αν συνίσταται για ιατρικούς λόγους ή εμείς οι ίδιοι επιθυμούμε να αποφύγουμε την σεξουαλική πράξη με διείσδυση, μπορούμε να επικοινωνήσουμε σεξουαλικά με τον σύντροφό μας με ερωτικά αγγίγματα όπως τα χάδια, οι αγκαλιές και τα φιλιά. Το ερωτικό κάλεσμα δεν σημαίνει πάντοτε ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. Η εγγύτητα που αναπτύσσεται από τα προκαταρκτικά παιχνίδια, η απόλαυση που προσφέρει ο σύντροφό μας σε εμάς και το αντίστροφο, προστατεύουν, διατηρούν και ενισχύουν την σεξουαλική ζωή του ζευγαριού.
Η σημασία της διατήρησης της σεξουαλικής ζωής και της επίτευξης της υγείας στο κομμάτι αυτό αποτελεί μία σωστή μετάβαση και εξέλιξη του ζευγαριού από την συντροφικότητα στην γονεϊκότητα.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρόκειται για μία περίοδο γεμάτη με ποικιλία συναισθημάτων, τόσο για την γυναίκα, όσο και για τον άντρα. Εάν απομονωθούμε θα ενισχύσουμε το πρόβλημα της σχέσης μας. Είναι σημαντικό η εγγύτητα της σχέσης μας να παραμείνει. Πως μπορεί να γίνει προσπάθεια για αυτό;
- Μοιράζομαι με τον σύντροφό μου τις σκέψεις μου, τους φόβους μου.
- Εκφράζω τα συναισθήματά μου, ακόμη κι αν είναι κυρίως ή εντελώς αρνητικά.
- Παρατηρώ την επικοινωνία μας, γιατί αποτελεί το σημαντικότερο θεμέλιο για να συνεχίζουμε στο «μαζί».
- Αναζητούμε από κοινού ή ξεχωριστά ψυχοθεραπευτική στήριξη.
- Ενημερωνόμαστε έγκυρα από τον θεράποντα ιατρό για οποιοδήποτε θέμα μας απασχολεί.
Η επιθυμία να συνεχίσουμε ενωμένοι μία πρωτόγνωρη διαδικασία και να μην διστάσουμε να μιλήσουμε για την δυσκολία μας δύναται να βελτιώσουν και να δυναμώσουν την σχέση μας ως ζευγάρι, καθιστώντας θετική την συνέχεια στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ή της κύησης που έχει ξεκινήσει έπειτα από εξωσωματική. Η αναζήτηση ψυχικής υποστήριξης και η βοήθεια που προκύπτει από αυτή είναι δικαίωμα όλων μας.
Πηγές:
Amiri, S. E., Brassard, A., Rosen, N. O., Rossi, M. A., Beaulieu, N., Bergeron, S., & Péloquin, K. (2021). Sexual function and satisfaction in couples with infertility: A closer look at the role of personal and relational characteristics. The journal of sexual medicine, 18(12), 1984-1997.
Malina, A., & Pooley, J. A. (2017). Psychological consequences of IVF fertilization–Review of research. Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 24(4), 554-558.
Δήμητρα Καρυοφύλλη
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
4 τρόποι επικοινωνίας που οδηγούν τη σχέση μας στο τέλος της, αλλά και 5 συμπεριφορές που κρατούν τη συνέχειά της…
Η επικοινωνία αποτελεί το σημαντικότερο θεμέλιο των διαπροσωπικών σχέσεων. Οι ερωτικές σχέσεις δημιουργούνται και διατηρούνται μέσω της ίδιας της επικοινωνίας. Υπάρχουν ορισμένες δυσλειτουργικές τακτικές που μπορούν να δοκιμάσουν τη σχέση και να οδηγήσουν στη διακοπή της, οι οποίες περιγράφονται παρακάτω.
Η περιφρόνηση (contempt) είναι ένα συναίσθημα το οποίο περιέχει οργή και απαξίωση. Είναι πιο ισχυρό από την αρνητική διάθεση και τον εκνευρισμό. Αν στη διάρκεια μιας αντιπαράθεσης, καθώς ακούτε το σύντροφό σας, σκεφτείτε κάτι υποτιμητικό, τότε έχετε εμπλακεί στο συναίσθημα της περιφρόνησης. Η περιφρόνηση μπορεί να εξωτερικευτεί είτε με προσβολές, είτε με τη γλώσσα του σώματος (μη-λεκτικά).
Η κριτική (criticism) προς τον σύντροφο για κάτι που εκείνος έχει κάνει, δείχνει το πόσο αρνητικά σκέφτεστε για τον άλλον. Αν ο σύντροφός σας έχει υιοθετήσει μια συμπεριφορά με την οποία δεν συμφωνείτε και σκεφτείτε «Για ποιο λόγο είμαι μαζί με αυτόν τον άνθρωπο που φέρεται έτσι;» αυτό σημαίνει ότι δεν έχετε διάθεση να του εξηγήσετε το λάθος του. Με την πάροδο του χρόνου, η κλιμάκωση τέτοιων συμπεριφορών θα ενισχύουν τις δυσάρεστες απαξιωτικές σκέψεις.
Όταν ένας άνθρωπος κάνει ένα λάθος και προσπαθήσει να δικαιολογηθεί ακολουθώντας αμυντική στάση (defensiveness), δεν εκτονώνει την ένταση αλλά την ενισχύει, διότι δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Η επιθετική υπεράσπιση του εαυτού αποτελεί αμυντική στάση.
Η τέταρτη και τελευταία τακτική είναι η συναισθηματική απομόνωση (stonewalling). Σε μία έντονη συζήτηση με τον σύντροφό σας, η οποία σταδιακά εξελίσσεται, όταν πλησιάζει η στιγμή της έκρηξης τότε απομακρύνεστε και τον αγνοείτε. Η φυγή αυτή δείχνει ότι σκόπιμα αγνοείτε τον σύντροφό σας, αποφεύγοντας μια συζήτηση ή φεύγετε κυριολεκτικά πριν ολοκληρωθεί η συζήτηση χωρίς να έχει επιλυθεί το πρόβλημα. Λανθασμένα αρκετές φορές πιστεύουμε ότι αποφεύγοντας μια σύγκρουση βοηθάμε την κατάσταση. Στην πραγματικότητα αυτό μπορεί να προκαλέσει στον σύντροφο αισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς. Tο αποφευκτικό στυλ στις συγκρούσεις δεν σημαίνει ότι το άτομο αποφεύγει τη σύγκρουση, αντιθέτως με αυτόν τον τρόπο συμμετέχει στη διατήρηση ενός προβλήματος.
Οι αντιπαραθέσεις σε μία σχέση είναι χρήσιμες, καθώς δίνουν την ευκαιρία σε ένα ζευγάρι να ανακαλύψει τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές του και έτσι να επιλύσει τα καταστροφικά προβλήματα της σχέσης.
Μπορούμε να επικοινωνήσουμε πιο εποικοδομητικά; Η απάντηση είναι «ναι».
- Σεβόμαστε ότι ο σύντροφος μας μπορεί να υιοθετεί διαφορετικές απόψεις από τις δικές μας.
- Αποδεχόμαστε και «ακούμε» την αλήθεια του άλλου, ακόμη κι αν δεν είναι αποδεκτή.
- Η διαφωνία αποτελεί μέρος μιας σχέσης και η συνεργασία προϋπόθεση.
- Όταν κάτι μας ενοχλεί εστιάζουμε στην αρνητική συμπεριφορά, όχι στον αρνητικό χαρακτηρισμό του ατόμου.
- Ενισχύουμε τις επανορθωτικές συμπεριφορές του συντρόφου, εκφράζοντας τα θετικά συναισθήματα προς μία πράξη που εκτιμήσαμε.
Η περιστασιακή έκφραση αυτών των τεσσάρων δυσλειτουργικών τρόπων επικοινωνίας είναι φυσιολογική. Ωστόσο, η επανάληψη αυτών αρκετά συχνά αποτελεί δείγμα ότι μια σχέση οδεύει προς το τέλος.
Πηγή: Jayakobi, J. L., & Mun, S. J. (2022). Romantic Relationship: The Issues Faced in a Conflict among Young Adults. JURNAL PSIKOLOGI MALAYSIA, 35(3).
Καρυοφύλλη Δήμητρα
Κλινική Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτιδα Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Από τι κινδυνεύει μια σχέση;
Η δημιουργία ερωτικών-συντροφικών σχέσεων παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανθρώπινη ύπαρξη και καλύπτει πλήθος αναγκών, συναισθηματικών και όχι μόνο. Ωστόσο, η διατήρηση μιας ικανοποιητικής σχέσης απαιτεί συνεχή προσπάθεια από το ζευγάρι. Ποιοι είναι οι παράγοντες που μπορεί να απειλήσουν μια σχέση και να την οδηγήσουν σε κρίση;
Μία σημαντική αλλαγή που επέρχεται καθώς η σχέση εξελίσσεται είναι η μετάβαση από την εξιδανίκευση στην απομυθοποίηση του συντρόφου. Το ζευγάρι, ιδιαίτερα εκείνο που συμβιώνει, βλέπει διαφορετικές πτυχές του συντρόφου του, με αποτέλεσμα να καταρρίπτει σταδιακά τον «μύθο» που είχε χτίσει για εκείνον μέσα από την καθημερινή τριβή. Ο έρωτας δίνει τη σκυτάλη σε άλλα συναισθήματα, όπως η αγάπη ή η συντροφικότητα, ενώ δεν αποκλείεται ο θαυμασμός που μπορεί να ένιωθε ο ένας για τον άλλον να αντικατασταθεί από απαξίωση, ανία ή θυμό.
Ένα άλλο επακόλουθο της μακροχρόνιας συμβίωσης είναι και το γεγονός ότι αναδεικνύονται οι ασυμφωνίες και οι διαφορετικές αντιλήψεις του ζευγαριού, για θέματα μεγαλύτερης ή μικρότερης σημασίας. Ως απόρροια, επέρχεται κούραση και εκνευρισμός, ακόμα και συγκρούσεις σχετικά με τη λήψη σημαντικών αποφάσεων. Κάτι τέτοιο μπορεί να φέρει εντάσεις και διαπληκτισμούς μεταξύ τους.
Η επικοινωνία στο ζευγάρι είναι ένα θεμελιώδες στοιχείο μιας σχέσης. Παράγοντες που την απειλούν είναι η έλλειψη διαπροσωπικών δεξιοτήτων, όπως η δυσκολία στην αναγνώριση των συναισθημάτων του συντρόφου μας, οι διαστρεβλωμένες πεποιθήσεις, π.χ. «ο σύντροφος μου δεν πρόκειται να αλλάξει», «δεν μπορεί να με καταλάβει…» ή η ύπαρξη δυσφορικών συναισθημάτων όπως θυμός, που μπορεί να εκφράζεται με έντονο τρόπο και να οδηγεί σε σύγκρουση και αποξένωση, αλλά και ενίοτε σε σιωπή και αδιαφορία.
Η αλλαγή στην εικόνα των συντρόφων, η παραμέληση του εαυτού και της εμφάνισης, η αύξηση βάρους, η έλλειψη υγιεινής είναι κάποιοι σημαντικοί παράγοντες που μπορεί να απειλήσουν μια σχέση. Οι σύντροφοι επαναπαύονται και αδιαφορούν για το αν θα αρέσουν ο ένας στον άλλον.
Οι αλλαγές στη σεξουαλική ζωή του ζευγαριού παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο. Η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας, η αραίωση των επαφών, η έλλειψη σεξουαλικών φαντασιώσεων, αλλά και ένα σεξουαλικό πρόβλημα μπορούν να δυναμιτίσουν τη σχέση. Καθώς μεγαλώνουν οι σύντροφοι, αναπτύσσονται περισσότερο συντροφικά συναισθήματα, εκτίμηση και αγάπη, τα οποία, σε συνδυασμό με την έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας, μετατρέπουν την ερωτική-συντροφική σχέση σε μια σχέση αδελφοποίησης.
Το ζευγάρι που αντιλαμβάνεται ότι αντιμετωπίζει τις παραπάνω δυσκολίες χρειάζεται να προσπαθήσει να ανατρέψει αυτά δεδομένα, ενίοτε αναζητώντας και την καθοδήγηση ενός ειδικού.
Learn More
Ζηλοτυπικές σχέσεις: Η επίδραση των social media
Η ζήλεια στις σχέσεις μπορεί να πηγάζει είτε από μία «μελλοντική απειλή», δηλαδή φόβο πως ο σύντροφος σου θα εμπλακεί συναισθηματικά ή σεξουαλικά με ένα τρίτο άτομο στο μέλλον είτε από μία «παρελθοντική απειλή», όπως να ζηλεύεις έναν πρώην σύντροφο. Ακόμα και αν ο πρώην δεν αποτελεί «απειλή» για τη σχέση, συχνά αναδύονται αισθήματα ζήλιας και άγχος. Επίσης, η απειλή μπορεί να είναι πραγματική ή φανταστική, π.χ. όταν ζηλεύουμε έναν πρώην σύντροφο χωρίς να έχουμε ενδείξεις πως απειλεί την σχέση μας στο παρόν. Μάλιστα, το δυναμικό λειτουργικό μοντέλο της ζήλειας προσπαθεί να εξηγήσει πως αναπτύσσονται τα αισθήματα της ζήλειας. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, η ζήλεια αναπτύσσεται ως αντίδραση για να προλάβει ή να σταματήσει ένα απειλητικό νέο ειδύλλιο και για να εξασφαλίσει τη συνέχιση της υπάρχουσας σχέσης. Η αντικατάσταση μας συναισθηματικά και σεξουαλικά δεν απειλεί μόνο τη σχέση με το σύντροφο μας αλλά και την αίσθηση εαυτού, καθώς παύουμε να νιώθουμε μοναδικοί!
Το διαδίκτυο και τα social media έχουν φέρει νέα δυναμική στις ανθρώπινες σχέσεις, καθώς διευκολύνουν την επικοινωνία με πολλά άτομα που υπό άλλες συνθήκες δεν θα ήταν εύκολη. Επίσης, επιτρέπουν στο άτομο να «παρακολουθεί» με ποιους αλληλοεπιδρά ο σύντροφος του, όπως με ποιον ανεβάζει φωτογραφίες. Οι φωτογραφίες που απεικονίζουν εγγύτητα, για παράδειγμα μέσω μιας αγκαλιάς με ένα φίλο, μπορεί να προκαλέσουν ζήλεια στο σύντροφο. Επίσης, μπορεί κάποιος να συνεχίσει να έχει επαφές με έναν πρώην, γεγονός που συχνά αποτελεί πηγή αισθημάτων ζήλειας για τον νυν σύντροφο. Γενικά, τα social media κάνουν τον «κίνδυνο ενός νέου ειδυλλίου» δημόσιο, πιο ζωντανό και επομένως πιο απειλητικό.
Επίσης, έχει φανεί πως δεν βιώνουν όλοι το ίδιο εύκολα ζήλεια σε διαπροσωπικό επίπεδο ή στα ίδια επίπεδα, είτε λόγω των social media είτε και εκτός από αυτά. Συγκεκριμένα, έχει φανεί πως άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση ή ανασφαλή με φόβο εγκατάλειψης βιώνουν πιο εύκολα αισθήματα ζήλιας για το σύντροφο τους, καθώς αντιμετωπίζουν εν γένει δυσκολίες να εμπιστευτούν.
Οι επιπτώσεις της ζήλειας που εκλύεται από τα social media μπορεί να είναι ποικίλες. Συνήθως, η αλληλεπίδραση με τρίτα άτομα στο διαδίκτυο αποτελεί πηγή συγκρούσεων και εντάσεων στη σχέση. Πιο σπάνια μπορεί να οδηγήσει σε τερματισμό της σχέσης και μόνο ο φόβος ενός ειδυλλίου, ενώ αισθήματα ζήλειας έχουν συνδεθεί και με εκδηλώσεις βίας μέσα στη σχέση. Εν γένει, η ζήλια απειλεί τη σχέση καθώς φαίνεται να συνδέεται με μειωμένη ικανοποίηση και συναισθηματική σύνδεση και αισθήματα εχθρικότητας μεταξύ των συντρόφων.
Λαφαζάνη Περσεφόνη
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
«Διαδικτυακή απιστία»: Γιατί οι δεσμευμένοι χρησιμοποιούν εφαρμογές γνωριμιών;
Οι διαδικτυακές γνωριμίες μέσω εφαρμογών κερδίζουν όλο και περισσότερη δημοτικότητα δεδομένου της εύκολης πρόσβασης και περισσότερων επιλογών σε πιθανούς συντρόφους που προσφέρουν. Έκπληξη προκαλεί το γεγονός πως όλο και περισσότεροι δεσμευμένοι χρησιμοποιούν τις εφαρμογές γνωριμιών. Έρευνες διεθνώς δείχνουν πως το 18-25% των χρηστών εφαρμογών γνωριμιών είναι σε σοβαρή σχέση ή παντρεμένοι.
Φαίνεται να υπάρχουν δύο είδη απιστίας:
- Συναισθηματική απιστία, δηλαδή βαθιά συναισθηματική σύνδεση με κάποιο τρίτο άτομο
- Σεξουαλική απιστία, δηλαδή η σύναψη σεξουαλικής σχέσης με έναν τρίτο
Η διαδικτυακή απιστία μπορεί να είναι συναισθηματική αλλά και σεξουαλική μέσω διαδικτυακού σεξ (cybersex) και μάλιστα μπορεί να αποδειχθεί το ίδιο επιζήμια για τη σχέση όσο και η απιστία με την «κλασική» έννοια.
Ποια είναι τα κίνητρα ενός δεσμευμένου που χρησιμοποιεί εφαρμογές γνωριμιών;
Εκτός από τη σεξουαλικών επαφή, κάποιοι δεσμευμένοι αναζητούν στο διαδίκτυο την σύναψη ρομαντικών σχέσεων. Μια εξήγηση μπορεί να είναι ο φόβος κάποιων ατόμων να μείνουν μόνοι. Δηλαδή, ένα άτομο μπορεί να παραμένει σε μια μη ικανοποιητική σχέση, φοβούμενος να μείνει χωρίς σύντροφο, έτσι κάνει χρήση των εφαρμογών γνωριμιών για να καλύψει το συναισθηματικό κενό.
Άλλο κίνητρο μπορεί να η ενίσχυση του εγώ. Δηλαδή, οι δεσμευμένοι χρήστες βλέπουν τις εφαρμογές γνωριμιών ως ευκαιρία να αξιολογήσουν πόσο ελκυστικοί και ποθητοί είναι.
Τι χαρακτηριστικά προσωπικότητας έχουν οι δεσμευμένοι που χρησιμοποιούν εφαρμογές γνωριμιών;
Υψηλά επίπεδα εξωστρέφειας, δηλαδή πόσο ενεργητικό και κοινωνικό είναι ένα άτομο και η δεκτικότητα σε νέες εμπειρίες έχουν σχετιστεί με την απιστία, τις εξωσυζυγικές σχέσεις και τη σύναψη βραχύχρονων σεξουαλικών σχέσεων.
Επίσης, ο νευρωτισμός, δηλαδή η τάση του ατόμου να βιώνει αρνητικά συναισθήματα όπως άγχος, θυμό και φόβο, έχει συνδεθεί με χαμηλότερα επίπεδα σχεσιακής ικανοποίησης και περισσότερες συγκρούσεις. Έτσι, άτομα σε σχέση και με υψηλά επίπεδα νευρωτισμού, χρησιμοποιούν τις εφαρμογές γνωριμιών για να αντισταθμίσουν το συναισθηματικό κενό, και δεν εστιάζουν τόσο στην εύρεση σεξουαλικών συντρόφων.
Τέλος, ναρκισσιστικές προσωπικότητες αντιμετωπίζουν τις σχέσεις σαν ένα «παιχνίδι» με βασική επιδίωξη να λάβουν επιβεβαίωση. Έτσι, φαίνεται πως απιστούν πιο συχνά επιδιώκοντας να γνωρίζουν συντρόφους στο διαδίκτυο, αν και βρίσκονται ήδη σε σχέση.
Οι εφαρμογές γνωριμιών έχουν φέρει νέα δυναμική στις ρομαντικές και σεξουαλικές σχέσεις. Μήπως όμως το διαδίκτυο δεν αποτελεί από μόνο του πειρασμό; Το ερώτημα είναι αν κάποια άτομα θα απιστήσουν έτσι και αλλιώς και οι εφαρμογές κάνουν απλά την απιστία πιο εύκολα προσβάσιμη…
Περσεφόνη Λαφαζάνη
Επιστημονική Συνεργατής Ι.Ψ.Σ.Υ
Πηγή: Timmermans, E., De Caluwé, E., & Alexopoulos, C. (2018). Why are you cheating on tinder? Exploring users’ motives and (dark) personality traits. Computers in Human Behavior, 89, 129–139.
Learn More
Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους, Κατάθλιψη και μειωμένη ικανοποίηση στη σχέση
H Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους (Κοινωνική φοβία) είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από φόβο του ατόμου για κοινωνικές καταστάσεις και αλληλεπιδράσεις, όπου μπορεί να εκτεθεί σε πιθανό εξονυχιστικό έλεγχο από άλλους. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία έχει φανεί ότι άτομα με κοινωνικό άγχος είναι λιγότερο πιθανό να βρίσκονται σε μια συντροφική-ερωτική σχέση, ενώ αυτές τους οι σχέσεις συχνά χαρακτηρίζονται από χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης.
Ανάμεσα στους παράγοντες που έχουν προταθεί και εξηγούν γιατί τα άτομα αυτά βιώνουν χαμηλή ικανοποίηση στις σχέσεις τους είναι και η εκδήλωση Κατάθλιψης. Συχνά, υπάρχει συννοσηρότητα με Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή, η οποία συνδέεται με δυσμενείς συνέπειες για τη συντροφική-ερωτική σχέση.
Πιο συγκεκριμένα, έρευνα σε 444 ενήλικες έδειξε ότι οι συμμετέχοντες με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικού άγχους είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναφέρουν ότι δεν είχαν συνάψει ποτέ σχέση με διάρκεια μεγαλύτερη των τριών μηνών.
Σε δεύτερο στάδιο της ίδιας έρευνας, οι μελετητές εστίασαν σε 188 συμμετέχοντες που είχαν αναφέρει ότι βρίσκονταν σε σχέση με διάρκεια πάνω από τρεις μήνες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα τα επίπεδα ικανοποίησης στη σχέση συσχετίζονταν περισσότερο με την καταθλιπτική συμπτωματολογία παρά με το κοινωνικό άγχος των ατόμων. Επομένως, από τη στιγμή που τα κοινωνικά αγχώδη άτομα γνώριζαν έναν πιθανό σύντροφο και δημιουργούσαν ερωτική σχέση μαζί του, το κοινωνικό άγχος δεν φαινόταν να επηρεάζει το πόσο ικανοποιημένα ήταν με την σχέση. Οι δύο διαταραχές φαίνεται να μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά τα δυσφορικά συναισθήματα που βιώνει το άτομο και τις γνωσιακές διαστρεβλώσεις που χαρακτηρίζουν τον τρόπο σκέψης του.
Επιπροσθέτως, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες με υψηλότερα επίπεδα κοινωνικού άγχους χαρακτηρίζονταν από χαμηλά επίπεδα αυτοαποκάλυψης. Αυτό σημαίνει ότι ήταν λιγότερο πιθανό να μοιραστούν και να εκφράσουν στον σύντροφο τους τα συναισθήματα τους, προσωπικές πληροφορίες, επιθυμίες, καταστάσεις που μπορεί να τους δυσκόλευαν. Ωστόσο, τα χαμηλά επίπεδα αυτοαποκάλυψης δεν συσχετίζονταν με τα χαμηλά επίπεδα ικανοποίησης.
Τα παραπάνω ευρήματα υποδηλώνουν τη σημασία της αντιμετώπισης της καταθλιπτικής συμπτωματολογίας στη θεραπεία ατόμων με κοινωνικό άγχος που επιθυμούν να βελτιώσουν την ικανοποίηση στις συντροφικές- ερωτικές σχέσεις τους.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Doyle, F., Baillie, A., & Crome, E. (2021). Examining Whether Social Anxiety Influences Satisfaction in Romantic Relationships. Behaviour Change, 38(4), 263-275
Εύρεση συντρόφου: δεν είμαστε τόσο επιλεκτικοί όσο πιστεύουμε
Η επιλογή του συντρόφου με τον οποίο θα μοιραστεί κανείς όλη του τη ζωή αποτελεί ορόσημο για κάθε άνθρωπο και είναι μια απόφαση στην οποία καταλήγει μετά από ώριμη σκέψη. Προϋποθέσεις είναι να συμβαδίζει ο τρόπος σκέψης των συντρόφων και τα μακροπρόθεσμα σχέδια τους για τη ζωή, να υπάρχει έλξη, να νιώθουν άνετα να μοιραστούν το σπίτι, τα οικονομικά και να αποκτήσουν παιδιά.
Ωστόσο, φαίνεται ότι οι άνθρωποι δεν είναι τόσο επιλεκτικοί όσο πιστεύουν στην εύρεση συντρόφου. Αντιθέτως, οι επιλογές τους καθοδηγούνται από την τάση να δίνουν μια ευκαιρία σε κάποιον, ακόμα κι αν δεν πληροί επακριβώς τα κριτήρια τους. Δείχνουν πρόθυμοι να ρυθμίσουν τα στάνταρ τους και να παραβλέψουν ενδεχόμενα ελαττώματα των υποψηφίων συντρόφων. Έχουν την τάση να επενδύουν αρκετά γρήγορα στους πιθανούς συντρόφους, ακόμα κι αν δεν είναι οι ιδανικοί υποψήφιοι. Σε μια έρευνα με speed dating οι συμμετέχοντες ήταν θετικοί στο να ξαναβρεθούν με το 40% των υποψήφιων γνωριμιών.
Επιπλέον, ακόμα και στην περίπτωση που η σχέση χαρακτηρίζεται από προβλήματα ή κακοποιητική συμπεριφορά, φαίνεται να είναι πιο δύσκολο να πάρουν τη απόφαση να την λήξουν από ότι να την διατηρήσουν και να παραμείνουν σε αυτήν. Ο χωρισμός είναι πιο επώδυνος και μπορεί να συνοδεύεται από ενοχικά και δυσφορικά συναισθήματα. Το αντικίνητρο για να χωρίσουν δύο άνθρωποι είναι μεγαλύτερο όσο περισσότερο συνδεδεμένοι είναι από νομική και οικονομική πλευρά (έγγαμοι, κοινά οικονομικά-εργασία).
Αυτήν η τάση του ανθρώπου να συμπεριφέρεται και να παίρνει αποφάσεις, οι οποίες θα διευκολύνουν την δημιουργία και παραμονή του σε μια σχέση εξηγείται και λόγω των κοινωνικών συνθηκών αλλά και σαν κατάλοιπο της εξελικτικής προσέγγισης, όπου λειτουργούσε προστατευτικά για τους απογόνους, εξασφαλίζοντας τους ότι θα υπήρχαν δύο γονείς και μεγιστοποιώντας τις πιθανότητες επιβίωσης.
Αυτό που έχει σημασία, ωστόσο, δεν είναι πόσο επιλεκτικοί είναι οι άνθρωποι στην εύρεση συντρόφου αλλά το να επιτυγχάνουν μια ισορροπία και να δουλεύουν συνεργατικά με τον σύντροφο τους, με σκοπό τη βελτίωση της σχέσης τους. Είναι σκόπιμο να αξιολογούν επαρκώς και με τα σωστά κριτήρια την ποιότητα της σχέσης τους και την ικανοποίηση που αντλούν από αυτήν.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Joel, S., & MacDonald, G. (2021). We’re Not That Choosy: Emerging Evidence of a Progression Bias in Romantic Relationships. Personality and Social Psychology Review
Learn More
Τι είναι σχέση;
Ο άνθρωπος έχοντας διανύσει τα πρώτα 6 χρόνια της ζωής του ως βρέφος και νήπιο, ζώντας την ερωτική εξάρτηση και σχέση με την μητρική φροντίδα, ως ο έρωτας της ζωής του, ξεκινά να ωριμάζει ψυχοσυναισθηματικά στο κλείσιμο της παιδικής περιόδου (6-12 έτη). Το ταξίδι αυτό συνεχίζεται στην περίοδο της εφηβείας και οργανώνεται με την είσοδο στην ενήλικη ζωή, που είναι και η αρχή της αυτονομίας του. Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνει την ψυχοκοινωνική του ταυτότητα, που χαρακτηρίζεται από το φύλο του, το σεξουαλικό του ρόλο και τη σεξουαλική του συμπεριφορά. Σκοπός τους είναι η αναζήτηση της συντροφικότητας και της ψυχικής πληρότητας που έρχονται μέσα από την σεξουαλική και συναισθηματική επικοινωνία με έναν άλλο άνθρωπο. Καθοριστικός σταθμός του εαυτού του είναι η συναισθηματική επένδυση της αγάπης που συνυπάρχει μέσα από τα δύο μεγάλα πρόσωπα της ζωής του: τη σύντροφό του και το παιδί του. Ο άνθρωπος ουσιαστικά ζει από τη γέννηση μέχρι το θάνατο έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κύκλο ζωής με τον ίδιον να πρωταγωνιστεί και να αποφασίζει τόσο στο κάθε μέρα του όσο όμως και στις προσδοκίες που χτίζει για το αύριο του.
Βασικά γνωρίσματα μιας σχέσης είναι η προσωπικότητα του κάθε συντρόφου, η σεξουαλική έλξη ανάμεσα τους, η επικοινωνία, τα κοινά ενδιαφέροντα και οι στόχοι τους, η ψυχική επαφή, η κοινή βιωματική πορεία και οι προσωπικές επιλογές του κάθε μέλους. Πιο συγκεκριμένα, βασικοί συντελεστές είναι η επικοινωνία, το σεξ και η ψυχική επαφή.
Η επικοινωνία διαχωρίζεται σε λεκτική και εξωλεκτική ενώ προϋποθέτει τον σεβασμό, την κατανόηση και την αποδοχή.
Στο σεξ σημαντικό ρόλο παίζει η εικόνα, η πρόκληση και η φαντασίωση, ενώ απαραίτητος παράγοντας είναι να υπάρχει αυτοδιάθεση, διεκδίκηση του συντρόφου και το κατάλληλο σκηνικό. Κυρίαρχο ρόλο στη σεξουαλική επαφή παίζει η χημεία του ζευγαριού η οποία περιέχει την σωματική έλξη, τον πόθο, τις φαντασιώσεις και το σεξουαλικό παιχνίδι. Όσο αυτά διατηρούνται και αλληλοενισχύονται, το σεξ παραμένει ένα ισχυρό μέρος της ανθρώπινης σχέσης που ζει περισσότερο και καλύτερα.
Η ψυχική επαφή αφορά την κοινή πορεία του ζευγαριού, τα οράματα και τους στόχους και την απόκτηση ενός παιδιού. Είναι η βιωματική πορεία μέσα στον χρόνο, που όσο παλιώνει τόσο γεμίζει από αξίες, συνήθειες, παρέα και ενδιαφέρον του ενός προς τον άλλον, απαραίτητο συστατικό της συντροφικότητας. Σαν το παλιό καλό κρασί που όσο ο χρόνος το ζυμώνει τόσο πιο αισθητικά γευστικό γίνεται.
Τα στάδια μιας σχέσης περιλαμβάνουν:
- την γνωριμία (0 – 6 μήνες), στην οποία ο κάθε σύντροφος βγάζει τον καλύτερο του εαυτό.
- την αναγνώριση (6 μήνες – 2 χρόνια), όπου ο ένας σύντροφος μαθαίνει τον άλλο, τα ιδιαίτερα γνωρίσματά του, το σεξ γίνεται καλύτερο και αρχίζουν να μπαίνουν κοινοί στόχοι
- την επένδυση (2 χρόνια – …), όπου το ζευγάρι αρχίζει να προχωρά σταθερά πιθανά και σε μια πιο σοβαρή δέσμευση.