Οι επιπτώσεις του Covid-19 στην ψυχική και σεξουαλική υγεία
Η πανδημία Covid-19 συνεχίζει να αποτελεί μέρος της καθημερινότητας μας, καθορίζοντας τη συμπεριφορά μας σε ατομικό, διαπροσωπικό και κοινωνικό επίπεδο, με εμφανείς και ισχυρές επιπτώσεις τόσο στην ψυχική όσο και στην σεξουαλική υγεία και ζωή.
Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι μακροχρόνιες συνέπειες της νόσησης με Covid στην ψυχική υγεία. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία έχει παρατηρηθεί αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως άγχους, κατάθλιψης, κατάχρησης αλκοόλ και άλλων εθιστικών ουσιών, διαταραχής του ύπνου, αυτοκτονικών σκέψεων, σε άτομα που νόσησαν με Covid-19 ακόμα και έναν χρόνο μετά την αρχική νόσηση.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό British Medical Journal (BMJ) όσοι είχαν νοσήσει με Covid-19 σε βάθος ενός έτους είχαν 60% μεγαλύτερο κίνδυνο να διαγνωστούν αργότερα με κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας ή να τους συνταγογραφηθεί κάποιο ψυχοφάρμακο. Ο κίνδυνος εμφάνισης ψυχολογικού προβλήματος αυξανόταν κατά 86% στην περίπτωση των ανθρώπων που είχε χρειαστεί να νοσηλευτούν λόγω κορωνοϊού.
Φυσικά, και η σεξουαλική υγεία και ζωή ως άρρηκτα συνδεδεμένες με τις συνθήκες ζωής του ατόμου, δε θα μπορούσαν να μην επηρεαστούν από την έλευση του Covid-19. Έχει βρεθεί ότι σχεδόν ο μισός Αμερικάνικος πληθυσμός, ηλικίας 18-35 ετών, αναφέρει σεξουαλικά προβλήματα στη σεξουαλική επαφή, όπως μειωμένη σεξουαλική επιθυμία, ασυμφωνία στα σεξουαλικά κίνητρα και σεξουαλικές δυσλειτουργίες (διαταραχές στον οργασμό και στη στύση).
Τα δεδομένα ισχύουν τόσο για τα έγγαμα ζευγάρια, που, κυρίως στη διάρκεια της καραντίνας, περιορίστηκαν εντός σπιτιού με την διαρκή παρουσία των παιδιών και την έλλειψη ιδιωτικότητας και προσωπικού χρόνου, όσο και για τα ζευγάρια που είχαν σχέσεις εξ αποστάσεως ή τα άτομα που δεν βρίσκονταν σε κάποια σχέση, των οποίων οι ευκαιρίες για σεξουαλική επαφή μειώθηκαν έτι περισσότερο. Ωστόσο, ο κύριος λόγος για τη μείωση της σεξουαλικής ζωής είναι το αίσθημα ανασφάλειας και το άγχος το οποίο υφίστανται οι άνθρωποι από την αρχή της πανδημίας, γεγονός που μετατόπισε το ενδιαφέρον από την έκφραση της σεξουαλικότητας στην καθημερινή επιβίωση.
Χαρακτηριστική είναι η σχέση αλληλεπίδρασης που υφίσταται ανάμεσα στον Covid-19 και τη Στυτική Δυσλειτουργία. Ειδικότερα, οι άνδρες που έχουν νοσήσει με Covid-19 έχουν 6 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν Στυτική Δυσλειτουργία σε σύγκριση με εκείνους που δεν έχουν νοσήσει, ανεξαρτήτως του αν αντιμετωπίζουν κάποια αγχώδη ή καταθλιπτική διαταραχή ή έχουν αυξημένο δείκτη μάζας σώματος. Αντίστοιχα, τα άτομα που αντιμετωπίζουν Στυτική Δυσλειτουργία έχουν αυξημένες πιθανότητες να νοσήσουν με Covid -19, λόγω των υποκείμενων ιατρικών παθήσεων που επηρεάζουν τη στύση και τη συνολική υγεία του ατόμου όπως υπέρταση, παχυσαρκία, διαβήτη και ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Από τα παραπάνω δεδομένα γίνεται πρόδηλη η ανάγκη αντιμετώπισης των επιπτώσεων τόσο στην ψυχική όσο και στην σεξουαλική υγεία, ιδιαίτερα όσων νόσησαν με κορωνοϊό, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Η αμφίδρομη σχέση ψυχικής και σεξουαλικής υγείας
Η ψυχική και η σεξουαλική υγεία είναι δύο απαραίτητες παράμετροι στη ζωή του ανθρώπου οι οποίες είναι αλληλένδετες.
Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. η ψυχική υγεία ορίζεται ως “η κατάσταση ευεξίας όπου κάθε άτομο αντιμετωπίζει με επιτυχία τα προβλήματα της ζωής, μπορεί να εργαστεί παραγωγικά και να συμμετέχει ενεργά στο κοινωνικό του περιβάλλον και όχι απλά η απουσία ενός προβλήματος ή μιας «διαταραχής». Προβλήματα ψυχικής υγείας μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση και στη σεξουαλική λειτουργικότητα του ατόμου, η οποία εκδηλώνεται διαφορετικά στον καθένα. Επί παραδείγματι, η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας και διέγερσης. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει κυρίως στους ανθρώπους που έχουν την τάση να εσωτερικεύουν τα δυσφορικά συναισθήματα τους και να αποσύρονται κοινωνικά. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να στρέφουν τα αρνητικά συναισθήματα προς τον εαυτό τους, να έχουν αισθήματα αναξιότητας και ιδέες αυτομομφής, με αποτέλεσμα να μην έχουν την διάθεση για να απολαύσουν σεξουαλικές εμπειρίες.
Αφετέρου, η κατάθλιψη μπορεί να επιφέρει μια αντίθετη επίδραση σε κάποιες περιπτώσεις, προκαλώντας έντονη σεξουαλική συμπεριφορά ή την υιοθέτηση επικίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών. Αυτό συμβαίνει σε εκείνους που εξωτερικεύουν τα αρνητικά συναισθήματα τους, στην προσπάθεια τους να τα διαχειριστούν. Πιο συγκεκριμένα, αυτά τα άτομα μπορεί να χρησιμοποιούν το σεξ σαν ένα μέσο απόσπασης από τον ψυχικό πόνο ή να ασχολούνται με επικίνδυνες δραστηριότητες, με σκοπό να βιώσουν μια αίσθηση ζωντάνιας ή να ρυθμίσουν την ψυχική τους διάθεση.
Αντίστοιχα, η σεξουαλική υγεία, δηλαδή η κατάσταση σωματικής, συναισθηματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας σε σχέση με τη σεξουαλικότητα και όχι απλώς η απουσία ασθένειας, δυσλειτουργίας ή αναπηρίας, μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία του ατόμου. Επί παραδείγματι, τα άτομα που έχουν μολυνθεί με Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενο Νόσημα, όπως ΗPV ή HIV, μπορεί να βιώνουν ανασφάλεια, να έχουν αισθήματα ντροπής και αυτοενοχής, να ανησυχούν για την αντίδραση και τη στάση του συντρόφου τους και τις μακροπρόθεσμες επιδράσεις στην σωματική τους υγεία. Ως απόρροια είναι πιθανό να αισθάνονται μοναξιά και άγχος.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο η σεξουαλική υγεία επιδρά στην ψυχική είναι οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Πιο συγκεκριμένα, άτομα που αντιμετωπίζουν άγχος επίδοσης πχ ως προς την ικανότητα απόκτησης ή διατήρησης στύσης μπορεί να αισθάνονται ντροπή, αμηχανία και άγχος, να ανησυχούν συστηματικά και να χαρακτηρίζονται από μια υπεραπασχόληση με την πιθανότητα αποτυχίας, προκαλώντας μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η ψυχική τους υγεία, οδηγούμενοι ενδεχομένως στην κατάθλιψη.
Επομένως, όταν κανείς φροντίζει την ψυχική του υγεία πρέπει να λαμβάνει υπόψιν και τη σεξουαλική του υγεία και το αντίστροφο. Κρίνεται σημαντικό το άτομο να αναζητά την κατάλληλη καθοδήγηση και θεραπευτική αντιμετώπιση ανάλογα με το αντίστοιχο πρόβλημα, χωρίς να αισθάνεται ντροπή και αμηχανία.
Διδυμοπούλου Αγγελική
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή: Miltz, A. R., Rodger, A. J., Phillips, A. N., Sewell, J., Edwards, S., Allan, S., … & Lampe, F. C. (2021). Opposing associations of depression with sexual behaviour: implications for epidemiological investigation among gay, bisexual and other men who have sex with men. Sexually Transmitted Infections.
Learn More
Ψυχολογικές επιπτώσεις του VR έναντι του 2D πορνό
Το πορνό δεν αποτελεί μία νεοαναδυόμενη συνήθεια. Είναι μια προτίμηση που υπήρχε και πριν στη ζωή των ανθρώπων, προσβάσιμη είτε μέσω των ταινιών στο σινεμά, είτε μέσω περιοδικών, και, φυσικά, στη σημερινή εποχή μέσω του Διαδικτύου. Μάλιστα, μία μορφή πορνογραφίας που κερδίζει συνεχώς έδαφος στις προτιμήσεις των χρηστών του Διαδικτύου είναι η πορνογραφία εικονικής πραγματικότητας (Virtual Reality).
Το VR πορνό χαρακτηρίζεται από βίντεο που «γεμίζουν» το οπτικό πεδίο του χρήστη, χωρίς, ωστόσο, να τον αφήνουν να αλλάξει οπτική γωνία κουνώντας το κεφάλι του ή να «κινηθεί» στο χώρο. Θέτουν τον χρήστη κι εκείνον που παρακολουθεί, από οποιονδήποτε χώρο κι αν βρίσκεται, σε πρωταγωνιστικό ρόλο στην όλη σεξουαλική εμπειρία, παρέχοντας του μια προοπτική πρώτου προσώπου (first-person perspective). Αυτό καθιστά πρόδηλη τη διαφοροποίηση μεταξύ αυτής της τρισδιάσταστης εμπειρίας και του παραδοσιακού δισδιάστατου πορνό (2D porn).
Ποιες είναι, όμως, οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους χρήστες, οι οποίες εξηγούν και την υπεροχή του ενός είδους πορνογραφίας έναντι του άλλου; Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Journal of Sex Research, 50 ετεροφυλόφιλοι άνδρες, 18-60 ετών, παρακολούθησαν δύο βίντεο, ένα VR κι ένα 2D,ίδιας διάρκειας και ίδιου περιεχομένου: ένα τρίο ανάμεσα σε έναν άνδρα και δύο γυναίκες (threesome), σύμφωνα με την σε πρώτο πρόσωπο προοπτική του άνδρα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα οι συμμετέχοντες, όταν παρακολουθούσαν το VR πορνό, σημείωσαν:
- Μεγαλύτερα ποσοστά σεξουαλικής και σωματικής διέγερσης
- Μεγαλύτερη σεξουαλική επιθυμία για τις ηθοποιούς
- Μεγαλύτερο δέσιμο και επιθυμία αλληλεπίδρασης με τις ηθοποιούς. Ένιωσαν περισσότερο θελκτικοί και ότι οι ηθοποιοί τους κοιτούσαν κατευθείαν στα μάτια..
- Το VR πορνό θεωρήθηκε λιγότερο βαρετό και οι συμμετέχοντες ένιωσαν να ταυτίστηκαν με τον άνδρα ηθοποιό.
Τα παραπάνω ευρήματα καταδεικνύουν το ισχυρό αίσθημα εγγύτητας και την ψευδαίσθηση της αλληλεπίδρασης και κοινής εμπειρίας που βιώνονταν κατά την παρακολούθηση του VR πορνό, σε σχέση με το παραδοσιακό 2D. Μήπως, όμως, αυτό ωθεί τους άνδρες στην αναζήτηση της σεξουαλικής ικανοποίησης αλλά και της συναισθηματικής σύνδεσης μόνο μέσα από τη διάσταση της εικονικής πραγματικότητας; Και πόσο ωφέλιμο είναι αυτό για τη γενικότερη ευημερία στη ζωή τους και την ποιότητα στις συντροφικές τους σχέσεις;
Οι άνδρες που παρακολουθούν πορνό διαμορφώνουν μια μη ρεαλιστική εικόνα για τη σεξουαλικότητα, εγκλωβίζονται στα πρότυπα που προβάλλονται και διαμορφώνουν, αντίστοιχα, τις προσδοκίες τους σε σχέση και με τους ίδιους, αλλά και με τις συντρόφους τους. Η παρακολούθηση πορνό αποξενώνει ερωτικά το ζευγάρι και οδηγεί τους άνδρες σε μια αυνανιστική συμπεριφορά, απειλώντας, έτσι, την ίδια τη σχέση με τη σύντροφο.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος
Επιστημονική Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ.
Πηγή:
Dekker, A., Wenzlaff, F., Biedermann, S. V., Briken, P., & Fuss, J. (2020). VR Porn as “Empathy Machine”? Perception of Self and Others in Virtual Reality Pornography. The Journal of Sex Research
Learn More