Αποφρακτική υπνική άπνοια:πώς η κακή ποιότητα του ύπνου επιδρά στην στύση
Ως αποφρακτική υπνική άπνοια, ορίζεται η απόφραξη των αεραγωγών, όταν ο μαλακός ιστός στο πίσω μέρος του λαιμού “καταρρέει” κατά τη διάρκεια του ύπνου, προκαλώντας διακοπές στην αναπνοή του ατόμου. Πρόκειται για μια χρόνια πάθηση που επηρεάζει το 10%, περίπου, των μεσήλικων ανδρών. Αν και η υπνική άπνοια μπορεί να είναι ασυμπτωματική, χαρακτηρίζεται συνήθως από υποξία του οργανισμού (παθολογική κατάσταση κατά την οποία, ολόκληρο το σώμα ή ένα μέρος του, στερείται επαρκούς οξυγόνωσης), υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, κόπωση και συνολική μείωση της ποιότητας ζωής. Η υπνική άπνοια έχει συσχετιστεί με πολλά σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις, το εγκεφαλικό επεισόδιο και η υπέρταση, αλλά και με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης στυτικής δυσλειτουργίας.
Ως στυτική δυσλειτουργία ορίζεται η μόνιμη ή παροδική αδυναμία στην απόκτηση ή/και διατήρηση στύσης, ικανής σκληρότητας για διείσδυση στον κόλπο της γυναίκας, με σκοπό μια ολοκληρωμένη και ικανοποιητική σεξουαλική επαφή. Πρόκειται για ένα συχνό φαινόμενο που εκτιμάται ότι επηρεάζει τουλάχιστον το 20% των ανδρών ηλικίας 30-70 ετών. Ωστόσο, στην περίπτωση των ανδρών που πάσχουν από υπνική άπνοια ο επιπολασμός της στυτικής δυσλειτουργίας ξεπερνά το 69%. Την ίδια στιγμή για τους ασθενείς αυτούς, η στυτική δυσλειτουργία θεωρείται παράγοντας κινδύνου για μελλοντικές καρδιαγγειακές παθήσεις.
Για τη συσχέτιση μεταξύ υπνικής άπνοιας και στυτικής δυσλειτουργίας έχουν διαμορφωθεί αρκετές θεωρίες, όπως:
- Η στέρηση του ύπνου προκαλεί ορμονικά προβλήματα. Το ανδρικό σώμα παράγει τεστοστερόνη (την κυρίαρχη ανδρική ορμόνη για τη σεξουαλική λειτουργία) κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ωστόσο, ο ανεπαρκής και ο διακοπτόμενος ύπνος, όπως αυτός που προκαλείται από την υπνική άπνοια, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα τεστοστερόνης, με αποτέλεσμα μειωμένη στύση και μειωμένη σεξουαλική επιθυμία.
- Επιπλέον, οι άνδρες που έχουν μειωμένο και διακοπτόμενο ύπνο βιώνουν συχνά κόπωση και ευερεθιστότητα μέσα στη μέρα, γεγονός που μπορεί να εντείνει τις σεξουαλικές δυσλειτουργίες που αναφέρθηκαν.
- Τέλος, είναι πιθανό λόγω της υποξίας που υφίστανται οι άνδρες με υπνική άπνοια, η ανεπάρκεια του οξυγόνου, που είναι σημαντικό για τη στυτική λειτουργία, να προκαλεί πρόβλημα.
Ωστόσο, είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η πλειοψηφία των ανδρών διαπιστώνει βελτίωση της στύσης μετά τη θεραπεία της υπνικής άπνοιας. Η συνεχής θετική πίεση των αεραγωγών (CPAP – Continuous Positive Airway Pressure) είναι ίσως η πιο συνηθισμένη θεραπεία για την υπνική άπνοια. Οι ασθενείς που χρησιμοποιούν τη μέθοδο αυτή φορούν μια μάσκα κατά τη διάρκεια του ύπνου η οποία συνδέεται με ένα μηχάνημα που ωθεί τον αέρα στο πίσω μέρος του λαιμού, διατηρώντας τον αεραγωγό ανοιχτό, διευκολύνοντας την κανονική αναπνοή και οδηγώντας σε καλύτερη ανάπαυση συνολικά. Ο βελτιωμένος ύπνος οδηγεί σε πιο ισορροπημένη παραγωγή τεστοστερόνης και καλύτερα επίπεδα οξυγόνου στο σώμα.
Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των ερευνητών εστιάζεται στη χειρουργική θεραπεία της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας και στη συσχέτιση με την βελτίωση της στυτικής λειτουργίας. Η ουροπαλατοφαρυγγειοπλαστική (UPPP) περιλαμβάνει την αφαίρεση μέρους του ιστού που εμποδίζει τον αεραγωγό. Σε πρόσφατη μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι άνδρες που υποβλήθηκαν σε αυτή την επέμβαση είχαν βελτιωμένη στυτική λειτουργία σε σύγκριση με άνδρες που υποβλήθηκαν σε αγωγή χωρίς χειρουργική επέμβαση.
Πηγές:
Cho, J. W., & Duffy, J. F. (2018). Sleep, sleep disorders, and sexual dysfunction. The world journal of men’s health, 36.
Schulz, R., Bischof, F., Galetke, W., Gall, H., Heitmann, J., Hetzenecker, A., … & Randerath, W. (2019). CPAP therapy improves erectile function in patients with severe obstructive sleep apnea. Sleep medicine, 53, 189-194.
Learn More
Τι είναι η Σεξυπνία (Sexsomnia);
Φανταστείτε να πέφτατε για ύπνο δίπλα στον σύντροφο σας, όπως κάθε φορά, και στη μέση της νύχτας, κάπου μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, να βιώνατε σεξουαλική επιθυμία και διέγερση και είτε να αυνανιζόσασταν είτε ακόμα και να προχωρούσατε σε σεξουαλική επαφή, χωρίς, ωστόσο, να μπορείτε να θυμηθείτε τίποτα από όλη αυτήν την σεξουαλική δραστηριότητα το επόμενο πρωί. Πόσο ρεαλιστικό και πιθανό μοιάζει αυτό το σενάριο να συμβεί;
Η παραπάνω περίπτωση χαρακτηρίζεται ως σεξυπνία (sexsomnia) και ανήκει στην κατηγορία των παραϋπνιών. Η σεξυπνία αποτελεί μια διαταραχή του ύπνου που περιλαμβάνει κάθε μορφής σεξουαλική συμπεριφορά (αυνανισμό, στοματικό σεξ, διείσδυση) που πραγματοποιείται ενώ το άτομο βρίσκεται σε καθεστώς μερικής αφύπνισης, χωρίς όμως να μπορεί να την αντιληφθεί και να την ελέγξει.
Τα περισσότερα δεδομένα που έχουμε για τον επιπολασμό των παραϋπνιών και συγκεκριμένα της σεξυπνίας προέρχονται από κλινικές ύπνου και δεν αφορούν τον γενικό πληθυσμό. Έχει βρεθεί ότι η σεξυπνία εκδηλώνεται στο 8% των συμμετεχόντων, ενώ είναι 3 φορές πιο συχνή στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες.
Οι ειδικοί αναφέρουν πως στις περισσότερες περιπτώσεις η διαταραχή εμφανίζεται μετά την εφηβεία και είναι πιο συνηθισμένη στα άτομα που υπνοβατούν ή παραμιλούν κατά τη διάρκεια του ύπνου τους. Φαίνεται ότι είναι πιο συχνή στα άτομα που παρουσιάζουν άγχος και φόβο συναισθηματικής και σεξουαλικής εγκατάλειψης, στην κατάχρηση αλκοόλ και/ή λήψη ναρκωτικών ουσιών και υπνωτικών φαρμάκων. Επίσης, η έλλειψη ύπνου και το στρες, όπως και η σωματική και ψυχική κόπωση γενικά είναι παράγοντες που μπορεί να συσχετίζονται με την εμφάνιση της. Παρόλα αυτά, ακόμα οι ερευνητές δεν έχουν επαρκή στοιχεία για την ακριβή αιτιοπαθολογία της.
Η διάγνωση της βασίζεται κυρίως στο κλινικό ιστορικό. Η θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει ψυχοθεραπευτικές τεχνικές και εκπαίδευση στην υγιεινή του ύπνου, με σκοπό την βελτίωση της ποιότητας του ύπνου, την διαχείριση του άγχους και την αποφυγή των επιβαρυντικών παραγόντων όπως χρήση αλκοόλ. Παράλληλα, προτείνεται φαρκακοθεραπεία με τη χορήγηση κυρίως βενζοδιαζεπινών.
Η σεξυπνία είναι μια διαταραχή που μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στο ζευγάρι, να προκαλέσει αμηχανία και προβληματισμό στον σύντροφο, όταν ο πάσχων αγνοεί τις σεξουαλικές συμπεριφορές του. Τις περισσότερες φορές το ζευγάρι δεν επικοινωνεί για αυτό που συμβαίνει, ενώ όταν ο πάσχων το μαθαίνει αισθάνεται ντροπή, καθώς μπορεί να μην γνωρίζει ότι πρόκειται για μια διαταραχή. Μάλιστα, η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα προβληματική, όταν ο σύντροφος-αποδέκτης της σεξουαλικής συμπεριφοράς μπορεί να μην συναινεί, οπότε η πράξη μπορεί να αποκτήσει νομική υπόσταση.
Όσοι έχουν γίνει μάρτυρες ενός τέτοιου γεγονότος καλό θα ήταν να συζητούν το θέμα αυτό με τον σύντροφο τους, χωρίς επικριτική διάθεση ή αισθήματα ντροπής, και να απευθύνονται σε κάποιον ειδικό, ώστε να τους ενημερώσει για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Αγγελική Διδυμοπούλου
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια CBT
Επιστημονική Συνεργάτις Ι.Ψ.Σ.Υ.
Learn More
Ύπνος και σεξουαλικές δυσλειτουργίες σε γυναίκες με κυλιόμενο ωράριο
Ο ύπνος αποτελεί βασικό ρυθμιστή του ανθρώπινου βιολογικού ρολογιού και έχει συσχετιστεί τόσο με την ψυχική ευεξία και την ποιότητα ζωής, όσο και με τη σεξουαλική λειτουργία. Πλήθος ερευνών έχει μελετήσει τη συσχέτιση σεξουαλικής λειτουργίας και ποιότητας ύπνου τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως οι διαταραχές ύπνου αποτελούν παράγοντα κινδύνου (risk factor) για την εμφάνιση σεξουαλικών δυσλειτουργιών.
Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό του Sexual Medicine μελέτησε τη συσχέτιση κυλιόμενου ωραρίου με την εμφάνιση σεξουαλικών δυσλειτουργιών, σε νοσηλεύτριες. Το δείγμα αποτελούνταν από 120 γυναίκες, 26-35 ετών, με μέσο όρο ηλικίας τα 33 έτη, 45% παντρεμένες περισσότερο από 10 έτη, χωρίς διαγνωσμένη ψυχική διαταραχή και χωρίς οργανικό ιστορικό (σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακά, νευρολογικές ασθένειες). Ο ύπνος αξιολογήθηκε με το ψυχομετρικό εργαλείο PittsburghSleepQualityIndex (PSQI) το οποίο μελετά 7 κατηγορίες: ποιότητα ύπνου, καθυστέρηση ύπνου, διάρκεια ύπνου, συνήθης αποδοτικότητα-αποτελεσματικότητα ύπνου, διαταραχές ύπνου, χρήση υπνωτικών και καθημερινή λειτουργικότητα. Για την αξιολόγηση σεξουαλικής λειτουργίας χρησιμοποιήθηκαν δύο ερωτηματολόγια: SexualSelf-EfficacyQuestionnaire και sexualqualityoflife-female. Δημιουργήθηκαν 2 ομάδες: ομάδα ελέγχου και ομάδα παρέμβασης όπου θα έπρεπε να συμμετέχουν σε μαθήματα βελτίωσης ύπνου. Η αξιολόγηση έγινε σε δύο χρόνους (baseline, 3 μήνες μετά)
Αποτελέσματα:
- Το 65% του δείγματος παρουσίασε χαμηλή ποιότητα ύπνου, ενώ το 82% παρουσίασε μείωση στην σεξουαλική του ζωή (αξίζει να σημειωθεί πως το 95% δεν είχε κάποια σεξουαλική δυσλειτουργία πριν την αλλαγή στο πρόγραμμα του ύπνου).
- Το 13.5% ανέφερε κακή σεξουαλική λειτουργικότητα, 79% μέτρια σεξουαλική λειτουργικότητα, και το 7.5%καλή σεξουαλική ζωή.
- Η ποιότητα του ύπνου φάνηκε να συσχετίζεται με προβλήματα διέγερσης και οργασμού στην γυναίκα, όσο μικρότερη ποιότητα ύπνου τόσο χαμηλότερο σκορ στην κλίμακα με τη σεξουαλική λειτουργικότητα.
- Τα προβλήματα αφορούσαν την επιθυμία, τη διέγερση και κατά συνέπεια τον οργασμό.
- Παρατηρήθηκε μείωση τη σεξουαλικής ζωής με την έναρξη του κυλιόμενου ωραρίου και την αλλαγή στο πρόγραμμα του ύπνου.
- Η ομάδα που εγγράφηκε σε σεμινάρια βελτίωσης ύπνου (3 μήνες), αύξησε το σκορ στη σεξουαλική λειτουργικότητα και βελτίωσε τον ύπνο της, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου.
Παπαδόπουλος Περικλής
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής
Επιστημονικός Συνεργάτης Ι.Ψ.Σ.Υ
Πηγή: Khastar, H., Mirrezaie, S. M., Chashmi, N. A., & Jahanfar, S. (2020). Sleep Improvement Effect on Sexual Life Quality Among Rotating Female Shift Workers: A Randomized Controlled Trial. The Journal of Sexual Medicine.
Learn More