Ένα από τα πεδία που έχει διερευνηθεί εκτενώς είναι οι διαταραχές της διάθεσης στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης οι οποίες έχουν αποδειχθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά:
- την κοινωνική
- τη συναισθηματική,
- τη συμπεριφορική,
- τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
Ταυτόχρονα η επίδραση αυτή έχει αποδειχτεί ότι επιμένει στο πέρασμα του χρόνου και δεν αποτελεί ένα παροδικό φαινόμενο. Για παράδειγμα, η πρόωρη έκθεση του βρέφους σε συμπτώματα κατάθλιψης ή άγχους της μητέρας, έχει συσχετιστεί:
- με μειωμένη ακαδημαϊκή επίδοση
- με προβλήματα συμπεριφοράς στην εφηβεία.
Τα τελευταία χρόνια η έρευνα έχει στραφεί και στην σημασία που έχει η συναισθηματική κατάσταση των πατέρων κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς και στο κατά πόσο ευθύνεται για μακροπρόθεσμες συνέπειες στη ζωή των παιδιών μετά τη γέννησή τους.
Που καταλήγει νέα έρευνα;
Νέα μελέτη, με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο του Cambridge, είναι η πρώτη που συμπεριέλαβε τόσο τις μητέρες όσο και τους πατέρες και παρακολούθησε την ανάπτυξη του παιδιού σε διάστημα δύο ετών. Σύμφωνα με το πόρισμα της μελέτης όταν ο πατέρας είχε άγχος κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τα παιδιά είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν:
- συναισθηματικά προβλήματα,
- προβλήματα συμπεριφοράς.
Τα βρέφη με αγχώδη πατέρα έτειναν να εμφανίζουν αυξημένη ευερεθιστότητα και ανησυχία, καθώς επίσης και να δυσκολεύονται περισσότερο στον ύπνο.
Η συγκεκριμένη μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2019 στο επιστημονικό περιοδικό Development & Psychopathology, μελέτησε 438 ζευγάρια τα οποία, χρησιμοποιώντας ερωτηματολόγια και απαντώντας σε δομημένες συνεντεύξεις, κατέγραφαν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους σε τέσσερα χρονικά σημεία (στο τελευταίο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και 4, 14 και 24 μήνες μετά τον τοκετό). Οι μητέρες και οι πατέρες αξιολόγησαν επίσης την ποιότητα της σχέσης τους, αλλά και την κοινωνικοσυναισθηματική προσαρμογή του παιδιού τους στους 14 και στους 24 μήνες.
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν άμεση επίδραση στα παιδιά:
- της συναισθηματικής κατάστασης του πατέρα
- της ποιότητας της σχέσης των γονιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Τα παιδιά έως 2 ετών ήταν πιθανότερο:
- να έχουν συναισθηματικές δυσκολίες,
- να είναι ανήσυχα,
- να κλαίνε,
- να φοβούνται περισσότερο,
- να προσκολλώνται στους γονείς.
Τα προβλήματα αυτά ήταν πιο έντονα όταν εκείνοι αντιμετώπιζαν προβλήματα στη σχέση τους κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης και μετά τη γέννηση. Τα προβλήματα αυτά ποικίλουν από απλή έλλειψη επικοινωνίας και θετικών συναισθημάτων στο ζευγάρι έως καυγάδες και έλλειψη σεξουαλικής ζωής.
Αν και οι γενετικοί παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν εν μέρει τη σχέση μεταξύ της συναισθηματικής κατάστασης του πατέρα κατά την προγεννητική περίοδο και της συναισθηματικής και συμπεριφορικής ανάπτυξης των παιδιών, δεν μπορούν να εξηγήσουν πλήρως τη συσχέτιση. Παράλληλα, οι ερευνητές υποθέτουν ότι για τις μητέρες με αγχώδεις συντρόφους, το στρες μπορεί να μεταφέρεται ενδομητρίως και στο έμβρυο, ακόμα και αν οι ίδιες δεν εμφανίζουν συμπτώματα άγχους. Τα ευρήματα της μελέτης υπογραμμίζουν την ανάγκη για έγκαιρη και πιο αποτελεσματική στήριξη των ζευγαριών έτσι ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα για την μετάβαση στο ρόλο του γονέα.
Βασιλειάδης Ηλίας
Ψυχολόγος, M.Sc. Συμβουλευτικής Ψυχολογίας
Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΨΣΥ
Hughes, C., Devine, R. T., Mesman, J., & Blair, C. (2019). Parental well-being, couple relationship quality, and children’s behavioral problems in the first 2 years of life. Development and psychopathology, 1-10.